IBPP2/4512-1110/15/IK

Na podstawie 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 23 grudnia 2015 r. (data wpływu 28 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia przez Wspólnika (Wnioskodawcę) likwidowanej Spółki osobowej, wierzytelności tej Spółki z tytułu pożyczki udzielonej Wspólnikowi i odsetek od tej pożyczki - jest prawidłowe.

W dniu 28 grudnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie m.in. opodatkowania nabycia przez Wspólnika (Wnioskodawcę) likwidowanej Spółki osobowej, wierzytelności tej Spółki z tytułu pożyczki udzielonej Wspólnikowi i odsetek od tej pożyczki.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca, będący osobą prawną (spółką z ograniczona odpowiedzialnością) podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce (dalej: Wnioskodawca), będzie w przyszłości wspólnikiem spółki osobowej (spółki jawnej lub komandytowej, dalej: spółka osobowa) z siedzibą w Polsce. Spółka osobowa dokona wymaganych w przepisach dotyczących podatku od towarów i usług zgłoszeń rejestracyjnych.

Spółka osobowa prowadzić będzie działalność gospodarczą w zakresie zarządzania wniesionymi do niej przez Wnioskodawcę w drodze aportu nieruchomościami. Możliwe jest również, iż spółka osobowa, o ile warunki biznesowe będą odpowiednie, dokona sprzedaży przedmiotowych nieruchomości.

Środki pieniężne uzyskane w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej zostaną przez Spółkę osobową wykorzystane do prowadzenia działalności finansowej polegającej na udzielaniu pożyczek za wynagrodzeniem.

Wnioskodawca nie wyklucza, że w przyszłości Spółka osobowa może zostać zlikwidowana. Przewiduje się przy tym, że na moment likwidacji w skład majątku Spółki osobowej mogą wchodzić wierzytelności pieniężne wobec osób trzecich oraz samego Wnioskodawcy (w tym pożyczkowe - obejmujące kwotę główną i odsetki naliczone i niezapłacone do momentu likwidacji).

Wnioskodawca pragnie wskazać, że w odniesieniu do wierzytelności pożyczkowych (oraz odsetek) przysługujących Spółce osobowej wobec niego w związku z likwidacją Spółki osobowej nastąpi wygaśnięcie zobowiązań Wnioskodawcy wobec Spółki osobowej z tytułu zaciągniętych pożyczek poprzez tzw. konfuzję (confusio) - instytucję prawa cywilnego, powodującą wygaśnięcie prawa podmiotowego wierzytelności Spółki osobowej wobec Wnioskodawcy) na skutek połączenia w tym samym podmiocie (Wnioskodawcy) prawa (wierzytelności Spółki osobowej wobec Wnioskodawcy) i korelatywnie sprzężonego z nim obowiązku (zobowiązania Wnioskodawcy wobec Spółki osobowej).

Wnioskodawca otrzyma wierzytelność w ramach likwidacji Spółki osobowej we własnym imieniu, na własne ryzyko, na własny rachunek i może on następnie we własnym imieniu dochodzić takich wierzytelności (w odniesieniu do wierzytelności względem podmiotów trzecich, tj. innych niż wygasających w drodze konfuzji). Do przedmiotowego przekazania wierzytelności dojdzie przed zakończeniem likwidacji spółki osobowej, jak również przed jej wykreśleniem z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (tekst jedn.: przed ostatecznym rozwiązaniem spółki - art. 84 § 2 Kodeksu spółek handlowych), a po otwarciu likwidacji.

W związku z nabyciem wierzytelności w okolicznościach wskazanych powyżej Wnioskodawca nie otrzyma jakiegokolwiek dodatkowego przysporzenia majątkowego (wynagrodzenia, prowizji, premii). Jednocześnie wartość nabywanej przez Wnioskodawcę wierzytelności nie będzie skalkulowana tak, aby zawierała wynagrodzenie. Wnioskodawca jako wspólnik likwidowanej Spółki osobowej, nie będzie również zobowiązany wobec niej do jakichkolwiek czynności zmierzających do wyegzekwowania nabytych wierzytelności.

