IBPP2/443-1091/13/IK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 21 listopada 2013 r. (data wpływu 26 listopada 2013 r.), uzupełnionym pismem z 25 lutego 2014 r. (data wpływu), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług świadczonych przez ubezpieczającego na cudzy rachunek - jest prawidłowe.

W dniu 26 listopada 2013 r. wpłynął ww. wniosek, uzupełniony pismem z 25 lutego 2014 r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia od podatku VAT usług świadczonych przez ubezpieczającego na cudzy rachunek.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Spółdzielnia prowadzi działalność statutową. Celem Spółdzielni zgodnie ze statutem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków spółdzielni. Realizując powyższe cele Spółdzielnia zawarła z... SA oraz U. umowy dotyczące technicznej obsługi ubezpieczenia mieszkań. Przedmiotem tych umów jest wykonywanie czynności związanych z obsługą umów ubezpieczenia mieszkań na rzecz swoich członków oraz osób niebędacych członkami, którym przysługują prawa do lokali mieszkalnych w zasobach spółdzielni, zawartych przez spółdzielnię jako ubezpieczającym z towarzystwem ubezpieczeniowym.

Do obowiązków Spółdzielni jako ubezpieczającego należy:

* udostępnianie w swojej siedzibie Ubezpieczonym tekstu ogólnych warunków ubezpieczeń;

* udostępnianie Ubezpieczonym postanowień umowy w zakresie w jakim dotyczą ich praw i obowiązków;

* udostępnianie ubezpieczonym deklaracji przystąpienia, druku zmiany danych osobowych, druku oświadczenia o rezygnacji z ochrony;

* przyjmowanie od ubezpieczonych wypełnionych deklaracji przystąpienia oraz innych oświadczeń składanych przez nich w ramach umowy;

* sporządzanie wykazów ubezpieczonych, za których opłacana jest składka oraz przekazywanie tych wykazów towarzystwu ubezpieczeniowemu wraz ze składkami.

Spółdzielnia za opisane czynności otrzymuje na podstawie faktur miesięczne wynagrodzenie w wysokości procentowej - od sumy miesięcznych składek ubezpieczeniowych.

W uzupełnieniu do wniosku wskazano, że:

Z treści podpisanych umów wynika, że Spółdzielnia sama nie zobowiązuje się do zabezpieczenia ochrony ubezpieczeniowej swoim członkom oraz osobom niebędącym członkami, którym przysługują prawa do lokali mieszkalnych w zasobach Spółdzielni, a jedynie umożliwia im ubezpieczenie mieszkań przez towarzystwo ubezpieczeniowe. Spółdzielnia występuje w charakterze ubezpieczającego, towarzystwo ubezpieczeniowe jest ubezpieczycielem natomiast członkowie spółdzielni oraz osoby niebędące członkami, którym przysługują prawa do lokali mieszkalnych pełnią rolę ubezpieczonych.

Spółdzielnia zawierając umowę ubezpieczenia z towarzystwem ubezpieczeniowym, występuje w interesie ubezpieczonych i działa na ich rachunek, a czynności wyszczegółowione w umowie, do których wykonania zobowiązana jest Spółdzielnia jako ubezpieczający, są bezpośrednio związane z umową ubezpieczenia mieszkań.

Z treści art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że ustawodawca zwolnił z opodatkowania nie tylko usługi ubezpieczeniowe, reasekuracyjne i pośrednictwa ubezpieczeniowego, ale również usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy czynności wykonywane przez Spółdzielnię jako ubezpieczającego korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37.

Stanowisko Wnioskodawcy (ostatecznie sformułowane w piśmie z dnia 25 lutego 2014 r.):

Czynności wykonywane przez Spółdzielnię jako ubezpieczającego korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37.

Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług zwolnieniu z tego podatku podlegają usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zdaniem Spółdzielni wykonywane przez nią czynności stanowią usługi w zakresie zawieranych przez nią umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. Spółdzielnia nie jest podmiotem ubezpieczającym, który świadczy usługi ubezpieczeniowe, lecz występuje w charakterze ubezpieczającego, który zawierając z towarzystwem ubezpieczeniowym umowy ubezpieczenia działa na cudzy rachunek tj. na rachunek członków oraz osób niebędących członkami spółdzielni, a które posiadają tytuł prawny do lokali mieszkalnych w zasobach spółdzielni.

