IBPP2/443-460/14/AB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 12 maja 2014 r. (data wpływu 15 maja 2014 r.) o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych - jest nieprawidłowe.

W dniu 15 maja 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat za korzystanie z przystanków komunikacyjnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Wnioskodawca (Gmina) jest podatnikiem VAT zarejestrowanym jak podatnik VAT czynny. Gmina jest właścicielem terenów, na których wytyczone zostały przystanki autobusowe. Przystanki te udostępniane są prywatnym firmom przewozowym. Na podstawie art. 15 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym oraz uchwały Rady Miejskiej w z dnia 29 lutego 2012 r. w sprawie ustalenia stawki za korzystanie z przystanków komunikacyjnych Gmina pobiera wynagrodzenie od przewoźników za możliwość zatrzymania się na przystankach komunikacyjnych. Do marca 2014 r. Gmina zawierała umowy cywilno-prawne z przewoźnikami i od opłat za korzystanie z przystanków odprowadzany był podatek VAT w wysokości 23%. Od marca 2014 r. Gmina zawiera z firmami przewozowymi porozumienia w sprawie uzgodnienia zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz wnoszenia opłat za korzystanie z przystanków i pobierane opłaty traktuje jako opłaty o charakterze publicznoprawnym zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 20 marca 2013 r. (sygn. I FSK 687/12).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy opłaty pobierane przez Gminę za korzystanie z przystanków komunikacyjnych podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, opłata za korzystanie z przystanków komunikacyjnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż jest to opłata o charakterze publicznoprawnym - zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane.

Pogląd o publicznoprawnym charakterze opłat przystankowych został uzasadniony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 marca 2013 r., I FSK 687/12, publ. CBO-SA: (...) W konsekwencji powyższych wywodów uznać zatem należy, że wnioskodawca jako jednostka budżetowa, w przedstawionym we wniosku zakresie, spełnia obie przesłanki wskazane w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Pobieranie przez samorząd opłat (daniny publicznej) za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców jest bez wątpienia przejawem wykonywania władztwa publicznego. Podmiot sprawujący zarząd i organizowanie lokalnego transportu zbiorowego oraz transportu aglomeracyjnego, przy wykonywaniu tych czynności, działa na ustawowo uregulowanych zasadach, a zatem nie jest w stanie dokonywać modyfikacji, dopuszczalnych w stosunkach cywilnoprawnych w ramach swobody zawierania umów. Organ taki, co istotne, pobiera należność o charakterze daniny publicznej, zaś dochód uzyskany z jej poboru służy celom publicznym. Nie miał racji zatem kasator wywodząc, że działanie polegające na wydaniu zezwolenia na pobieraniu opłat za korzystanie z przystanków i dworców, ustawowo nałożonych na przewoźników nie mieściło się w definicji sfery działań organów władzy publicznej, wynikającej z treści art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

W art. 16 ust. 7 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, ustawodawca przesądził, iż opłata ta stanowi dochód jednostki samorządu terytorialnego z przeznaczeniem na:

* utrzymanie przystanków komunikacyjnych oraz dworców,

* realizację zadań w zakresie publicznego transportu zbiorowego, w przypadku gdy organizatorem jest gmina.

Odnosząc się do przytoczonych powyżej poglądów dotyczących charakteru prawnego opłat, o których mowa w art. 16 ust. 1 i 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym należy opowiedzieć się za publicznoprawnym charakterem tych opłat. Stanowią one świadczenie odpłatne (ekwiwalentne) ściśle powiązane z zakresem usług świadczonych przez samorząd. Nadto wykazują pewne cechy podatków - mają charakter pieniężny, powszechny, bezzwrotny, ustalany jednostronnie przez organy jednostki samorządu terytorialnego (w drodze uchwały organu stanowiącego). Wreszcie w ustawie o transporcie zbiorowym jasno wskazano na przeznaczenie wpływów uzyskiwanych z opłaty, tj. realizację zadań ustawowych gminy w zakresie publicznego transportu zbiorowego, a zatem precyzyjnie określono cel publiczny, jakiemu mają służyć opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych i dworców.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z kolei przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się, zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Przyjęcie podziału na dostawę towaru oraz świadczenie usług oznacza w praktyce, że wolą ustawodawcy było określenie maksymalnie szeroko przedmiotu opodatkowania VAT - jeżeli nawet wykazane zostałoby w konkretnym przypadku, że nie występuje dostawa towarów, to i tak z reguły należy opodatkować czynność kwalifikowaną wówczas jako świadczenie usług. Powoduje to, że czynność polegająca na udostępnieniu przystanków operatorom i przewoźnikom jest co do zasady czynnością podlegającą regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług.

