IBPP2/443-74/13/WN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 28 stycznia 2013 r. (data wpływu 30 stycznia 2013 r.), uzupełnionym pismem z dnia 23 kwietnia 2013 r. (data wpływu 26 kwietnia 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności oraz zbycia wierzytelności w drodze sprzedaży - jest prawidłowe.

W dniu 30 stycznia 2013 r., wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności oraz zbycia wierzytelności w drodze sprzedaży.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 23 kwietnia 2013 r. (data wpływu 26 kwietnia 2013 r.) będącym odpowiedzią na wezwania tut. organu z dnia 12 kwietnia 2013 r. znak: IBPP2/443-74/13/WN, IBPB II/I/436-35/13/MZ, IBPB II/I/436-36/13/MZ.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (dalej również Spółka) ma zamiar podjąć działalność w zakresie obrotu wierzytelnościami. Jednakże pragnie nabywać jedynie wierzytelności które przysługują wobec jedynie jednego podmiotu - innej spółki kapitałowej. Spółka ma zamiar nabywać wierzytelności, które przysługują różnym wierzycielom, wobec wspomnianej spółki. Zatem w każdym przypadku nabycia wierzytelności zachowana zostanie tożsamość dłużnika.

Wspomniane wierzytelności będą nabywane poniżej ich wartości nominalnej. Po ich nabyciu Wnioskodawca podejmować będzie działania mające na celu wyegzekwowanie wierzytelności, tj. sporządzanie i wysyłanie pism procesowych do dłużnika, kierowanie pozwów cywilnych przeciwko dłużnikowi, nadzór na procesem egzekucyjnym. Kwota, którą uda się wyegzekwować z każdej zaspokojonej wierzytelności, w zakresie w jakim będzie przekraczać cenę za jaką spółka nabyła wierzytelność będzie stanowić faktyczne wynagrodzenie Spółki, które de facto jest odzwierciedleniem aktualnej wartości zbywanych wierzytelności. Spółka nabywając wierzytelność przyjmuje na siebie ryzyko, iż nie zostanie ona zaspokojona.

Ponadto do pytań zawartych w wezwaniu z dnia 12 kwietnia 2013 r. Wnioskodawca odniósł się w następujący sposób:

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytania:

Stanowisko Wnioskodawcy:

1. W ocenie Spółki w opisanym powyżej przypadku nie powstaje obowiązek podatkowy z tytułu podatku od towarów i usług. Należy bowiem zauważyć, iż nabycie wierzytelności przez nabywcę poniżej jej wartości nominalnej, nie może zostać uznane za świadczenie usług w świetle podatku od towarów i usług. Powyższy pogląd Spółka opiera na treści wyroku 7-dmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r" sygnatura I FPS 5/11, który jakkolwiek dotyczy stanu prawnego sprzed 1 stycznia 2011 r. niemniej zachowuje aktualność również na gruncie obecnego brzmienia przepisów. Sąd we wspomnianym wyroku wskazał, iż badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy - cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna - sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.

Spółka również zwraca uwagę na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 października 2011, sygnatura C-93/10. W punkcie 26 Trybunał orzekł:

"Wobec powyższego na pytanie pierwsze trzeba udzielić odpowiedzi, iż art. 2 pkt 1 i art. 4 szóstej Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że podmiot który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży."

Tym samym, w ocenie Spółki, mając na względzie treść wspomnianych wyroków, dokonywanie nabycia wierzytelności w celu ich egzekucji nie jest świadczeniem usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług i nie podlega opodatkowaniu VAT. Podlega jednakże opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (wobec brzmienia art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych) i obowiązuje wobec niego stawka podatkowa 1% wartości rynkowej wierzytelności (stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. b wspomnianej ustawy).

2. Sprzedaż wierzytelności na rzecz podmiotu trzeciego również nie powinna podlegać podatkowi od towarów i usług, gdyż nabycie wierzytelności przez podmiot trzeci również nie może zostać zakwalifikowane jako świadczenie usługi w świetle przedstawionych powyżej poglądów. Transakcje zbycia wierzytelności podlegać natomiast będą podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Stawka podatkowa wyniesie 1% ich wartości rynkowej. Obowiązek podatkowy powstanie po stronie nabywcy wierzytelności.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Stosownie do brzmienia art. 8 ust. 2 ustawy o VAT, nieodpłatne świadczenie usług niebędące dostawą towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług, jeżeli nie są one związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z tymi usługami, w całości lub w części, traktuje się jak odpłatne świadczenie usług.

Z powyższych przepisów wynika zatem, iż nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

O ile więc, ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

TSUE w wyroku z dnia 27 października 2011 r. już w punkcie wyjścia zastrzegł, że opodatkowaniu w ramach systemu VAT podlegają tylko takie transakcje, które przewidują zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie (pkt 17 wyroku z dnia 27 października 2011 r.).