Zatem czynności wymienione w umowie zawartej pomiędzy towarzystwem ubezpieczeniowym a spółdzielnią (tekst jedn.: udostępnianie ubezpieczonym tekstu OWU, udostępnianie ubezpieczonym postanowień umowy w zakresie w jakim dotyczą ich praw i obowiązków, udostępnianie ubezpieczonym deklaracji przystąpienia, druku zmiany danych, druku oświadczenia o rezygnacji z ochrony, przyjmowanie od ubezpieczonych deklaracji przystąpienia oraz innych świadczeń, sporządzanie i przekazywanie towarzystwu ubezpieczeniowemu wykazu ubezpieczonych wraz ze składką) należy uznać za czynności związane z zawieraną przez Spółdzielnię jako podmiotem ubezpieczającym umową ubezpieczenia na cudzy rachunek, bowiem powyższe czynności są bezpośrednio związane z zawartymi umowami ubezpieczenia, a do ich wykonania zobowiązana jest Spółdzielnia. Wobec powyższego należy uznać, że Spółdzielnia wykonuje czynności, które mieszczą się w zakresie "zawarcia umowy na cudzy rachunek" i jako takie podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jednakże, w myśl art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Podkreślić także należy, iż zarówno w treści ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

Według art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zgodnie z art. 43 ust. 13 ustawy, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41 (art. 43 ust. 14 ustawy).

Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

Zatem, w pierwszej kolejności należy określić jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych i usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Stosownie do art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U.UE.L z 2006 r. Nr 347, str. 1 z późn. zm.), państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Należy odnotować na samym początku, że terminy używane do określenia zwolnień podatku przewidziane w artykule 135 Dyrektywy muszą być wiernie interpretowane, jako że stanowią wyjątki od ogólnej zasady, która mówi, że podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika (patrz w szczególności sprawa 348/87 Stichting Uitvoering Financiele Acties (1989) ECR 1737, paragraf 13 i sprawa C-287/00 Commission v. Germany (2002) ECR I-5811, paragraf 43).

Jest ustalonym prawem precedensowym, że zwolnienia te stanowią niezależne pojęcia prawa wspólnotowego, którego celem jest uniknięcie rozbieżności w stosowaniu systemu podatku VAT w poszczególnych Państwach Członkowskich. W związku z powyższym tut. Organ wydając interpretację określa ich zakres z wykorzystaniem treści zapisów prawa unijnego i krajowego oraz orzecznictwa sądów.

Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych. Natomiast, "czynność ubezpieczeniowa", w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy. Czynność ubezpieczeniowa, w każdym wypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe TSUE w sprawie C-8/01 orzekł jednak, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu, iż ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skania C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie "transakcje ubezpieczeniowe" nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia Trybunał podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, iż tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B (a) Szóstej Dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Spółdzielnia zawarła z towarzystwami ubezpieczeniowymi umowy dotyczące technicznej obsługi ubezpieczenia mieszkań. Przedmiotem tych umów jest wykonywanie czynności związanych z obsługą umów ubezpieczenia mieszkań na rzecz swoich członków oraz osób niebędacych członkami, którym przysługują prawa do lokali mieszkalnych w zasobach spółdzielni, zawartych przez spółdzielnię jako ubezpieczającym z towarzystwem ubezpieczeniowym.

Do obowiązków Spółdzielni jako ubezpieczającego należy:

* udostępnianie w swojej siedzibie Ubezpieczonym tekstu ogólnych warunków ubezpieczeń;

* udostępnianie Ubezpieczonym postanowień umowy w zakresie w jakim dotyczą ich praw i obowiązków;

* udostępnianie ubezpieczonym deklaracji przystąpienia, druku zmiany danych osobowych, druku oświadczenia o rezygnacji z ochrony;

* przyjmowanie od ubezpieczonych wypełnionych deklaracji przystąpienia oraz innych oświadczeń składanych przez nich w ramach umowy;

* sporządzanie wykazów ubezpieczonych, za których opłacana jest składka oraz przekazywanie tych wykazów towarzystwu ubezpieczeniowemu wraz ze składkami.

