IBPP2/443-1013/13/IK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 25 października 2013 r. (data wpływu 30 października 2013 r.), uzupełnionym pismem 27 stycznia 2014 r. (data wpływu 31 stycznia 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia skutków podatkowych związanych z podziałem majątku wspólnego małżonków - jest prawidłowe.

W dniu 30 października 2013 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia skutków podatkowych związanych z podziałem majątku wspólnego małżonków.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 27 stycznia 2014 r. (data wpływu 31 stycznia 2014 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 10 stycznia 2014 r. znak: IBPP2/443-1013/13/IK.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą pod firmą S. Z. PHU. Działalność gospodarczą prowadzi także żona Wnioskodawcy - M. Z. pod firmą M. Z. FH M. Na działalność firmy S. Z. PHU nabyte zostały ruchomości (m.in. towary, samochody etc.) oraz prawa własności i użytkowania wieczystego nieruchomości. Powyższe ruchomości i nieruchomości są składnikami firmy S. Z. PHU.

Powyższe składniki firmy S. Z. PHU wchodzą zarazem w skład majątku wspólnego jaki Wnioskodawca posiada z żoną M. Z.

W chwili obecnej Wnioskodawca z żoną zamierzają zawrzeć umowę o rozdzielności majątkowej i dokonać umownego podziału majątku wspólnego. W wyniku podziału majątku wspólnego, te ruchomości i nieruchomości, które są obecnie składnikami firmy S. Z. PHU przejdą w całości na Wnioskodawcę tj. S. Z. Rzeczy te tak jak do tej pory pozostaną składnikiem firmy S. Z. PHU.

W uzupełnieniu wskazano, że:

Każde z małżonków prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. W wyniku ustanowienia umownej rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami każde z małżonków otrzyma całość dotychczas prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwa.

Podziałowi ulegnie również majątek niewchodzący w skład żadnego z przedsiębiorstw małżonków, a wchodzący do majątku wspólnego małżonków, który to majątek w całości otrzyma małżonka Wnioskodawcy.

W związku z podziałem majątku wspólnego i przeniesieniem na małżonkę Wnioskodawcy majątku nieruchomego, niewchodzącego w skład żadnego z przedsiębiorstw prowadzonych przez małżonków dokonywane będą rozliczenia pieniężne między małżonkami:

Wnioskodawca, który otrzymał tylko przedsiębiorstwo dokona na rzecz małżonki dopłaty w pieniądzu w wysokości 2.000.000 PLN (słownie: dwa miliony złotych) z majątku przedsiębiorstwa Wnioskodawcy.

W wyniku podziału majątku wspólnego Wnioskodawca otrzyma dotychczas prowadzone przedsiębiorstwo, natomiast małżonka Wnioskodawcy otrzyma dotychczas prowadzone przedsiębiorstwo, dodatkowo otrzyma majątek niewchodzący w skład żadnego z przedsiębiorstw małżonków, a wchodzący do majątku wspólnego małżonków oraz dopłatę w pieniądzu w wysokości 2.000.000 PLN (słownie: dwa miliony złotych) z majątku przedsiębiorstwa Wnioskodawcy.

W wyniku podziału majątek Wnioskodawcy, który otrzymał tylko przedsiębiorstwo stanowi więcej niż połowę majątku wspólnego, będzie większy niż majątek małżonki Wnioskodawcy, która otrzymała cały pozostały majątek, ze względu na fakt, iż przedsiębiorstwo Wnioskodawcy jest większe.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przypadku, gdy na mocy umownego podziału majątku wspólnego małżonków, z których każdy prowadzi swoją własną działalność gospodarczą, prawa do rzeczy (ruchomości i nieruchomości) wchodzące do tej pory w skład majątku wspólnego i równocześnie będące składnikiem firmy S. Z. PHU do majątku Wnioskodawcy tj. S. Z. i zarazem pozostaną składnikiem firmy S. Z. PHU,. wówczas czy Wnioskodawca będzie zobowiązany z tytułu tego zdarzenia do uiszczenia podatku od towarów i usług (VAT).

Stanowisko Wnioskodawcy:

W przypadku, gdy prawa do nieruchomości i ruchomości będące częścią majątku wspólnego małżonków, a które w wyniku podziału tego majątku przechodzą tylko na jednego z małżonków, taka czynność nie podlega podatkowi od towarów i usług. Także wtedy gdy oboje małżonkowie prowadzili i prowadzą działalność gospodarczą, każdy pod swoją własną firmą, a nieruchomości i ruchomości które w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej były składnikiem firmy jednego z małżonków i w firmie tego małżonka pozostaną po podziale majątku wspólnego - taka czynność również nie podlega podatkowi od towarów i usług.

