IBPP2/443-398/08/EJ - Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług nabycia wierzytelności za cenę nominalną w drodze przelewu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jest. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Kancelarii Prawniczej spółka komandytowa, przedstawione we wniosku z dnia 16 kwietnia 2008 r. (data wpływu 23 kwietnia 2008 r.), uzupełnionym pismem z dnia 16 lipca 2008 r. (data wpływu 16 lipca 2008 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania obrotu wierzytelnością nabytą po cenie nominalnej - jest nieprawidłowe.

W dniu 23 kwietnia 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania obrotu wierzytelnością nabytą po cenie nominalnej. Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 16 lipca 2008 r. (data wpływu 16 lipca 2008 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z dnia 27 czerwca 2008 r. znak: IBPP2/443-398/08/EJ.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca zamierza nabyć na podstawie umowy przelewu wierzytelności przeterminowaną i trudno egzekwowalną wierzytelność. Zarówno Wnioskodawca (cesjonariusz) jak i zbywca wierzytelności (cedent) są podatnikami podatku od towarów i usług. Wnioskodawca ma zamiar nabyć wierzytelność za cenę nominalną. Po nabyciu wierzytelności nabywca (cesjonariusz) wejdzie w prawa zbywcy (cedenta), a cel jego działań związany z nabytą wierzytelnością będzie zmierzał do egzekucji zakupionej wierzytelności na własny rachunek i we własnym imieniu o ile egzekucja taka będzie możliwa. Cesjonariusz nie wyklucza również możliwości sprzedaży wierzytelności. Po dokonanym przelewie wierzytelności między zbywcą, a nabywcą nie będą istnieć żadne dodatkowe zobowiązania z tytułu dokonanej cesji wierzytelności, gdyż wszelkie wzajemne roszczenia wygasną wraz ze spełnieniem warunków umowy.

W piśmie z dnia 16 lipca 2008 r. znak: L. dz. 4163/2008 Wnioskodawca dodatkowo wyjaśnił, że nabycie wierzytelności po cenie nominalnej nie jest związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Wnioskodawcy. Jego głównym i jedynym przedmiotem działalności jest zgodnie z określeniami, zawartymi w załączonym do wniosku odpisem z Krajowego Rejestru Sądowego (dalej KRS) jest działalność prawnicza. Obrót wierzytelnościami nie jest wpisany do KRS jako przedmiot prowadzonej działalności. W tym miejscu należy podkreślić, iż Wnioskodawca nie jest podmiotem, którego działalność opiera się na świadczeniu usług pośrednictwa finansowego. Zakup wierzytelności nie opiera się na umowie mającej stały i długotrwały charakter. Nabycie wierzytelności nie ma charakteru powtarzalnego i z góry określonego nie można go również uznać za częstotliwy, ponieważ w skali roku może w ogóle nie mieć miejsca. Nabycie wierzytelności po cenie nominalnej w tym przypadku odbywa się sporadycznie. A pomiędzy cedentem i cesjonariuszem jest to czynność jednorazowa.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy nabycie wierzytelności w drodze przelewu wierzytelności za cenę nominalną podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług...

Zdaniem Wnioskodawcy, w pierwszej kolejności należy ocenić czy przelew wierzytelności, który jest przedmiotem wniosku może zostać zakwalifikowany jako świadczenie usług zgodnie z art. 5 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Ustawodawca mianem świadczenia usług określił każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Wierzytelność jest prawem majątkowym jednego podmiotu do żądania od drugiego podmiotu pewnego zachowania się. Powszechnie przyjęta klasyfikacja jakoby wierzytelność była niematerialnym prawem majątkowym może wzbudzać wątpliwości, a tym samym prowadzić do wykluczenia przeniesienie praw do wierzytelności jako świadczenia usług. Wątpliwości Wnioskodawcy wynikają z definicji wartości niematerialnych i prawnych zawartej w ustawach o podatkach dochodowych, które nie wskazują jakoby wierzytelności można było zakwalifikować do katalogu wartości niematerialnych i prawnych.

W ocenie Wnioskodawcy jednorazowy przelew wierzytelności nie może zostać zakwalifikowany jako świadczenie usług. Ustawowa definicja świadczenia usług jest bardzo pojemna, gdyż obejmuje wszystkie sytuacje, w których jeden podmiot świadczy na rzecz drugiego to do czego się zobowiązał, pod warunkiem, że świadczenie to nie jest dostawą towarów.

Zgodnie ze stanowiskiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi zawartym w wyr. z dnia 27 lutego 2008 r., sygn. akt I SA/Łd 1239/2006 z definicji świadczenia usług można wyprowadzić następujące wnioski:

Wobec powyższego należy jednoznacznie stwierdzić, że opisywany we wniosku przelew wierzytelności nie może zostać zakwalifikowany jako świadczenie usług. Na taką ocenę wpływa brak stron, pomiędzy którymi to świadczenie usługi miałoby nastąpić. Nie można bowiem uznać, iż podmiotem świadczącym usługę jest cesjonariusz, gdyż z umowy sprzedaży praw nie wynika obowiązek świadczenia jakichkolwiek usług poza zapłatą umówionej ceny oraz przejęcia wierzytelności.