Natomiast NSA w wyroku z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt akt I FPS 5/11 rozważał okoliczności, jakie należy wziąć pod uwagę, ustalając, czy po stronie kupującego-cesjonariusza wystąpiło wynagrodzenie bezpośrednio związane z nabyciem wierzytelności, rzeczywiście otrzymane (bądź należne), jako świadczenie wzajemne za wykonaną na rzecz zbywcy-cedenta usługę, stającą się tym samym usługą odpłatną czyli czynnością opodatkowaną. Wyraził w tym zakresie pogląd, że "poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy". Stwierdził zarazem, że trzeba odpowiedzieć na pytanie, "czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę". W jego ocenie, "w sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi".

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca ma zamiar podjąć działalność w zakresie obrotu wierzytelnościami. Jednakże pragnie nabywać jedynie wierzytelności, które przysługują wobec jedynie jednego podmiotu - innej spółki kapitałowej. Spółka ma zamiar nabywać wierzytelności, które przysługują różnym wierzycielom, wobec wspomnianej spółki. Zatem w każdym przypadku nabycia wierzytelności zachowana zostanie tożsamość dłużnika. Wierzytelności będą nabywane poniżej ich wartości nominalnej. Ze strony zbywcy wierzytelności wraz z ich zbyciem zbywane są również uprawnienie do podejmowania wszelkich czynności związanych z egzekwowaniem długu, nie mniej Wnioskodawca (nabywca) nie otrzyma za nie jakiegokolwiek wynagrodzenia.

Na etapie nabycia przez Wnioskodawcą wierzytelności różnica pomiędzy wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej nabycia będzie odzwierciedlać ekonomiczną wartość wierzytelności, która jest uzależniona od perspektyw na ich spłatę (które to perspektywy obarczone są znacznym ryzykiem, iż wierzytelność nie zostanie zaspokojona). Umowa cesji nie będzie nakładać na spółkę żadnych innych dodatkowych świadczeń. Intencją stron nie jest ponowne przeniesienie nabytych wierzytelności, niemniej jednak treść umów na podstawie których następować będzie zbywanie wierzytelności, ani żaden inny stosunek prawny między zbywcą i nabywcą wierzytelności nie wyklucza takiej możliwości. Tak więc teoretycznie sytuacja, w której nastąpi powrotne przeniesienie nabytych wierzytelności, jest możliwa. Niemniej strony nie poczyniły jakichkolwiek ustaleń w tym zakresie, zatem Wnioskodawca nie jest w stanie określić na jakich zasadach ewentualne takie ponowne przejście własności wierzytelności miałoby się odbyć. Pomiędzy cedentem wierzytelności a Spółką nie istnieje jakikolwiek stosunek prawny, który rodziłby obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Spółki w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności. Spółka będzie nabywać wierzytelność we własnym imieniu i na własne ryzyko. Wierzytelności te w dacie nabycia będą stanowić wierzytelności wymagalne.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołanego wyżej wyroku TSUE należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, skoro - jak wskazał Wnioskodawca - cena nabycia wierzytelności jest niższa od wartości nominalnej, a cena ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili nabycia, a poza cena zakupu wierzytelności nie dojdzie do przekazania innego wynagrodzenia, jak również pomiędzy zbywcą wierzytelności a Wnioskodawcą nie będzie istniał odrębny stosunek prawny rodzący obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz Wnioskodawcy w związku z nabyciem i egzekucją wierzytelności, to w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Opisana w zdarzeniu przyszłym transakcja dotyczyć będzie jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, skoro Wnioskodawca wyraźnie wskazał, iż nabywając wierzytelność dokona za nią zapłaty, w której nie będzie mieściło się wynagrodzenie. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność Wnioskodawca wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela, natomiast dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją.

Mając zatem powyższe na uwadze nabycie przez Wnioskodawcę wierzytelności w okolicznościach opisanych we wniosku nie będzie stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu. Tym samym stanowisko w zakresie pytania nr 1 jest prawidłowe.

Z treści wniosku wynika również, że Spółka rozważa także po nabyciu wierzytelności dalszą odsprzedaż tych wierzytelności.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, iż czynności polegającej na zbyciu wierzytelności własnych nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru. Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).

Zatem transakcja, której przedmiotem jest zbycie wierzytelności własnych nie stanowi u zbywcy dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Pozostaje ona zatem poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca nie dokona czynności, które na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, podlegają opodatkowaniu.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 należało również uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Zaznaczyć jednak należy, iż przedmiotowa interpretacja rozstrzyga ściśle w zakresie sytuacji prawnopodatkowej Wnioskodawcy. Nie rozstrzyga natomiast kwestii opodatkowania nabycia wierzytelności od Wnioskodawcy przez podmioty trzecie.

Należy zauważyć, iż wniosek w części dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych, zostanie załatwiony odrębnym rozstrzygnięciem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.