IBPP2/443-1016/13/AB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 28 października 2013 r. (data wpływu 31 października 2013 r.), uzupełnionym pismem z 3 lutego 2014 r. (data wpływu 6 lutego 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT czynności windykacyjnych oraz wezwań do zapłaty - jest nieprawidłowe.

W dniu 31 października 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT czynności windykacyjnych oraz wezwań do zapłaty.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 3 lutego 2014 r. (data wpływu 6 lutego 2014 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 17 stycznia 2014 r. znak: IBPP2/443-1016/13/AB.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Firma G (Pożyczkodawca) udziela pożyczek klientom do kwot 1000 zł na okres jednego miesiąca za pośrednictwem firmy "X" (Pośrednik). W przypadku, gdy klient nie zwróci w umówionym terminie pożyczki, po 14 dniach wysyłamy lub zawozimy wezwanie do zapłaty, za które naliczamy opłatę w wysokości 50 zł, a po kolejnych 7 dniach od wystawienia wezwania, jeżeli klient w dalszym ciągu nie ureguluje zaległości, podejmujemy czynności windykacyjne (przez czynności windykacyjne rozumie się wizytę w miejscu zamieszkania lub w zakładzie pracy) i naliczane są koszty windykacyjne w wysokości 100 zł (są to koszty na przestrzeni całego okresu windykacji). Czynności powyższe tzn. wystawienie wezwania do zapłaty i czynności windykacyjne prowadzi firma "X" (Pośrednik) na podstawie umowy z Pożyczkodawcą.

Jeśli klient odda Pośrednikowi kwotę pożyczki, wpłata rozliczana jest w następującej kolejności: koszty windykacji, wezwanie do zapłaty, odsetki przeterminowane, należność główna. Pośrednik za swoje czynności windykacyjne wystawia fakturę VAT, w której nalicza należny podatek VAT. Natomiast Pożyczkodawca od zaksięgowanych wartości brutto z pozycji windykacja wyciąga, nalicza i odprowadza podatek VAT.

Z kolei w przypadku, gdy Pośrednik bezskutecznie windykuje należność, nie wystawia faktury VAT. Należność od pożyczkobiorcy trafia do egzekucji komorniczej, komornik egzekwuje kwotę, która jest rozliczana w kolejności: 100 zł za windykację, 50 zł za wezwanie do zapłaty, odsetki i należność główna. Także w tym przypadku Pożyczkodawca z należności wyodrębnia kwotę VAT i rozlicza podatek. Przedmiotem opinii jest ocena prawidłowości postępowania w zakresie podatku od towarów i usług.

W uzupełnieniu do wniosku Wnioskodawca wskazał, że:

Wnioskodawca z wnioskiem o interpretację indywidualną występuje w roli pożyczkodawcy.

W umowie pomiędzy pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą, pożyczkobiorca zobowiązuje się do ponoszenia dodatkowych opłat w związku z nie wywiązaniem się z umowy pożyczki tj. kosztów windykacji i kosztów wezwania. Paragraf 10 pkt 1 umowy stanowi:

"W przypadku nie zwrócenia przez Pożyczkobiorcę pożyczki w terminie określonym w umowie i powstaniu zadłużenia przeterminowanego Pożyczkodawca może wszcząć postępowanie windykacyjne, którego koszty ponosi Pożyczkobiorca".

Paragraf 10 pkt 3 umowy stanowi:

"Koszty związanie z niewykonaniem przez Pożyczkobiorcę zobowiązania wynoszą:

* za wezwanie do zapłaty: 50 zł

* za czynności windykacyjne: do 100 zł.

Koszt windykacji oraz koszt wezwań do zapłaty stanowi dla Pożyczkodawcy zwrot kosztów podejmowanych czynności. Pracownik windykacji osobiście udaje się wręczając wezwanie i podejmuje dalsze czynności windykacyjne związane z wizytami w miejscu zamieszkania bądź miejscu pracy. Uiszczone opłaty tylko w części rekompensują koszty ponoszone przez firmę i nie stanowią wynagrodzenia z tytułu wyżej wymienionego świadczenia.

