IBPP2/443-1030/13/IK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 23 października 2013 r. (data wpływu 5 listopada 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT należnych Wnioskodawcy składek członkowskich od zrzeszonych w nim Spółek Wodnych - jest prawidłowe.

W dniu 5 listopada 2013 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT należnych Wnioskodawcy składek członkowskich od zrzeszonych w nim Spółek Wodnych.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Zgodnie z art. 164 ust. 8 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z późn. zm.) Spółki wodne mogą łączyć się w związki spółek wodnych. Do związków spółek wodnych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółek wodnych, a związki spółek wodnych, przy czym związek spółek wodnych pełni w stosunku do zrzeszonych w nim spółek wodnych taką samą rolę, jak spółka wodna w stosunku do swoich członków. Zgodnie z art. 164 ust. 3 ustawy, do zadań spółki wodnej i związku spółek wodnych mogą należeć kwestie związane z utrzymaniem melioracji.

Związek spółek wodnych w O. zgodnie ze statutem zajmuje się m.in. wykonywaniem czynności obsługi administracyjno-finansowej spółek wodnych, w szczególności w imieniu i na rzecz spółek wodnych przyjmuje wpłaty składek członkowskich i innych kwot należnych spółkom wodnym (obsługa kasowa), sporządza sprawozdania, a także m.in. wykonuje prace polegające na utrzymaniu i eksploatacji urządzeń melioracji wodnych szczegółowych.

Związek spółek wodnych w O. utrzymuje się ze składek członkowskich należnych od spółek wodnych zrzeszonych w związku. Zgodnie z § 12 statutu, spółki wodne zrzeszone w Związku Spółek Wodnych w O mają obowiązek m.in. udostępnienia obiektów w celu przeprowadzenia robót konserwacyjnych oraz opłacenia składek, które są następnie przez związek przeznaczane na realizację zadań związku, w tym na konserwację urządzeń melioracyjnych. Wysokość składek należnych od każdej ze spółek wodnych określa zgodnie z § 13 statutu walne zgromadzenie delegatów. Wysokość składek nie jest uzależniona od faktycznego rozmiaru, faktycznego zakresu działań, jakie faktycznie związek spółek wodnych wykonuje na rzecz konkretnej spółki wodnej. Nie bez znaczenia jest fakt, iż urządzenia melioracji poszczególnych członków związku są ze sobą połączone czy powiązane w inny sposób, i nie da się prowadzić gospodarki inaczej, niż wspólnie, w interesie wspólnym. Spółka Wodna pozyskuje środki na zapłatę tych składek przede wszystkim w postaci składek od własnych członków oraz w postaci dotacji. Związek Spółek Wodnych w O. wykorzystuje składki na pokrycie kosztów funkcjonowania związku i realizacji jego celów statutowych.

Związki spółek wodnych są podmiotami publicznymi i zgodnie z art. 164 ust. 3 cyt. ustawy - prawo wodne są "formami organizacyjnymi, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, zrzeszają osoby fizyczne lub prawne i mają na celu zaspokajanie wskazanych ustawą potrzeb w dziedzinie gospodarowania wodami".

Korzyści, jakie przynosi spółce wodnej uczestnictwo w związku spółek wodnych, nie są ekwiwalentami składki. W przypadku, gdyby związek uznał za istotne cele nie związane z daną spółką wodną, spółka wodna w praktyce nic nie zyskałaby na uczestnictwie w związku, a pomimo tego nie przysługiwałoby jej roszczenie o zwrot składki. Na przykład gdyby w związku z powodzią związek podjął działania wyłącznie na obszarze działania jednej ze spółek wodnych zrzeszonych w związku, pozostałe spółki wodne pomimo wniesienia opłaty (składki członkowskiej) zgodnie ze statutem nie miałyby prawo do żadnego świadczenia zwrotnego ekwiwalentnego, bowiem związek działa na rzecz ogółu spółek w oparciu o decyzje swoich organów, a nie na zlecenie konkretnego członka.

W wymienionych wyżej sprawach związek spółek wodnych uzyskał interpretacje indywidualne IBPP3/443-1183/12/MN oraz IBPP3/443-1184/12/MN, jednak interpretacje te dotyczą stanu faktycznego nieprawidłowo przedstawionego przez związek (stan faktyczny jest inny, niż opisany we wniosku - w części, w jakiej dotyczy to pytania zawartego w niniejszym wniosku), a ponadto niniejsze interpretacje dotyczą stanu prawnego po zmianach przepisów od 1 stycznia 2014 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy począwszy od 1 stycznia 2014 r. składki członkowskie należne Wnioskodawcy od zrzeszonych w nim spółek wodnych podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT, bez względu na to, w jaki sposób spółka wodna pozyskuje środki na zapłatę tych składek.

Stanowisko Wnioskodawcy.