Nie każda jednak czynność stanowiąca świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza - na mocy ust. 2 powołanego artykułu - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Powyższy zapis jest odzwierciedleniem art. 13 obowiązującej od dnia 1 stycznia 2007 r. Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - (Dz.Urz.UE.L Nr 347, s. 1, z późn. zm.), zgodnie z którym krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami.

Jednakże w przypadku, gdy organy władzy publicznej bądź urzędy obsługujące te organy podejmują takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań, lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.), gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują m.in. sprawy lokalnego transportu zbiorowego (art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o samorządzie gminnym). W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi (art. 9 ust. 1 cyt. ustawy).

Z powołanych wyżej przepisów wynika, że jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami podatku od towarów i usług jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są przez nie realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Będą to zatem wszystkie realizowane przez te jednostki (urzędy) czynności w sferze ich aktywności cywilnoprawnej.

Na podstawie art. 41 ust. 1 ww. ustawy o VAT, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Natomiast stosownie do treści art. 146a pkt 1 ww. ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13 z późn. zm.) organizatorem publicznego transportu zbiorowego, zwanym dalej "organizatorem", właściwym ze względu na obszar działania lub zasięg przewozów, jest gmina:

W myśl art. 15 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, organizowanie publicznego transportu zbiorowego polega w szczególności na zapewnieniu odpowiednich warunków funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego, w szczególności w zakresie:

Z kolei art. 15 ust. 2 ww. ustawy stanowi, że określenie przystanków komunikacyjnych i dworców oraz warunków i zasad korzystania, o których mowa w ust. 1 pkt 6, następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego.

Przepisy ww. ustawy o publicznym transporcie zbiorowym wprowadzają pojęcie operatora publicznego transportu zbiorowego, przez którego w myśl art. 4 ust. 1 pkt 8 tejże ustawy rozumie się samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorcę uprawnionego do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie.

Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 1 i ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym - w transporcie drogowym za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców mogą być pobierane opłaty. Stawki opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców oraz standardy, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 3 lit. a, są ustalane w drodze negocjacji między gminą, na obszarze której jest usytuowany przystanek komunikacyjny lub dworzec, i właścicielem albo zarządzającym przystankiem komunikacyjnym lub dworcem.

W przepisie art. 16 ust. 4 cyt. ustawy przewidziano również możliwość pobierania przez jednostkę samorządu terytorialnego opłat za korzystanie przez operatorów i przewoźników z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których jest właścicielem albo zarządzającym, z tym, że stawka opłaty jest ustalana w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem niedyskryminujących zasad.

Zgodnie z art. 16 ust. 5 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, stawka opłaty, o której mowa w ust. 4, nie może być wyższa niż:

W myśl art. 16 ust. 7 ww. ustawy, opłaty, o których mowa w ust. 4, stanowią dochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego, z przeznaczeniem na:

W przypadku więc gdy właściwa jednostka samorządowa ustanowi - w drodze uchwały wydanej na podstawie art. 16 ust. 4 - opłatę za korzystanie z przystanków, jednym z warunków korzystania z tych obiektów, określonych uchwałą wydaną na podstawie art. 15 ust. 2, powinien być obowiązek ponoszenia przez podmioty świadczące usługi przewozowe tej opłaty w wysokości wynikającej z pomnożenia opłaty przez liczbę zatrzymań wynikającą z rozkładu jazdy.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest podatnikiem VAT zarejestrowanym jak podatnik VAT czynny oraz jest właścicielem terenów, na których wytyczone zostały przystanki autobusowe. Przystanki te udostępniane są prywatnym firmom przewozowym. Na podstawie art. 15 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym oraz uchwały Rady Miejskiej Gmina pobiera wynagrodzenie od przewoźników za możliwość zatrzymania się na przystankach komunikacyjnych. Do marca 2014 r. Gmina zawierała umowy cywilno-prawne z przewoźnikami i od opłat za korzystanie z przystanków odprowadzany był podatek VAT w wysokości 23%. Od marca 2014 r. Gmina zawiera z firmami przewozowymi porozumienia w sprawie uzgodnienia zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz wnoszenia opłat za korzystanie z przystanków.