Pożyczkobiorca w przypadku płatności za czynności windykacyjne oraz za wezwanie do zapłaty nie otrzymuje żadnych dodatkowych świadczeń.

W związku z powyższym zadano następujące pytania (ostatecznie sformułowane w piśmie z 3 lutego 2014 r.):

1. Czy pożyczkodawca prawidłowo nalicza podatek VAT od czynności windykacyjnych i wezwań do zapłaty.

2. Czy słusznie wyodrębnia kwotę VAT i rozlicza podatek od czynności windykacyjnych i wezwań do zapłaty.

Stanowisko Wnioskodawcy.

Pożyczkodawca podejmuje czynności o charakterze windykacyjnym wobec pożyczkobiorcy, który opóźnia się ze zwrotem pożyczki. Pożyczkobiorca, wobec którego prowadzone są czynności windykacyjne, za które zobowiązany jest dodatkowo zapłacić, nie otrzymuje w wyniku tych działań żadnych dodatkowych korzyści, nie jest odbiorcą żadnego świadczenia.

Uiszczana przez niego opłata ma w pewnym sensie charakter dolegliwości związanej z nieterminowym uregulowaniem długu, jednocześnie stanowi zwrot kosztów podejmowanych czynności windykacyjnych, a więc zbliża się w jakimś sensie do odsetek z tytułu nieterminowej zapłaty.

Nie można uznać, że kwota opłaty za usługi windykacyjne ma charakter wynagrodzenia z tytułu osiągniętej przez pożyczkobiorcę korzyści majątkowej, ponieważ korzyść taka z pewnością nie wystąpi.

Należy uznać, że pobierane przez Pożyczkodawcę, na podstawie jednego z paragrafów umowy pożyczki gotówkowej, opłaty za wezwanie do zapłaty oraz za czynności windykacyjne, nie stanowią wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług i jako takie nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Pożyczkodawca nie powinien zatem naliczać podatku od towarów i usług z tytułu wystawionych wezwań do zapłaty oraz zrealizowanych czynności windykacyjnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do art. 5a ww. ustawy o VAT towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Konsekwencją powyższego zapisu jest fakt, iż w sytuacji gdy prawodawca nie dokonał przywołania stosownego symbolu PKWiU dla danego towaru lub usługi w przepisach w zakresie podatku VAT klasyfikacji należy dokonać na podstawie cech charakterystycznych dla danego świadczenia i takim właśnie świadczeniem są usługi w zakresie udzielania pożyczek, z którymi wiążą się czynności windykacyjne w przypadku braku spłaty pożyczki będące przedmiotem niniejszej interpretacji, dla których prawodawca nie dokonał odwołania do statystyk publicznych.

Podstawowa stawka podatku - na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, wynosi 22% z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Stosownie do art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. z zastrzeżeniem art. 146f stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110 wynosi 23%.

Przy czym ustawodawca od powyższej zasady ustanowił szereg wyjątków, a jednym z nich jest zwolnienie od podatku usług w zakresie udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 38).

Natomiast stosownie do art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41. Przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Powyższe zwolnienie na mocy art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, nie znajduje jedynie zastosowania do:

Chcąc odpowiedzieć na pytanie Wnioskodawcy należy stwierdzić czy działalność przez niego wykonywana stanowi wyłącznie działalność w zakresie udzielania pożyczek czy też stanowi również działalność w zakresie ściągania długów bądź też stanowi czynność nie podlegającą regulacjom ustawy o VAT.

Jak wynika z cyt. wcześniej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, dla uznania, iż dostawa towaru lub świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bezwzględnym warunkiem jest "odpłatność" za daną czynność. Pod pojęciem odpłatności rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę, do żądania od nabywcy towaru, czy odbiorcy usługi zapłaty. W konsekwencji, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegała tylko ta dostawa lub świadczenie usług, w przypadku których istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść.