Albowiem zgodnie z ogólnymi zasadami prawa, dane zdarzenie podlega obowiązkowi podatkowego tylko wtedy, gdy stanowi o tym przepis prawa. Natomiast w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług nie przewidziano obowiązku podatkowego w przypadku podziału majątku wspólnego małżonków i przyznania każdego z nich poszczególnych rzeczy i praw wchodzących w skład tego majątku. W szczególności takie zdarzenie nie jest objęte zakresem pojęcia odpłatnej dostawy towarów na terytorium kraju w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Gdyż każdy z małżonków przez cały czas od nabycia w czasie trwania małżeństwa danego prawa do rzeczy ma do niej tytuł prawny. Zwłaszcza iż współwłasność małżeńska jest bezudziałowa i prawa przysługują każdemu z małżonków do całej rzeczy w czasie trwania wspólności. Tak więc małżonek, który przejął daną rzecz po podziale majątku wspólnego na własność lub prawo użytkowania wieczystego był już uprzednio właścicielem lub użytkownikiem wieczystym tych rzeczy, a poprzez zniesienie wspólności stał się po prostu jedynym jej właścicielem bądź użytkownikiem wieczystym.

W związku z tym fakt, iż rzeczy które są przedmiotem podziału majątku wspólnego, stanowią zarazem składniki firmy małżonka prowadzącego działalność gospodarczą i w tej firmie zostaną po podziale majątku a także fakt, iż żona również pod firmą prowadzi własną działalność gospodarczą, nie ma znaczenia dla oceny podlegania obowiązkowi podatkowemu na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Gdyż prowadzący działalność gospodarczą wtedy jest zobowiązany do zapłaty podatku od towarów i usług, gdy występuje zdarzenie, które wedle przepisów podlega podatkowi od towarów i usług. W niniejszej sprawie przepis prawa takiego obowiązku podatkowego nie przewiduje.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Artykuł 2 pkt 6 ww. ustawy stanowi, że przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem "przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel" (art. 7 ust. 1 ustawy), a towarami w świetle tej ustawy - co do zasady - są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 ustawy).

Z treści art. 7 ust. 1 ww. ustawy wynika, iż w przepisie tym jest mowa o tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar, prawo do postępowania z nim jak właściciel. Należy przy tym uznać, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu "prawo do rozporządzania jak właściciel" nie można interpretować jako "prawa własności" lecz jako własność ekonomiczną.

W tym znaczeniu własność ekonomiczna to sytuacja, w której z punktu widzenia aspektów ekonomicznych oraz w rozumieniu potocznym należałoby uznać kogoś za właściciela rzeczy, np. posiadacza nieruchomości, której wydaniu nie towarzyszyło przeniesienie własności w formie aktu notarialnego. W każdym razie w przypadku przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym. "Dostawa towarów" nie ogranicza się więc wyłącznie do zbycia prawa własności rzeczy.

Należy więc uznać, że dostawa towarów powinna podlegać ocenie przede wszystkim z punktu widzenia swoich aspektów ekonomicznych, mniejsze zaś znaczenie mają jej skutki o charakterze cywilnoprawnym, występujące na gruncie prawa cywilnego.

W tym miejscu wyjaśnić należy, iż prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji - przepisy odnoszące się do własności.

Z kolei zgodnie z art. 196 ww. ustawy - Kodeks cywilny współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną. W przypadku współwłasności w częściach ułamkowych każdy ze współwłaścicieli ma określony ułamkiem udział w rzeczy. Udział wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej.

W myśl art. 210 ustawy - Kodeks cywilny, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Z regulacji art. 211 Kodeks cywilny wynika, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zasadą jest, że zniesienie współwłasności powinno nastąpić przede wszystkim przez podział fizyczny rzeczy wspólnej. W rezultacie w wyniku zniesienia współwłasności dochodzi więc do nowego ukształtowania prawa własności poprzez odebranie temu prawu cechy wspólności.

Natomiast ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.).

W świetle art. 31 § 1 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

W świetle art. 35 tego Kodeksu, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Zgodnie z art. 43 § 1 ww. ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 kwietnia 2013 r., działalność gospodarcza, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że każdy kto dokonuje czynności dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, powinien być uznany co do zasady za podatnika podatku od towarów i usług.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca wraz ze współmałżonką zamierzają zawrzeć umowę o rozdzielności majątkowej i dokonać umownego podziału majątku wspólnego. W wyniku podziału majątku wspólnego Wnioskodawca otrzyma dotychczas prowadzone przedsiębiorstwo, natomiast małżonka Wnioskodawcy otrzyma dotychczas prowadzone przedsiębiorstwo, dodatkowo otrzyma majątek niewchodzący w skład żadnego z przedsiębiorstw małżonków, a wchodzący do majątku wspólnego małżonków oraz dopłatę w pieniądzu w wysokości 2 000 000 PLN z majątku przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. W wyniku podziału majątek Wnioskodawcy, który otrzymał tylko przedsiębiorstwo stanowi więcej niż połowę majątku wspólnego, będzie większy niż majątek małżonki Wnioskodawcy, która otrzymała cały pozostały majątek, ze względu na fakt, iż przedsiębiorstwo Wnioskodawcy jest większe.