Nie. Składki członkowskie nie stanowią podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług. W organizacjach członkowskich, gdy brak jest ekwiwalentności pomiędzy świadczeniem organizacji na rzecz członka, a wysokością składki członka na rzecz organizacji. W takiej zaś sytuacji składka członkowska otrzymana przez związek spółek wodnych nie stanowi podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług. Nie ma bowiem odpłatnej usługi tam, gdzie jedno świadczenie o charakterze majątkowym nie jest odpowiednikiem drugiego świadczenia o charakterze majątkowym. Nie zachodzą również przesłanki opodatkowania nieodpłatnego świadczenia usługi w świetle art. 8 ust. 2 tej ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Powołany przepis wskazuje, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa o podatku od towarów i usług zalicza do grona usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów.

Z powyższego jednoznacznie wynika, iż opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, pod warunkiem, że są one realizowane przez podatników w rozumieniu ustawy i wykonywane w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

W przytoczonych przepisach została zrealizowana zasada powszechności opodatkowania wyrażona w art. 1 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE serii L Nr 347 str. 1 z późn. zm.). Definicja świadczenia usług stanowi dopełnienie definicji dostawy towarów. To pozwala stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają wszystkie czynności odpłatnego obrotu profesjonalnego.

Zatem opodatkowanym świadczeniem usług jest każda transakcja podatnika w ramach jego działalności gospodarczej, która nie została wymieniona jako dostawa towarów, przy czym do uznania czynności za usługę konieczne jest istnienie odbiorcy usługi. Tak więc usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia. Odbiorcą świadczenia musi być inny podmiot niż wykonujący usługę.

Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za opłatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez dokonującego wpłaty.

Według art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Zgodnie z art. 164 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z późn. zm.), spółki wodne, z zastrzeżeniem ust. 2, oraz związki wałowe są formami organizacyjnymi, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, zrzeszają osoby fizyczne lub prawne i mają na celu zaspokajanie wskazanych ustawą potrzeb w dziedzinie gospodarowania wodami.

W myśl art. 164 ust. 2 ww. ustawy, spółki wodne, zapewniając zaspokojenie potrzeb zrzeszonych w nich osób w dziedzinie gospodarowania wodami, mogą podejmować prowadzenie działalności umożliwiającej osiągnięcie zysku netto. Osiągnięty zysk netto przeznacza się wyłącznie na cele statutowe spółki wodnej.

Katalog zadań objętych działalnością spółek wodnych uregulowany został w ust. 3 cytowanego przepisu.

Stosownie do treści art. 165 ust. 1 ww. ustawy, utworzenie spółki wodnej następuje w drodze porozumienia co najmniej 3 osób fizycznych lub prawnych, zawartego w formie pisemnej. Do utworzenia spółki wodnej wymagane jest m.in. - jak wynika z ust. 2 ww. przepisu - uchwalenie statutu spółki przez osoby zainteresowane utworzeniem spółki. Zgodnie natomiast z art. 165 ust. 3 ustawy - Prawo wodne, Starosta właściwy miejscowo dla siedziby spółki wodnej zatwierdza statut spółki w drodze decyzji; w przypadku niezgodności statutu z prawem starosta wzywa do usunięcia niezgodności statutu z prawem w określonym terminie, a jeżeli niezgodności nie zostaną usunięte - odmawia, w drodze decyzji, jego zatwierdzenia. Spółka wodna - jak stanowi ust. 4 cyt. przepisu - nabywa osobowość prawną z chwilą uprawomocnienia się decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu.

Zgodnie z art. 170 ust. 1 ww. ustawy, członek spółki wodnej jest obowiązany do wnoszenia składek i ponoszenia na jej rzecz innych określonych w statucie świadczeń, niezbędnych do wykonywania statutowych zadań spółki.

Stosownie do art. 173 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy, do walnego zgromadzenia należy uchwalanie wysokości składek i innych świadczeń na rzecz spółki.

Nadzór i kontrolę nad działalnością spółek wodnych - jak wynika z art. 178 ww. ustawy - sprawuje starosta.

