IBPP2/443-205/07/EJ - Otrzymanie zadatku a powstanie obowiązku podatkowego w podatku VAT.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana Z., przedstawione we wniosku z dnia 9 października 2007 r. (data wpływu 15 października 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zadatków - jest nieprawidłowe.

W dniu 15 października 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej opodatkowania zadatków.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie dostaw towarów jak i świadczenia usług serwisowych. Dostawa towarów dotyczy urządzeń specjalistycznych tj. wózków widłowych z wyposażeniem standardowym, jak i z wyposażeniem dostosowanym do indywidualnych potrzeb nabywcy zgodnie z jego zamówieniem. Wyposażenie ponad standardowe jest wykonywane, jak i nabywane, tylko i wyłącznie na potrzeby danego zamówienia. Odstąpienie od umowy kontrahenta powoduje, że wykonane (nabyte) oprzyrządowanie staje się zapasem magazynowym i czeka na ewentualnego nabywcę. W celu zabezpieczenia się przed ujemnymi skutkami odstąpienia kontrahenta od wykonania umowy, przy zawieraniu umowy nabywca jest zobowiązany do uiszczenia zadatku w rozumieniu art. 394 k.c. Z chwilą zapłaty zadatku, zadatek jest opodatkowany podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zasadnie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług otrzymanie zadatku przy zawartych umowach na dostawę towaru?

Zdaniem Wnioskodawcy brak jest podstaw prawnych do opodatkowania podatkiem VAT zadatku uiszczonego przez kontrahenta w chwili zawarcia umowy, jak i w chwili odstąpienia od zawartej umowy. Ustawa VAT nie zawiera legalnej definicji zadatku, pomimo, że posługuje się tym terminem. Definicja taka zawarta jest w art. 394 k.c. W myśl tej definicji i orzeczenia Sądu Najwyższego (wyrok z 13 marca 1979 r. sygn. akt III CRN 308/78, wyrok z 13 lutego 2002 r. sygn. akt IV CKN 672/00, wyrok z 18 maja 2000 r. sygn. akt III CKN 245/00) zatrzymany przez stronę przeciwną zadatek zalicza się na odszkodowanie, mające na celu naprawienie doznanej szkody. Jednocześnie zadatek ma za zadanie zapewnić wykonanie umowy przez wzmocnienie stanowiska strony dążącej do wykonania zawartej umowy, czyli posiada charakter gwarancyjny. Według Wnioskodawcy zadatek:

Mając na uwadze powyższe Wnioskodawca twierdzi, że zadatek nie będzie podlegał opodatkowaniu w chwili zawarcia umowy i uiszczenia zadatku przez kontrahenta, gdyż nie jest to wynagrodzenie za wykonanie świadczenia wzajemnego i nie jest zaliczką na poczet wykonania umowy, nie ma też charakteru odrębnego wynagrodzenia za inne świadczenia wzajemne. Zadatek zostanie opodatkowany w chwili wykonania umowy i odliczenia zadatku od wynagrodzenia za wykonanie umowy. Natomiast jeżeli zadatek nie zostanie odliczony od wynagrodzenia i zostanie zwrócony kontrahentowi po uiszczeniu wynagrodzenia (przy wykonaniu umowy), też nie będzie podlegał opodatkowaniu.

W przypadku odstąpienia od umowy zadatek jako odszkodowanie nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie należy do zakresu przedmiotowego VAT. Pogląd taki reprezentowany jest też przez ETS w wyr. z dnia 18 lipca 2007 r. sygn. akt C-277/05, który stwierdził neutralność zadatku w zakresie podatku VAT z uwagi na nie mieszczenie się tej instytucji prawa cywilnego w zakresie przedmiotowym VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, a jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części (art. 19 ust. 11 cyt. ustawy).

Nie można zatem rozpatrywać zaliczki (zadatku, przedpłaty, raty) jako odrębnej od sprzedaży czynności. Nie jest ona bowiem dodatkową czynnością podlegającą opodatkowaniu, lecz jest integralnie związana z usługą lub sprzedażą towaru na poczet których została uiszczona. W przypadku zaliczek (zadatków, przedpłat, rat) ustawa określa jedynie inny moment powstania obowiązku podatkowego niż w przypadku sprzedaży świadczonej bez pobrania zaliczki (zadatku, przedpłaty, raty).

Ustawodawca nie zamieścił w treści ustawy o podatku od towarów i usług definicji zadatku. Zgodnie z "Nowym słownikiem języka polskiego" PWN (Warszawa 2003 r.) zadatek jest sumą pieniędzy wręczaną przy zawarciu umowy w celu zapewnienia jej wykonania.

Zgodnie natomiast z przepisem art. 394 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Zatem cyt. przepis art. 19 ust. 11 dotyczy dostawy, która ma dopiero nastąpić, a więc ww. kwoty otrzymane przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi będą podlegały opodatkowaniu na zasadach, jakim będzie podlegała czynność, której dotyczą.

W świetle obowiązującego przepisu art. 19 ust. 11 ustawy o podatku VAT każde przyjęcie zadatku w chwili zawarcia umowy (w przedmiotowej sytuacji umowy o dostawę urządzeń specjalistycznych z wyposażeniem dostosowanym do indywidualnych potrzeb nabywcy) podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a obowiązek podatkowy w zakresie tej płatności powstaje w momencie jej otrzymania. Jeżeli następnie nastąpiła dostawa towaru, tj. zawarta umowa została wykonana, otrzymany zadatek zostanie rozliczony na poczet wynagrodzenia za dostawę towarów.

Zatem w tej kwestii stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Zasadne jest jednak stanowisko Wnioskodawcy odnośnie braku konieczności opodatkowania otrzymanej kwoty zadatku w sytuacji, kiedy nie doszło do wykonania zawartej umowy.

W przypadku odstąpienia od umowy zadatek, który w momencie otrzymania podlegał opodatkowaniu na podstawie art. 19 ust. 11 ustawy, nie wypełnia jednak dyspozycji art. 5 ustawy o podatku VAT bowiem nie doszło do odpłatnej dostawy towaru lub odpłatnego świadczenia usługi. Stanowi on tylko kwotę odszkodowania za niedopełnienie warunków zawartej z kontrahentem umowy. Czynność przekazania kwot pieniężnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji w przypadku gdy nie dojdzie do realizacji umowy - dostawy towarów, Wnioskodawca winien skorygować swoje rozliczenie w podatku VAT w zakresie wcześniej pobranego i opodatkowanego zadatku.

Reasumując należy stwierdzić, iż z tytułu pobieranych zadatków Wnioskodawca jest zobowiązany zastosować art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług i wystawić fakturę na otrzymany zadatek, nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część należności od nabywcy. Otrzymanie zadatku powoduje powstanie obowiązku podatkowego do wysokości otrzymanej kwoty według stawki właściwej dla świadczonej usługi. Natomiast w przypadku gdy na skutek niewykonania umowy kwota pobranego zadatku zastanie zatrzymana przez Wnioskodawcę, pobrany zadatek nie będzie ekwiwalentem wynagrodzenia za dokonaną dostawę towarów lecz będzie pełnił funkcję odszkodowawczą. Wówczas Wnioskodawca winien skorygować swoje rozliczenia w zakresie wcześniej pobranych i opodatkowanych zadatków.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.