IBPP2/443-724/11/RSz

Na podstawie 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 13 czerwca 2011 r. (data wpływu 16 czerwca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku dokonania zwiększenia podatku VAT należnego w związku ze zbyciem wierzytelności odpisanej uprzednio jako nieściągalna - jest nieprawidłowe.

W dniu 16 czerwca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku dokonania zwiększenia podatku VAT należnego w związku ze zbyciem wierzytelności odpisanej uprzednio jako nieściągalna.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

W deklaracji VAT-7 za sierpień 2010 r. Wnioskodawca (dalej również: Spółka) skorzystał z ulgi na złe długi. Zasadność tej korekty VAT należnego została potwierdzona przez kontrolę Urzędu Skarbowego, która odbyła się w październiku 2010 r. Kwota ulgi wynosiła 312 tys. zł. a cała wierzytelność 1.730 tys. zł.

W związku z pogarszającą się sytuacją finansową Spółki i brakiem możliwości odzyskania wierzytelności, Wnioskodawca postanowił ją zbyć.

Ostatecznie wierzytelność została zbyta poprzez zamianę na prawo wieczystego użytkowania gruntu wraz dopłatą w lutym 2011 r. Cena za jaką zbyto wierzytelność wynosiła XXX. zł. Umowa zamiany miała charakter ostateczny.

Tuż przed zbyciem wierzytelności, znając już wyrok WSA III SA/Wa 444/10, Wnioskodawca zasięgnął dodatkowo informacji w KIP na temat konieczności zwrotu części VAT-u w sytuacji zbycia wierzytelności po skorzystaniu z ulgi na złe długi.

Wnioskodawca uzyskał zdecydowaną odpowiedź, że podatku nie trzeba zwracać, a pogląd w tej sprawie jest ugruntowany.

W tej sytuacji Wnioskodawca nie skorygował VAT należnego w proporcji do uzyskanej kwoty w deklaracji za luty 2011 r.

Ze względu na pojawiające się w prasie wątpliwości dotyczące tej kwestii, Wnioskodawca zasięgnął jeszcze kilkakrotnie porady w KIP, ale odpowiedź zawsze brzmiała, że VAT należy zwrócić.

Wnioskodawca wskazał, iż w sprawie tej nie toczy się postępowanie kontrolne ani podatkowe.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zbycie wierzytelności po skorzystaniu z ulgi na złe długi rodzi obowiązek korygowania VAT należnego, o którym mowa w art. 89a ust. 1 ustawy o VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy.

Zdanie Wnioskodawcy w sprawie jest dokładnie takie, jakie jest zaprezentowane w uzasadnieniu wyroku III SA/Wa 444/10 z dnia 3 listopada 2010 r. Sprawa, w jakiej wydano wyrok dotyczy zaskarżenia interpretacji Ministra Finansów, gdzie zadano to samo pytanie. Rozstrzygając sprawę, Sąd analizował treść art. 89a, 89b u.p.t.u. sprzed zmiany i po zmianie przepisów, która nastąpiła na mocy ustawy z dnia 27 listopada 2008 r.

Z kolei art. 14a o.p. nakazuje Ministrowi Finansów, aby zapewnił jednolitość stosowania prawa poprzez dokonywanie interpretacji z uwzględnieniem orzecznictwa sądowego.

Zgodnie ze słownikiem języka polskiego "uregulować wierzytelność" znaczy tyle, co uiścić, zapłacić należność, dług. W sytuacji zbycia wierzytelności nie mamy do czynienia z zapłaceniem długu, tylko ze zmianą wierzyciela. Dotychczasowy wierzyciel przestaje nim być, a w jego miejsce za odpłatnością wchodzi inny podmiot. "Pomiędzy tymi podmiotami powstaje nowe zobowiązanie, w wyniku którego nabywca wierzytelności zobowiązany jest dokonać świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności. Podstawą prawną tego świadczenia nie jest jednak nieściągalna faktura wystawiona przez wierzyciela jego pierwotnemu kontrahentowi, ale nowa stosunek zobowiązaniowy. Oznacza to, że wpłaty otrzymane z tytułu cesji wierzytelności nie stanowią płatności z tytułu faktury czy też szerzej, z tytułu stosunku zobowiązaniowego łączącego wierzyciela z jego dłużnikiem, ale realizowane są w wykonaniu nowego zobowiązania pomiędzy innymi stronami i z innego tytułu prawnego.