Przewiduje się, że wartość wierzytelności w Spółce osobowej będzie odpowiadała wartość wierzytelności w momencie przejęcia majątku likwidacyjnego przez Wnioskodawcę, wartość przejęta odpowiadała będzie zatem wartości nominalnej pożyczki wraz z naliczonymi a niezapłaconymi odsetkami.

W związku z powyższym opisem zadano m.in. następujące pytanie oznaczone we wniosku nr 1:

Czy w momencie likwidacji Spółki osobowej czynność przekazania Wnioskodawcy majątku likwidacyjnego w postaci wierzytelności z tytułu pożyczek udzielonych Wnioskodawcy i odsetek od tych pożyczek będzie podlegać po stronie Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stanowisko Wnioskodawcy (odnoszące się do pytania nr 1).

W momencie likwidacji Spółki osobowej czynność przekazania Wnioskodawcy majątku likwidacyjnego w postaci wierzytelności z tytułu pożyczek jemu udzielonych i odsetek od tych pożyczek nie będzie podlegać po stronie tegoż Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm., dalej: "k.s.h."), zasadniczo w wyniku przeprowadzenia likwidacji spółki spłaca się zobowiązania spółki oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych, pozostały majątek dzieli się zaś między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki lub przepisów ustawy.

Jak zostało przedstawione w opisie zdarzenia przyszłego przewiduje się, że w ramach likwidacji Spółki osobowej, dojdzie do nabycia przez Wnioskodawcę majątku likwidacyjnego w postaci wierzytelności z tytułu pożyczek udzielonych Wnioskodawcy i odsetek od tych pożyczek.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm., dalej: "ustawa o VAT" opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z kolei z art. 7 ust. 1 ustawy VAT wynika, iż: "przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Zgodnie zaś z art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, ilekroć w przepisach ustawy mówi się o towarach "rozumie się przez to to rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii".

W świetle powyższego uznać należy, że nabycie majątku likwidacyjnego przez Wnioskodawcę w postaci wierzytelności z tytułu pożyczek nie mieści się w definicji odpłatnej dostawy towarów i w związku z tym nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W takiej sytuacji należy zatem rozważyć, czy nabycie przez Wnioskodawcę majątku likwidacyjnego Spółki osobowej w postaci wierzytelności pożyczkowych spełnia przesłanki przemawiające za uznaniem tej czynności za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy VAT.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy VAT "przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

* przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;

* zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;

* świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa".

W opinii Wnioskodawcy czynność polegająca na nabyciu przez nie wierzytelności w efekcie likwidacji Spółki osobowej nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT. Wynika to z faktu, że w takim przypadku nie mamy po stronie nabywcy wierzytelności (Wnioskodawcy) do czynienia ze świadczeniem usługi, gdyż nie można twierdzić, że nabywca zobowiązuje się do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie. Jak wskazano bowiem w opisie zdarzenia przyszłego, jest to bowiem dług samego Wnioskodawcy, który to dług wygaśnie w wyniku tzw. konfuzji, na skutek nabycia przez dłużnika wierzytelności wobec samego siebie. W konsekwencji nabycie wierzytelności własnej w toku likwidacji Spółki osobowej nie będzie spełniać definicji usługi opodatkowanej w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT.

W analizowanym zdarzeniu przyszłym nie zajdzie zatem czynność zbywania/nabywania wierzytelności za wynagrodzeniem i kolejno dochodzenie tych wierzytelności przez nabywcę od dłużnika. W przedstawionym zdarzeniu przyszłym na nabywcę (Wnioskodawcę) przejdą, bowiem wierzytelności, z tytułu których jest on zobowiązany jako dłużnik. W konsekwencji wierzytelności te wygasną z mocy prawa w wyniku tzw. konfuzji. Czynność taka nie spełni więc w żadnym stopniu definicji czynności opodatkowanej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego, w kwestiach objętych pytaniem nr 1, jest prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 7 ust. 1 ww. ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Zatem przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Zatem usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument (beneficjent), odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść. Na świadczenie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Definicja "świadczenia usług" ma charakter dopełniający definicję "dostawy towarów" i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej. Z pojęcia usługi wyłączone jest takie świadczenie, którego treścią jest przeniesienie na inny podmiot prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, które stanowi dostawę towarów. Przy ocenie charakteru świadczenia, jako usługi, należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów. Jeśli tylko mamy do czynienia ze świadczeniem, to na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług stanowi ono albo usługę, albo dostawę towarów.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Z kolei stosownie do ust. 2 tego artykułu działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Zasady i tryb rozwiązania i likwidacji spółki osobowej regulują przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm.), zwanej dalej Kodeksem. Postępowanie likwidacyjne prowadzone w celu rozwiązania spółki z przyczyn wskazanych w ustawie - Kodeks spółek handlowych ma na celu uregulowanie stosunków majątkowych spółki wobec jej wspólników i wierzycieli oraz doprowadzić do ostatecznego wykreślenia spółki z rejestru i zakończenia jej bytu prawnego.