W niniejszej sprawie zarówno Wnioskodawca jak i małżonka Wnioskodawcy w oparciu o majątek wspólny prowadzili - każde z osobna - działalność gospodarczą przy czym Wnioskodawca w oparciu o większą część majątku wspólnego, natomiast małżonka Wnioskodawcy w oparciu o mniejszą część tego majątku. Ponadto posiadali majątek wspólny nie wchodzący w skład żadnego z przedsiębiorstw (majątek prywatny).

Zatem Wnioskodawca i małżonka Wnioskodawcy, jako podatnicy podatku VAT, w oparciu o składniki majątku wspólnego posiadają odrębne przedsiębiorstwa (odrębną własność ekonomiczną), natomiast jako małżeństwo współwłasność łączną. Czyli Wnioskodawca prowadząc swoje przedsiębiorstwo w oparciu o część składników majątku wspólnego ma nad tym majątkiem kontrolę ekonomiczną. Zatem mimo faktu, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w oparciu o część majątku wspólnego, to on w sensie ekonomicznym jest właścicielem tej części majątku wspólnego. Taka sama sytuacja występuje w odniesieniu do małżonki Wnioskodawcy.

Dokonując analizy powołanych wyżej regulacji prawnych w odniesieniu do rozpoznawanej sprawy podkreślić należy, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług zarówno Wnioskodawca, jak i jego małżonka, traktowani są jako odrębne podmioty, spełniające definicję podatnika w rozumieniu powołanego wyżej przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, prowadzące działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 tegoż przepisu. Autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość takiej interpretacji jego przepisów, która zakładałaby, że wspólność majątkowa istniejąca między małżonkami na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma wpływ na zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług. Dopuszczalne jest dokonywanie czynności między małżonkami pozostającymi w małżeńskiej wspólności majątkowej, jeżeli czynności te dotyczą sfery objętej zakresem ich działalności gospodarczej.

Zatem pomimo zakupu składników majątku wykorzystywanego do działalności gospodarczej Wnioskodawcy czy też do działalności gospodarczej małżonki, w ramach istniejącej małżeńskiej wspólnoty majątkowej, składniki te były przeznaczone i wykorzystywane do działalności gospodarczej Wnioskodawcy lub działalności małżonki w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. Zatem należy ustalić czy cywilnoprawna umowa majątkowa małżeńska doprowadzi do sytuacji, że majątek przedsiębiorstwa jednego z małżonków (podatnik VAT) ulegnie zwiększeniu lub zmniejszeniu. W tej sprawie przedsiębiorstwo Wnioskodawcy, w odniesieniu do którego działał jako podatnik VAT, nie ulegnie zmianie. Na gruncie podatku od towarów i usług nie dojdzie do przeniesienia prawa do rozporządzania składnikami majątku wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. W wyniku podziału, majątek Wnioskodawcy, jako podatnika VAT, nie ulegnie powiększeniu, bowiem Wnioskodawca będzie prowadził działalność gospodarczą w oparciu o to samo przedsiębiorstwo. Zmianie ulegnie tylko forma własności na gruncie przepisów prawa cywilnego.

Biorąc pod uwagę powyższe, wskazać należy, że w wyniku podziału majątku zarówno Wnioskodawca i jego małżonka otrzymali te składniki majątku, nad którymi posiadali władztwo ekonomiczne, czyli te w oparciu, o które prowadzili samodzielnie swoje przedsiębiorstwa. Zatem w wyniku podziału majątku żadna ze stron nie powiększyła własności ekonomicznej, bowiem w części dotyczącej przedsiębiorstw, które małżonkowie prowadzili odrębnie nie nastąpiło przeniesienie władztwa nad składnikami majątku.

Tym samym, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Interpretacja rozstrzyga ściśle w zakresie skutków otrzymania majątku przedsiębiorstwa, które prowadził Wnioskodawca, a które przypadło Wnioskodawcy w wyniku podziału.

Niniejsza interpretacja nie rozstrzyga w zakresie skutków podatkowych w wyniku podziału majątku prywatnego, gdyż nie było to przedmiotem zapytania Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.