Oznacza to, że wykładnia art. 89a ust. 4 u.p.t.u., w brzmieniu obowiązującym po dniu 1 grudnia 2008 r., dokonana przez Ministra Finansów w zaskarżonej interpretacji zgodnie z którą jednym ze sposobów uregulowania wierzytelności jest jej zbycie, jest nieprawidłowa. Skoro zbycie wierzytelności już po skorygowaniu podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług, o którym mowa w art. 89a ust. 1 u.p.t.u. nie może być utożsamione z uregulowaniem wierzytelności, to brak jest podstaw do stwierdzenia, że w razie zaistnienia takiej sytuacji (czyli w razie zbycia wierzytelności już po dokonaniu korekty, o której mowa w art. 89a ust. 1, podatnik zobowiązany jest zwiększyć podatek należny.

Nie jest więc możliwe stwierdzenie, że zmiana przepisów, która nastąpiła z dniem 1 grudnia 2008 r., spowodowała dezaktualizację poglądu wyrażonego w postanowieniu z <...> listopada 2007 r., zgodnie z którym zbycie wierzytelności już po dokonaniu korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 89a ust. 1 nie skutkuje koniecznością zastosowania art. 89a ust. 4 u.p.t.u."

Ten cytat z uzasadnienia wyżej wymienionego wyroku całkowicie wyraża nasze stanowisko w sprawie.

Dodatkowo Wnioskodawca pragnie zauważyć, że mechanizm korzystania z ulgi na złe długi polega na tym, że wierzyciel koryguje VAT należny, a dłużnik obniża VAT naliczony. Po uregulowaniu należności wierzyciel ma obowiązek dokonania korekty odwrotnej, a dłużnik ma prawo do ponownego podwyższenia VAT naliczonego.

O ile organy podatkowe wyciągają wniosek, że zbycie wierzytelności jest uregulowaniem długu w jakiejkolwiek formie i zbywający wierzytelność ma obowiązek zwrócić VAT należny, to u dłużnika, jak stanowi art. 89b ust. 4 u.p.t.u., tylko uregulowanie należności (a nie uregulowanie w jakiejkolwiek formie) daje podstawę do podwyższenia VAT naliczonego. Skoro dłużnik już nigdy nie ureguluje tych należności, nie będzie miał prawa do podwyższenia VAT naliczonego, a to oznacza, że budżet skorzystałby dwa razy. Nie było by to sprawiedliwe, zwłaszcza, że Spółka jeszcze długo będzie odczuwać skutki niewypłacalności jego dłużnika.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Kwestie dotyczące rozliczenia podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności regulują przepisy art. 89a i art. 89b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej "ustawą o VAT".

Zgodnie art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, z zastrzeżeniem ust. 2-5. Korekta podatku dotyczy również kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności odpisanej jako nieściągalna lub której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze (art. 89a ust. 1a ww. ustawy).

W myśl art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, przepis ust. 1 stosuje się w przypadku gdy spełnione są następujące warunki:

Stosownie do art. 89a ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku gdy po dokonaniu korekty określonej w ust. 1 należność została uregulowana w jakiejkolwiek formie, podatnik, o którym mowa w ust. 1, obowiązany jest zwiększyć podatek należny w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części.

Zgodnie z powyższym zbycie należności pozbawia podatnika możliwości skorzystania z uprawnienia przewidzianego w przepisie art. 89a ust. 1 ustawy o VAT.

Należy zauważyć, że treść art. 89a ust. 4 wyraźnie wskazuje, ze uregulowanie należności w jakiejkolwiek formie sprawia, że wierzyciel, który skorzystał z rozwiązania przewidzianego w art. 89a ust. 1 obowiązany jest do zwiększenia swojego podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym to uregulowanie nastąpiło.

Przepis ten nie wprowadza wymogu uregulowania należności tylko i wyłącznie przez dłużnika, ale w sposób ogólny stanowi o uregulowaniu należności w jakiejkolwiek formie. Oznacza to, ze uregulowanie należności lub jej części przez podmiot trzeci, spowoduje, ze należność należy uznać za uregulowaną w całości lub w części i u podatnika powstanie obowiązek dokonania zwiększenia podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana.

