IBPP1/443-919/11/AZb

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 25 maja 2011 r. (data wpływu 1 czerwca 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 2 sierpnia 2011 r. (data wpływu 10 sierpnia 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy otrzymane odszkodowanie dnia 12 maja 2011 r. z tytułu wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - jest nieprawidłowe.

W dniu 1 czerwca 2011 r. do tut. organu wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy otrzymane odszkodowanie dnia 12 maja 2011 r. z tytułu wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 2 sierpnia 2011 r. (data wpływu 10 sierpnia 2011 r.).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Na mocy decyzji Urzędu Miasta z dnia 8 marca 2002 r. zatwierdzono projekt podziału nieruchomości działki nr 35/1 będącej w wieczystym użytkowaniu Spółki. Wydzielono działkę nr 35/4 o pow. 0,1284 ha pod drogę. W decyzji tej stwierdzono, że działka nr 35/4 przechodzi z mocy prawa na własność Gminy Miasta, a prawo użytkowania wieczystego, którym ta działka jest obciążona wygasa z dniem, w którym ww. decyzja o podziale staje się ostateczna. W dalszej części decyzji pisze, że za ww. działkę przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między użytkownikiem wieczystym a Zarządem Miasta, co następuje w drodze odrębnego postępowania administracyjnego. W dniu 14 kwietnia 2011 r. sporządzona została umowa w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania za przedmiotową działkę. Ustalone zostało odszkodowanie w wysokości 67 485 zł i wpłacone w dniu 12 maja 2011 r. na konto bankowe Spółki.

Z uzupełnienia wniosku z dnia 2 sierpnia 2011 r. wynika, że decyzja Urzędu Miasta z dnia 8 marca 2002 r. stała się ostateczna z dniem 25 marca 2002 r. W decyzji tej powołano się na art. 93 ust. 1 i 4, art. 96 ust. 1 i 4, art. 97 ust. 1, art. 98 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543), rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lutego 1998 r. w sprawie trybu dokonywania podziałów nieruchomości oraz sposobu sporządzania i rodzajów dokumentów wymaganych w tym postępowaniu (Dz. U. Nr 25, poz. 130 z 1998 r.) oraz art. 17 i 104 k.p.a.

Stwierdzono na podstawie art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, że działka nr 35/4 przechodzi z mocy prawa na własność Gminy Miasta, a prawo użytkowania wieczystego, którym ta działka jest obciążona wygasa z dniem, w którym ww. decyzja o podziale staje się ostateczna. W dalszej części decyzji pisze, że zgodnie z art. 98 ust. 3 ww. ustawy za działkę przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między użytkownikiem wieczystym a Zarządem Miasta co następuje w drodze odrębnego postępowania administracyjnego. Urząd Miasta nie wydawał żadnej decyzji, trwały uzgodnienia co do wysokości odszkodowania. W dniu 14 kwietnia 2011 r. sporządzona została w wyniku uzgodnień pomiędzy stronami umowa w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wygaśnięcia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości.

Wnioskodawca jest podatnikiem czynnym od 2000 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku z dnia 2 sierpnia 2011 r.):

Czy otrzymane odszkodowanie dnia 12 maja 2011 r. z tytułu wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy (z uwzględnieniem stanowiska zawartego w uzupełnieniu wniosku z dnia 2 sierpnia 2011 r.), zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1) ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega dostawa przez co rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Dostawa gruntu działki nr 35/4 miała miejsce w 2002 r., kiedy to z mocy prawa Gmina Miasta stała się właścicielem tej działki. Zgodnie z wówczas obowiązującą ustawą z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym art. 15 ust. 2a grunt był wyłączony z podstawy opodatkowania.

Otrzymane dnia 12 maja 2011 r. odszkodowanie tytułem wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości zdaniem Wnioskodawcy nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Ilekroć w ustawie o podatku od towarów i usług jest mowa o sprzedaży należy przez to rozumieć odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22 ww. ustawy).

Towarami, w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r.), są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Pojęcie dostawy towarów ustawodawca zdefiniował w art. 7 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem pod pojęciem dostawy towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Na podstawie powołanego art. 7 ust. 1 pkt 6 i pkt 7 ustawy, zarówno oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste, jak i zbycie tego prawa, ustawodawca określił jako dostawę towarów. Koresponduje to w pełni z istotą wieczystego użytkowania, które daje wieczystemu użytkownikowi szerokie prawo do dysponowania gruntem z tego tytułu, upodabniając tę instytucję prawną do własności. Natomiast z art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy wynika, iż przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towarów. Ten szczególny przypadek dostawy towarów określony w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, ma na celu wskazanie, że dostawą towarów jest nawet tak nietypowa sytuacja, jak władcze działanie organu lub samego przepisu prawa, w którym towar (także wbrew woli) zmienia właściciela za odszkodowaniem. Własność towaru nie jest tu najistotniejsza cechą opisanego przypadku, lecz nierówna pozycja stron takiej specyficznej dostawy, w której jedna niejako "zmuszona" jest poddać się określonym nakazom płynącym z organu lub z mocy prawa.