Cesja wierzytelności nie zawiera podstawowego elementu świadczenia usług tj. odpłatności. Nabywca wierzytelności zobowiązany jest do zapłaty ceny za świadczenie drugiej strony, a sama zapłata ceny nie może być uznana za wynagrodzenie na rzecz nabywcy (cesjonariusza). W przedmiotowej sprawie przelew wierzytelność nie zawiera elementu odpłatności nawet w postaci dyskonta. Nabywca wierzytelności, kupuje bowiem od zbywcy wierzytelność za 100% jej wartości.

Odpłatność usługi wiąże się z istnieniem wynagrodzenia na rzecz świadczącego usługę, które w przedmiotowej sprawie nie istnieje.

Reasumując Wnioskodawca uznaje za zasadne możliwość uznania wyłączenia przelewu wierzytelności spod ustawy o podatku od towarów i usług. Mowa tu bowiem jedynie o przelewie wierzytelności, z którego w żadnym wypadku nie wynika zobowiązanie do egzekwowania spornej kwoty. Transakcja ta kończy się z chwilą nabycia i zapłaty ceny za wierzytelność, a to z kolei jest obojętne z punktu widzenia ustawy o podatku od towarów i usług.

W przypadku niemożności uznania powyższego wywodu za słuszny tzn. zakwalifikowania powyższej cesji wierzytelności jako świadczenia usług, usługę taką należałoby zwolnić z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Wniosek taki jest konsekwencją zakwalifikowania cesji wierzytelności jako usługi pośrednictwa finansowego gdzie indziej niesklasyfikowanego, należącego do katalogu zwolnień według załącznika Nr 4 do ustawy (tak również pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Rzeszowie z dnia 31 sierpnia 2004 r., sygn. IS.II/2-443/205/04).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa powyżej rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy).

W myśl art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku VAT. W przypadku cesji wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności.

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-gospodarczych. W konsekwencji fakt zakupu wierzytelności w celu odsprzedaży lub wyegzekwowania lub dalszej odsprzedaży, należy zakwalifikować jako usługę na rzecz sprzedawcy wierzytelności własnej. Sprzedawca taki jest w opisanej sytuacji usługobiorcą, on bowiem jest odbiorcą świadczenia ze strony nabywcy wierzytelności.

Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne jej wykorzystanie dla celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności.

Wnioskodawca wskazał, iż zamierza nabyć na podstawie umowy przelewu wierzytelności - przeterminowaną i trudno egzekwowalną wierzytelność. Wnioskodawca ma zamiar nabyć wierzytelność za cenę nominalną. Po nabyciu wierzytelności nabywca (cesjonariusz) wejdzie w prawa zbywcy (cedenta), a cel jego działań związany z nabytą wierzytelnością będzie zmierzał do egzekucji zakupionej wierzytelności na własny rachunek i we własnym imieniu, o ile egzekucja taka będzie możliwa. Cesjonariusz nie wyklucza również możliwości sprzedaży wierzytelności.

Z powyższego wynika, iż w ujęciu cywilistycznym każda ze stron umowy cesji dokonuje świadczenia na rzecz drugiej strony.

Wierzytelność to prawo majątkowe, a zatem uprawnienie, z którym wiążą się określone skutki ekonomiczne. Prawo to ma już od momentu powstania określoną wartość ekonomiczną, materialną, nie tylko w momencie jego zaspokojenia, ale także w momencie np. zawarcia umowy cesji. Inaczej mówiąc, stanowi ono równowartość określonej kwoty pieniężnej. Można zatem przyjąć, iż wartość tej wierzytelności jest wynagrodzeniem za usługę świadczoną przez cesjonariusza, w sytuacji, gdy strony umowy cesji nie uregulowały w sposób odmienny kwestii wynagrodzenia.

W związku z powyższym, dla opisanej we wniosku czynności nabycia wierzytelności, podstawą opodatkowania będzie kwota świadczenia należnego od nabywcy pomniejszonego o kwotę należnego podatku.

Zatem, stanowisko Wnioskodawcy, iż usługa nabycia wierzytelności za 100% jej wartości, nie spełnia definicji świadczenia usług, należało uznać za nieprawidłowe.

Zakup wierzytelności w celu ich odzyskania we własnym zakresie lub w celu dalszej ich sprzedaży, mieści się niewątpliwie w zakresie usług pośrednictwa finansowego - sklasyfikowanych według PKWiU w sekcji J ex (65-67). W tak ujmowanej usłudze mieści się cywilnoprawna instytucja przelewu wierzytelności (cesji), polegająca na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej, na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem).

W takim przypadku, nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę pośrednictwa finansowego, której celem jest uwolnienie pierwotnego wierzyciela od ciężaru jej egzekwowania.