Przeciwne rozumienie przepisu art. 89a ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług byłoby nie do pogodzenia z wykładnią celowościową wprowadzonego rozwiązania w art. 89a, które co do zasady służyć ma podatnikom posiadającym nieściągalne wierzytelności.

Tym samym podatnik, który zbył za wynagrodzeniem wierzytelność na rzecz podmiotu trzeciego, a wierzytelność ta uprzednio została objęta korektą podatku należnego (jako wierzytelność, której nieściągalność została uprawdopodobniona), w myśl art. 89a ust. 4 ww. ustawy o VAT ma obowiązek dokonania zwiększenia podatku należnego uzyskanej ze sprzedaży wierzytelności w rozliczeniu za okres, w którym należność lub jej część została uregulowana.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż w deklaracji VAT-7 za sierpień 2010 r. Wnioskodawca (dalej również: Spółka) skorzystał z ulgi na złe długi. Zasadność tej korekty VAT należnego została potwierdzona przez kontrolę Urzędu Skarbowego, która odbyła się w październiku 2010 r. Kwota ulgi wynosiła 312 tys. zł. a cała wierzytelność 1.730 tys. zł.

W związku z pogarszającą się sytuacją finansową Spółki i brakiem możliwości odzyskania wierzytelności, Wnioskodawca postanowił ją zbyć.

Ostatecznie wierzytelność została zbyta poprzez zamianę na prawo wieczystego użytkowania gruntu wraz dopłatą w lutym 2011 r. Cena za jaką zbyto wierzytelność wynosiła 700 tys. zł. Umowa zamiany miała charakter ostateczny.

Biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku zaistniały stan faktyczny oraz wskazane powyżej przepisy prawa, stwierdzić należy, że skoro Wnioskodawca zbył wierzytelność, w odniesieniu do której skorzystał uprzednio z regulacji prawnej przewidzianej art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, zatem zgodnie z przywołanym wcześniej przepisem ust. 4 tegoż artykułu, jest zobowiązany do odpowiedniego powiększenia podatku należnego od otrzymanej wierzytelności w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Ponadto należy zauważyć, iż sformułowane we własnym stanowisku stwierdzenie Wnioskodawcy, iż cyt. "Skoro dłużnik już nigdy nie ureguluje tych należności, nie będzie miał prawa do podwyższenia VAT naliczonego, a to oznacza, że budżet skorzystałby dwa razy. Nie było by to sprawiedliwe, zwłaszcza, że Spółka jeszcze długo będzie odczuwać skutki niewypłacalności jego dłużnika." nie może podlegać ocenie, bowiem nie było to przedmiotem zapytania, ponadto w tej części stanowisko to odnosi się do sytuacji prawnej dłużnika, a nie Wnioskodawcy.

Należy podkreślić, iż na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii nie może wpłynąć powołany przez Wnioskodawcę wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 3 listopada 2010 r. sygn. akt. III SA/Wa 444/10, bowiem stanowi on rozstrzygnięcie w konkretnej sprawie, osadzonej w określonym stanie faktycznym. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) w swoim rozdziale III określa zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Nie przewiduje on takiej mocy dla orzecznictwa sądowego, w tym orzecznictwa sądów administracyjnych (w Polsce nie obowiązuje system precedensów sądowych). W związku z powyższym, nie negując orzecznictwa, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, należy zauważyć, że moc obowiązująca wyroku zamyka się w obrębie sprawy, w której został wydany. Wynika to również z treści art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), który przesądza, że ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Organ podatkowy jest zatem zobowiązany traktować indywidualnie każdą sprawę, natomiast rozstrzygnięcia sądu podejmowane jest w oparciu o zebrany w danej sprawie materiał dowodowy.

Tut. organ pragnie także podkreślić, że co do zasady, regulacje odnoszące się do systemu VAT nie uzależniają obowiązku rozliczenia tego podatku od otrzymania zapłaty z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. Wybór kontrahenta, na rzecz którego dokonywane są dostawy (świadczenia) jest indywidualną decyzją podatnika i ewentualne trudności z egzekwowaniem należności nie mogą być przerzucane w tym systemie na budżet państwa.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.