Zatem jeśli przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel następuje za odszkodowaniem, to wówczas stanowi ono odpłatną dostawę towarów i ze względu na przedmiot czynność taka jest objęta opodatkowaniem. W tym przypadku odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle art. 233 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) użytkownik wieczysty (osoba fizyczna lub prawna) może w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać. Ten przepis, a także następne przepisy Kodeksu cywilnego (art. 234, art. 235, art. 237) kształtujące uprawnienia użytkownika wieczystego na wzór uprawnień właściciela, jak również długi czas trwania użytkowania wieczystego (art. 236 § 1 i 2 k.c.) wskazują, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi przeniesienie prawa do rozporządzania tym gruntem jak właściciel, co ustawodawca uwzględnił również w przepisie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

W wyniku ustanowienia prawa użytkowania wieczystego dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem (towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy o VAT) na rzecz użytkownika wieczystego, co pozwala mu rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz zarówno w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób niemalże taki, jak w przypadku właściciela tego gruntu, jak również w możliwości przeniesienia takiego władztwa na inny podmiot, tak jak ma to miejsce w przypadku dokonywania sprzedaży gruntu przez właściciela.

Ze zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku wynika, iż na mocy decyzji Urzędu Miasta z dnia 8 marca 2002 r. zatwierdzono projekt podziału nieruchomości działki nr 35/1 będąca w wieczystym użytkowaniu Wnioskodawcy. Wydzielono działkę nr 35/4 o pow. 0,1284 ha pod drogę. W decyzji tej stwierdzono, że działka nr 35/4 przechodzi z mocy prawa na własność Gminy Miasta, a prawo użytkowania wieczystego, którym ta działka jest obciążona wygasa z dniem, w którym ww. decyzja o podziale staje się ostateczna. W dalszej części decyzji pisze, że za ww. działkę przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między użytkownikiem wieczystym a Zarządem Miasta, co następuje w drodze odrębnego postępowania administracyjnego. W dniu 14 kwietnia 2011 r. sporządzona została umowa w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania za przedmiotową działkę. Ustalone zostało odszkodowanie w wysokości 67 485 zł i wpłacone w dniu 12 maja 2011 r. na konto bankowe Spółki.

Decyzja Urzędu Miasta z dnia 8 marca 2002 r. stała się ostateczna z dniem 25 marca 2002 r. W decyzji tej powołano się na art. 93 ust. 1 i 4, art. 96 ust. 1 i 4, art. 97 ust. 1, art. 98 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543), rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lutego 1998 r. w sprawie trybu dokonywania podziałów nieruchomości oraz sposobu sporządzania i rodzajów dokumentów wymaganych w tym postępowaniu (Dz. U. Nr 25, poz. 130 z 1998 r.) oraz art. 17 i 104 k.p.a.

Stwierdzono na podstawie art. 98 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, że działka nr 35/4 przechodzi z mocy prawa na własność Gminy Miasta, a prawo użytkowania wieczystego, którym ta działka jest obciążona wygasa z dniem, w którym ww. decyzja o podziale staje się ostateczna. W dalszej części decyzji pisze, że zgodnie z art. 98 ust. 3 ww. ustawy za działkę przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między użytkownikiem wieczystym a Zarządem Miasta co następuje w drodze odrębnego postępowania administracyjnego. Urząd Miasta nie wydawał żadnej decyzji, trwały uzgodnienia co do wysokości odszkodowania. W dniu 14 kwietnia 2011 r. sporządzona została w wyniku uzgodnień pomiędzy stronami umowa w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wygaśnięcia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.) działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe - z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

Natomiast w myśl 98 ust. 3 ustawy, za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Jak wskazano wyżej, przedmiotem opodatkowania jest odpłatna dostawa towarów. W przypadku przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel za odszkodowaniem, odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia z tytułu tej dostawy. Zatem, wynagrodzenie musi mieć konkretny wymiar, a więc być konkretną wielkością wyrażalną w pieniądzu. Dostawę można uznać za dokonaną odpłatnie, dopiero gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru. Oznacza to, że wygaśnięcie z mocy prawa prawa użytkowania wieczystego nabiera odpłatnego charakteru dopiero w momencie przyznania odszkodowania i ustalenia jego wysokości.

W rozpatrywanej sprawie w dniu uprawomocnienia się decyzji Urzędu Miasta z dnia 8 marca 2002 r. (tj. w dniu 25 marca 2002 r.), a więc w dniu przejścia prawa własności nieruchomości na Gminę Miasto i wygaśnięcia prawa użytkowania wieczystego, odszkodowanie nie zostało przyznane, a jego wysokość nie była znana (w decyzji zaznaczono, iż uzgodnienie wysokości odszkodowania nastąpi w drodze odrębnego postępowania administracyjnego), w konsekwencji przejście prawa własności nieruchomości i wygaśnięcie prawa użytkowania wieczystego nie miało wówczas charakteru odpłatnego. Z treści wniosku wynika, iż Urząd Miasta nie wydawał żadnej decyzji, trwały uzgodnienia co do wysokości odszkodowania. W dniu 14 kwietnia 2011 r. sporządzona została w wyniku uzgodnień pomiędzy stronami umowa w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wygaśnięcia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości.

W świetle powyższego dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT należy uznać za dokonaną z momentem zawarcia pomiędzy stronami w dniu 14 kwietnia 2011 r. umowy w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania z tytułu wygaśnięcia prawa wieczystego użytkowania nieruchomości, bowiem dopiero z chwilą ustalenia ostatecznej wysokości odszkodowania czynność ta nabiera odpłatnego charakteru.

Odnosząc zatem przedstawione zdarzenie przyszłe do powołanych przepisów prawa należy stwierdzić, że wygaśnięcie z mocy prawa prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w zamian za odszkodowanie stanowi odpłatną dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, jednakże zdarzeniem przesądzającym o uznaniu wygaśnięcia z mocy prawa prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w zamian za odszkodowanie za czynność mającą odpłatny charakter jest zawarcie pomiędzy stronami w dniu 14 kwietnia 2011 r. umowy w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Należy zauważyć, że niniejsza interpretacja indywidualna traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.