Analiza wymienionych wyżej przepisów wskazuje, że spółki wodne są formami nie działającymi w celu osiągnięcia zysku. Stanowią zrzeszenie osób fizycznych lub prawnych mającym na celu zaspokajanie potrzeb w dziedzinie gospodarowania wodami. Regulujący funkcjonowanie spółek wodnych akt prawny co prawda dopuszcza możliwość podejmowania przez spółkę działalności umożliwiającej osiągnięcie zysku netto, jednakże osiągnięty zysk przeznacza się wyłącznie na cele statutowe spółki wodnej. Utworzenie spółki wodnej następuje na skutek zgodnego porozumienia co najmniej 3 osób fizycznych lub prawnych, i wymaga uchwalenia statutu spółki przez osoby zainteresowane. Powstały statut zatwierdza starosta wydając stosowną decyzję. Starosta jest również organem sprawującym nadzór i kontrolę nad działalnością spółek wodnych. Ponadto - jak wynika z powołanych przepisów - członkowie spółki wodnej zobowiązani są do wnoszenia składek i ponoszenia na jej rzecz innych określonych w statucie świadczeń, niezbędnych do wykonywania statutowych zadań spółki wodnej. Wysokość składek uchwalana jest przez zgromadzenia wspólników.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca - Związek Spółek Wodnych działa na podstawie art. 164 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne. Wnioskodawca zgodnie ze statutem zajmuje się m.in. wykonywaniem czynności obsługi administracyjno-finansowej spółek wodnych, w szczególności w imieniu i na rzecz spółek wodnych przyjmuje wpłaty składek członkowskich i innych kwot należnych spółkom wodnym (obsługa kasowa), sporządza sprawozdania, a także m.in. wykonuje prace polegające na utrzymaniu i eksploatacji urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Wnioskodawca utrzymuje się ze składek członkowskich należnych od spółek wodnych zrzeszonych w związku i wykorzystuje składki na pokrycie kosztów funkcjonowania związku i realizacji jego celów statutowych.

Korzyści, jakie przynosi spółce wodnej uczestnictwo w związku spółek wodnych, nie są ekwiwalentami składki. W przypadku, gdyby związek uznał za istotne cele nie związane z daną spółką wodną, spółka wodna w praktyce nic nie zyskałaby na uczestnictwie w związku, a pomimo tego nie przysługiwałoby jej roszczenie o zwrot składki. Na przykład gdyby w związku z powodzią związek podjął działania wyłącznie na obszarze działania jednej ze spółek wodnych zrzeszonych w związku, pozostałe spółki wodne pomimo wniesienia opłaty (składki członkowskiej) zgodnie ze statutem nie miałyby prawo do żadnego świadczenia zwrotnego ekwiwalentnego, bowiem związek działa na rzecz ogółu spółek w oparciu o decyzje swoich organów, a nie na zlecenie konkretnego członka.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii opodatkowania podatkiem od towarów i usług składek członkowskich należnych Wnioskodawcy od zrzeszonych w nim spółek wodnych, bez względu na to, w jaki sposób spółka wodna pozyskuje środki na zapłatę tych składek.

Biorąc pod uwagę wyżej cytowany przepis art. 8 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, stwierdzić należy, że co do zasady opodatkowaniu podlegają usługi świadczone odpłatnie, przy czym, związek pomiędzy otrzymaną odpłatnością a świadczeniami na rzecz dokonującego płatności, musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje za to świadczenie. Stwierdzić należy, że co do zasady nie jest wynagrodzeniem w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług płatność (składka członkowska), która dokonywana jest jedynie w związku z przynależnością do określonej organizacji. Szczególnie gdy organizacja ma dowolność co do przeznaczenia otrzymanych środków, zaś jej członkowie nie mają bezpośredniego wpływu na ich spożytkowanie. W tym bowiem przypadku nie można uznać, że składka członkowska ma charakter zapłaty za usługę, bowiem brak jest bezpośredniego związku pomiędzy płatnością, a korzyściami jakie osiągają poszczególni jej członkowie. Zasadniczo zatem uiszczane przez członków składki nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, pod warunkiem jednak, że nie można im przypisać konkretnego świadczenia wynikającego z opłacenia składki. W sytuacji jednak, gdy stanowić one będą wynagrodzenie za otrzymane przez członka świadczenie, zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od towarów i usług.

Analizując zatem opisane we wniosku zdarzenie przyszłe sprawy w świetle powyższych rozważań stwierdzić należy, że uiszczane na rzecz Wnioskodawcy składki przez spółki wodne, niezależnie od faktu w jaki sposób spółki wodne pozyskują środki na te składki, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Należne - w wyniku uchwały walnego zgromadzenia - składki członkowskie wnoszone przez członków, nie stanowią obrotu, o którym mowa w art. 29a ust. 1 ustawy, bowiem nie mają one bezpośredniego związku ze sprzedażą towarów czy też świadczeniem usług przez Wnioskodawcę. Wpłacane składki nie stanowią bowiem zapłaty za dostawę towarów zdefiniowaną w art. 7 ust. 1 ustawy, ani za świadczenie usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. W analizowanej sprawie brak jest powiązania określonych czynności z wypłaconym z tytułu ich realizacji wynagrodzeniem. Jednocześnie brak stosunku prawnego, na podstawie którego powstałaby korzyść dla świadczącego usługę.

Reasumując, wpływy uzyskiwane z tytułu składek członkowskich wnoszone przez członków na realizację zadań Związku nie stanowią obrotu w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy i tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.