Spółdzielnia za opisane czynności otrzymuje na podstawie faktur miesięczne wynagrodzenie w wysokości procentowej - od sumy miesięcznych składek ubezpieczeniowych.

Spółdzielnia występuje w charakterze ubezpieczającego, zawierając umowę ubezpieczenia z towarzystwem ubezpieczeniowym, występuje w interesie ubezpieczonych i działa na ich rachunek. Czynności wyszczegółowione w umowie, do których wykonania jest zobowiązana jako ubezpieczający są bezpośrednio związane z umową ubezpieczenia mieszkań.

Odnosząc się do powyższego wskazać należy, iż ustawa o podatku od towarów i usług nie precyzuje co należy rozumieć pod pojęciem umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, zatem w celu dokładnego zdefiniowania tego pojęcia należy sięgnąć do regulacji prawa cywilnego.

Zgodnie z art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Natomiast zgodnie z art. 808 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek. W takim przypadku ubezpieczający nie jest jednocześnie ubezpieczonym. Ubezpieczony nie musi być imiennie wskazany w umowie, chyba że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia. Roszczenie o zapłatę składki przysługuje ubezpieczycielowi wyłącznie przeciwko ubezpieczającemu.

Z drugiej strony ubezpieczony jest uprawniony do żądania należnego świadczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. Dodatkowo może żądać by ubezpieczyciel udzielił mu informacji o postanowieniach zawartej umowy oraz ogólnych warunkach ubezpieczenia w zakresie, w jakim dotyczą jego praw i obowiązków.

Powołane regulacje wskazują, iż umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek jest konstrukcją prawną, w której ubezpieczający zawiera z ubezpieczycielem umowę w celu ochrony interesu osoby trzeciej - ubezpieczonego, przy czym ubezpieczyciel świadczy ochronę ubezpieczeniową bezpośrednio na rzecz ww. osoby trzeciej, na której rachunek została zawarta umowa. Osoba trzecia nie musi być jednoznacznie wskazana w zawartej z ubezpieczycielem umowie ubezpieczenia.

A zatem, należy uznać, że ubezpieczenie na cudzy rachunek jest specyficzną formą ubezpieczenia odmienną od jego typowych form. Odmienność ubezpieczenia na cudzy rachunek polega przede wszystkim na tym, że w ramach takiego ubezpieczenia ubezpieczający pełni szczególną rolę, gdyż zawarta umowa ubezpieczenia ma na celu ochronę nie jego interesów, a osób trzecich.

Jak wynika z opisu sprawy Spółdzielnia jako podmiot zawierający umowy ubezpieczenia jest ubezpieczającym, zaś podmiotem ubezpieczonym każdorazowo (w odniesieniu do każdej zawartej umowy) pozostają członkowie oraz osoby niebędące członkami, którym przysługują prawa do lokali mieszkalnych w zasobach spółdzielni.

Zatem to Spółdzielnia zawiera umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek, obejmując ochroną ubezpieczeniową członków oraz osoby niebędące członkami, którym przysługują prawa do lokali mieszkalnych w zasobach spółdzielni. Do obowiązków Spółdzielni jako ubezpieczającego należy szereg czynności.

Z powyższego wynika, że czynności, które Spółdzielnia wykonuje w ramach umów pełniąc rolę ubezpieczającego stanowią usługi w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek. Powyższe czynności należy uznać za czynności związane z zawieraną przez Spółdzielnię, jako podmiot ubezpieczający, umową ubezpieczenia na cudzy rachunek, bowiem przedmiotowe czynności mają na celu prawidłowe wykonanie umowy ubezpieczenia i są bezpośrednio z nią związane.

Reasumując, usługi świadczone przez Spółdzielnię, jako podmiot ubezpieczający na rzecz podmiotów posiadających prawa do lokali mieszkalnych w zasobach spółdzielni korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, określonego w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, jako czynności świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zmiana elementu przedstawionego stanu faktycznego lub zmiana stanu prawnego powoduje, że interpretacja traci swoją ważność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.