W świetle powyższego, czynność udzielenia pożyczki spełnia definicję usług zawartą w art. 8 ust. 1 ustawy, można bowiem zidentyfikować beneficjenta świadczenia, którym będzie pożyczkobiorca, mogący korzystać z kapitału udostępnionego przez pożyczkodawcę.

Zaznaczyć należy, iż skoro czynność udzielenia pożyczki jest na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, uznana za świadczenie usług podlegające tej ustawie, zatem wszelkie opłaty związane z zawartą umową pożyczki podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Warto tutaj zauważyć, że istota umowy pożyczki została określona w art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. W wyniku spełnienia świadczenia przez dającego pożyczkę, określone przedmioty majątkowe stają się własnością biorącego pożyczkę. Zasilają one jednak tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, który obowiązany jest do zwrotu, tj. do przeniesienia na drugą stronę własności tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego rodzaju. W kontekście analizowanej sprawie należy stwierdzić, iż do dochodów uzyskanych z udzielenia pożyczki należy zaliczyć wyłącznie takie dochody które wiążą się bezpośrednio z czasowym przeniesieniem pieniędzy na biorącego pożyczkę.

Jak zauważył TSUE m.in. w sprawie C-540/09, "pojęcia używane do opisania zwolnień wymienionych w art. 13 szóstej dyrektywy (odpowiednik art. 43 ustawy o VAT przypis organu) powinny być interpretowane w sposób ścisły, ponieważ stanowią one odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatkiem VAT objęta jest każda dostawa towarów i każda usługa świadczona odpłatnie przez podatnika."

Z okoliczności sprawy wynika zatem, że Wnioskodawca udziela pożyczek gotówkowych za pośrednictwem podmiotu trzeciego tj. Pośrednika. Pośrednik na podstawie zawartej z Wnioskodawcą umowy świadczy dla Wnioskodawcy (Pożyczkodawcy) czynności windykacyjne oraz wystawia wezwania do zapłaty w przypadku, gdy Pożyczkobiorca nie wywiązuje się ze spłatą pożyczki. Koszty związane z niewykonaniem przez Pożyczkobiorcę zobowiązania określa umowa pożyczki. Zawarta umowa określa również zobowiązanie Pożyczkobiorcy do ponoszenia dodatkowych opłat w związku z nie wywiązaniem się z umowy pożyczki. Pośrednik za swoje czynności windykacyjne (obsługi zadłużenia) wystawia dla Wnioskodawcy fakturę VAT.

Z powyższego wynika, że Wnioskodawca nabywa od Pośrednika usługę a następnie, koszty tej usługi przenosi na Pożyczkobiorcę. W takiej sytuacji, należy przyjąć, że Wnioskodawca nabywając usługę od Pośrednika a następnie przenosząc koszty tej usługi na Pożyczkobiorcę, sam wchodzi w rolę świadczacego. Zastosowanie znajdzie art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, stanowiący, że w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Wykonane czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki właściwej dla tego rodzaju usług.

W art. 43 ust. 15 ustawy o VAT ze zwolnienia przedmiotowego zostały wyłączone czynności ściągania długów.

Zatem usługi windykacyjne obejmujące czynności windykacyjne, świadczone przez Pośrednika na rzecz Wnioskodawcy, który następnie ich kosztami obciąża Pożyczkobiorcę, niewątpliwe nie stanowią czynności udzielenia pożyczki jak też nie stanowią czynności związanych z obsługą udzielonej pożyczki, lecz w sposób ewidentny mają na celu obsługę długu. W konsekwencji wykonane czynności, podlegają opodatkowaniu stawką 23%.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy, że czynności opisane we wniosku nie podlegają opodatkowaniu VAT należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Zmiana, któregokolwiek z elementów przedstawionego opisu stanu faktycznego lub zmiana stanu prawnego powodują, że interpretacja traci swoją ważność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.