Mając na uwadze treść wniosku oraz powołane wyżej uregulowania prawne stwierdzić należy, że pomiędzy działaniami Gminy (czynnościami polegającymi na udostępnianiu przystanków komunikacyjnych), a świadczeniem wzajemnym, tj. opłatą wnoszoną przez przewoźników występuje bezpośredni związek o charakterze przyczynowym. Gmina zawiera z firmami przewozowymi porozumienia w sprawie uzgodnienia zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz wnoszenia opłat za korzystanie z przystanków. W związku z tym ww. działania Gminy stanowią odpłatną usługę w rozumieniu art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług, a otrzymana opłata jest konsekwencją wykonania świadczenia. Odpowiednie zapisy ustawy o publicznym transporcie drogowym wyraźnie wskazują, że działania podejmowane w tym względzie przez organizatora takiego transportu (jednostkę samorządu terytorialnego) mają charakter działań właściwych dla stosunków cywilnoprawnych. Po pierwsze - opłata za korzystanie z przystanków może, lecz nie musi być pobierana, a po drugie - przepisy dają możliwość zakreślenia przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego maksymalnej wartości tejże opłaty, akcentując przy tym konieczność przestrzegania niedyskryminujących zasad. Okoliczność, że strony stosunku cywilnoprawnego są zobowiązane stosować opłaty w wysokości określonej w uchwale podjętej przez odpowiedni organ jednostki samorządu terytorialnego, nie ma wpływu na opodatkowanie czynności udostępniania przystanków podatkiem od towarów i usług. Mają tu bowiem zastosowanie ogólne zasady określone w przepisach dotyczących podatku od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że opłata pobierana przez Gminę od przewoźników za korzystanie z przystanków stanowi wynagrodzenie za usługę, polegającą na udostępnieniu tychże przystanków.

W przedmiotowej sprawie mamy więc do czynienia z odpłatnym świadczeniem usług, podlegającym opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych w ww. przepisach ustawy o podatku od towarów i usług.

Zarówno w treści ustawy jak i w przepisach wykonawczych do ustawy dla niektórych czynności przewidziano możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT. Jednakże ani w ustawie o podatku od towarów i usług ani w rozporządzeniach wykonawczych do niej, usługi wykonywane przez Wnioskodawcę nie zostały wskazane jako korzystające ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT.

Należy zauważyć, że we wniosku Wnioskodawca wskazał od marca 2014 r. Gmina zawiera z firmami przewozowymi porozumienia w sprawie uzgodnienia zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz wnoszenia opłat za korzystanie z przystanków.

Należy zatem uznać, że porozumienia w sprawie uzgodnienia zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych są niczym innym jak cywilnoprawną umową zawieraną pomiędzy Gminą a przewoźnikiem wnioskującym o ustalenie zasad korzystania z przystanków. Pobierając zatem przedmiotowe opłaty Gmina będzie działać w charakterze podatnika podatku VAT i nie znajdzie w tym przypadku zastosowania wyłączenie z opodatkowania podatkiem VAT, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT z uwagi na cywilnoprawny charakter tych czynności.

Zatem stwierdzić trzeba, że czynności dokonywane przez Gminę na podstawie umów cywilnoprawnych polegające na umożliwieniu przewoźnikom korzystania z przystanków komunikacyjnych, za co pobierane będą opłaty, o których mowa w art. 16 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, będą spełniać przesłanki uznania tych czynności za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT na ogólnych zasadach określonych w ww. przepisach ustawy o podatku od towarów i usług.

Reasumując, w opisanym we wniosku stanie faktycznym, Gmina pobierając powyższą opłatę za korzystanie z przystanków komunikacyjnych będzie działać w charakterze podatnika podatku VAT, a opłaty pobierane od przewoźników będą stanowiły wynagrodzenie za usługę, polegającą na udostępnianiu tychże przystanków na podstawie uzgodnień zawartych z przewoźnikami, podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT w wysokości 23%, na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy w związku z art. 146a pkt 1 ustawy.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Stefana Prymasa Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.