Zgodnie z art. 58 Kodeksu, rozwiązanie spółki powodują:

Artykuł 67 § 1 Kodeksu stanowi, że w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki.

Likwidatorami są wszyscy wspólnicy. Wspólnicy mogą powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Uchwała wymaga jednomyślności, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 70 § 1 Kodeksu).

Likwidatorzy powinni zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku (art. 77 § 1 Kodeksu).

Na podstawie art. 82 § 1 Kodeksu, z majątku spółki spłaca się przede wszystkim zobowiązania spółki oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych.

Pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłaca się wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku (art. 82 § 2 Kodeksu).

Jeżeli majątek spółki nie wystarcza na spłatę udziałów i długów, niedobór dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy, a w przypadku ich braku, w stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w stracie. W przypadku niewypłacalności jednego ze wspólników, przypadającą na niego część niedoboru dzieli się między pozostałych wspólników w takim samym stosunku (art. 83 Kodeksu).

W myśl art. 103 § 1 Kodeksu, w sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.).

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Zatem wierzytelność jest prawem jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się zwanego świadczeniem (wyrażalnym pieniężnie). Wierzytelność jest więc prawem majątkowym, będącym przedmiotem obrotu gospodarczego. Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

Przeniesienie praw do wierzytelności jako niematerialnych praw majątkowych, co do zasady, stanowi świadczenie usług w rozumieniu cyt. wyżej art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca będący spółką z ograniczoną odpowiedzialnością podlegającą nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, będzie w przyszłości wspólnikiem spółki osobowej z siedzibą w Polsce.

Wnioskodawca nie wyklucza, że w przyszłości spółka osobowa może zostać zlikwidowana. Przewiduje się przy tym, że na moment likwidacji w skład majątku spółki osobowej mogą wchodzić w szczególności wierzytelności wobec Wnioskodawcy.

W przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym objętym pytaniem nr 1 mamy do czynienia z sytuacją, w której Wnioskodawca nabędzie własny dług, co oznacza, iż stanie się równocześnie dłużnikiem i wierzycielem a zatem dojdzie do tzw. konfuzji, której skutkiem jest wygaśnięcie zobowiązania.

Mając powyższe na uwadze, w konfrontacji z powołanymi przepisami prawa, stwierdzić należy, iż czynność nabycia własnej wierzytelności nie stanowi dostawy towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Nabycie własnych wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). Zatem, przeniesienie wierzytelności na Wspólnika, w stosunku do których jest on zobowiązany jako dłużnik, nie stanowi czynności, o których mowa w art. 7 i art. 8 ustawy o VAT.

Reasumując, czynność przekazania Wspólnikowi - Wnioskodawcy majątku likwidacyjnego Spółki, w postaci wierzytelności z tytułu udzielonej mu pożyczki, nie stanowi ani dostawy towarów (wierzytelność nie jest towarem w rozumieniu ustawy), ani świadczenia usług, w konsekwencji pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zmiana którekolwiek z elementów przedstawionego zdarzenia przyszłego lub zmiana stanu prawnego powoduje, że niniejsza interpretacja traci swoją ważność.

Zaznacza się, że nie była przedmiotem oceny prawidłowość i dopuszczalność na gruncie odrębnych przepisów rozliczenia się przez Spółkę w momencie likwidacji m.in. poprzez przekazanie wierzytelności wobec Wnioskodawcy na jego rzecz.

Ocena prawna stanowiska Wnioskodawcy dotycząca pytania nr 2 zostanie zawarta w odrębnym rozstrzygnięciu.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego 4A, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.