Usługi pośrednictwa finansowego, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy, w związku z poz. 3 załącznika Nr 4 do ustawy (Sekcja J ex 65-67), z wyłączaniem usług wymienionych w punktach od 1-9 tej pozycji. W katalogu usług, w odniesieniu do których nie stosuje się zwolnienia od podatku, wymieniono między innymi usługi ściągania długów oraz faktoringu (poz. 3 pkt 5 załącznika Nr 4 do ustawy), przy czym nie wskazano symbolu PKWiU identyfikującego usługi zawierające się w tej kategorii.

Usługi ściągania długów i factoringu, nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych.

W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich ściągnięcia od dłużnika (windykacji) we własnym zakresie.

W każdym przypadku, gdy celem działania usługodawcy jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu wyegzekwowania (ściągnięcia długu) - usługę tę należy opodatkować, także wówczas gdy środkiem tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności (z ryzykiem lub bez ryzyka wypłacalności dłużnika), która to czynność mieści się w pojęciu szeroko pojętego pośrednictwa finansowego. Zatem, usługa tego typu polegająca na "wyręczeniu" pierwotnego wierzyciela z czynności zmierzających do odzyskania długu, bez względu na to czy dług ten jest przed terminem wymagalności czy termin ten już upłynął, podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bez możliwości skorzystania ze zwolnienia, i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według podstawowej stawki 22%, na mocy art. 41 ust. 1 ustawy.

Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy należy uznać, iż zastosowanie zwolnienia od podatku od towarów i usług dla transakcji finansowych, polegających na zakupie wierzytelności i późniejszym ich odzyskiwaniu na własny rachunek jest nieuzasadnione. Obrót wierzytelnościami (niezależnie od stopnia przejętego ryzyka wypłacalności dłużnika) mieści się w pojęciu usług "ściągania długów i faktoringu" i jest opodatkowany stawką podstawową na mocy art. 41 ust. 1 ustawy - stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Reasumując, należy podkreślić, iż nabycie przez Wnioskodawcę wierzytelności i dochodzenie ich od dłużników lub dalsza ich sprzedaż, stanowi świadczenie przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy, usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Transakcja zawierana pomiędzy cedentem a cesjonariuszem polegająca na przelewie wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, który przejmuje wierzytelność w celu jej realizacji we własnym imieniu, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, co ma miejsce w niniejszej sprawie jest świadczeniem usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług i stanowi czynność odzyskiwania długów wyłączoną ze zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Zatem, stanowisko Wnioskodawcy, iż usługa nabycia wierzytelności jest usługą korzystającą ze zwolnienia z podatku od towarów i usług, należało uznać za nieprawidłowe.

Należy również zauważyć, iż wyjaśnienia Wnioskodawcy, że nie jest podmiotem, którego działalność opiera się na świadczeniu usług pośrednictwa finansowego, a zakup wierzytelności nie opiera się na umowie mającej stały i długotrwały charakter, ponadto nabycie wierzytelności nie ma charakteru powtarzalnego i z góry określonego, nie można go również uznać za częstotliwy, ponieważ w skali r. może w ogóle nie mieć miejsca, nie wpływają na rozstrzygnięcie, ponieważ skoro Wnioskodawca jest podatnikiem podatku od towarów i usług to wszystkie czynności mieszczące się w zakresie przedmiotowym opodatkowania tym podatkiem, będą podlegały opodatkowaniu. Brak jest bowiem podstaw prawnych do uznania, iż opodatkowanie podatkiem od towarów i usług następuje w sposób wybiórczy tzn. niektóre czynności objęte zakresem przedmiotowym realizowane przez podatnika podatku od towarów i usług są opodatkowane, a niektóre nie.

Również tut. organ wyjaśnia, że bez wpływu na rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy pozostaje powołane we wniosku pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Rzeszowie z dnia 31 sierpnia 2004 r. sygn. IS.II/2-443/205/04. Zauważa się bowiem, iż interpretacje organów podatkowych wydawane są w indywidualnych sprawach podatników w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy prawa i stan faktyczny przedstawiony przez podatnika. Interpretacje te nie stanowią źródła powszechnie obowiązującego prawa.

Zatem tut. organ przy wydawaniu interpretacji indywidualnej nie ma obowiązku posiłkować się stanowiskiem innych organów podatkowych.

Dodatkowo należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 14b § 3 ww. ustawy - Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Natomiast w myśl art. 14c § 1 tej ustawy, interpretacja indywidualna zawiera ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z uzasadnieniem prawnym tej oceny. Z powyższych przepisów wynika więc, że przedmiotem interpretacji może być jedynie ocena stanowiska Wnioskodawcy dotyczącego przedstawionego we wniosku stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Organ wydający interpretację nie jest natomiast uprawniony do analizowania i oceny powołanych we wniosku pism innych organów podatkowych.

W konsekwencji oceniając całościowo stanowisko Wnioskodawcy należało uznać je za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.