IBPP1/443-821/10/AZb - Możliwość opodatkowania podatkiem VAT odszkodowania uzyskanego w związku z wygaśnięciem prawa użytkowania wieczystego gruntu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 8 lutego 2010 r. (data wpływu 27 sierpnia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług rozwiązania umowy o wieczyste użytkowanie gruntów za odszkodowaniem - jest prawidłowe.

W dniu 27 sierpnia 2010 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług rozwiązania umowy o wieczyste użytkowanie gruntów za odszkodowaniem.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca (Spółka Akcyjna) - jest spółką powstałą z przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę akcyjną na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego z 31 grudnia 2009 r.. Powstała z przekształcenia Spółka Akcyjna wstąpiła we wszelkie prawa i obowiązki spółki przekształconej tj. spółki z o.o.

Wnioskodawca był między innymi:

* użytkownikiem wieczystym (współużytkownikiem) 1/3 (jednej trzeciej) nieruchomości niezabudowanej należącej do Skarbu Państwa, położonej w B. przy ul. N., dla której Sąd Rejonowy w B. prowadzi księgę wieczystą, stanowiącej działki gruntu o numerach..., o łącznej powierzchni 43,4843 ha,

* użytkownikiem wieczystym (współużytkownikiem) 1/3 (jednej trzeciej) nieruchomości niezabudowanej należącej do Skarbu Państwa położonej w B. przy ul. N., dla której Sąd Rejonowy w B. prowadzi księgę wieczystą, stanowiącej działki gruntu o numerach:.., o łącznej powierzchni 2,6500 ha.

Prawo użytkowania wieczystego pozostałej części opisanych powyżej nieruchomości przysługuje dwóm innym spółkom kapitałowym (współużytkownikom), po 1/3 (jednej trzeciej) każdej ze spółek.

Na działkach opisanych powyżej znajduje się nadkład obejmujący między innymi kamień i łupek oraz piach pozostały po wybudowaniu kopalin (tzw. hałda pokopalniana), do którego części przysługuje prawo podmiotowi trzeciemu nie będącemu Wnioskodawcą ani innym współużytkownikiem.

Na mocy umowy z dnia 14 grudnia 2009 r., sporządzonej w formie aktu notarialnego zawartej miedzy opisanymi powyżej współużytkownikami i Skarbem Państwa - Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad nastąpiło rozwiązanie za odszkodowaniem prawa użytkowania wieczystego.

Zawarcie opisanej powyżej umowy w przedmiocie rozwiązania użytkowania wieczystego za odszkodowaniem nastąpiło na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 220, poz. 1601 z późn. zm.) oraz w oparciu o decyzję Wojewody z dnia 27 września 2005 r., ustalającą lokalizację autostrady płatnej A1 na odcinku od P. do M. i zatwierdzającą podział nieruchomości w tym zakresie.

Umowne rozwiązanie prawa użytkowania nastąpiło w stosunku do działki numer... objętej księgą wieczystą oraz działek numer... objętych księgą wieczystą. Rozwiązanie prawa użytkowania nastąpiło za odszkodowaniem, które zostało przyznane każdemu współużytkownikowi w wysokości 1/3 (jednej trzeciej) łącznej sumy przyznanego odszkodowania za umowne rozwiązanie użytkowania wieczystego w stosunku do wskazanych powyżej działek. Kwoty należnego Wnioskodawcy oraz współużytkownikom odszkodowania nie obejmowały podatku od towarów i usług VAT. Nie objęcie odszkodowań podatkiem od towarów i usług VAT było konsekwencją stanowiska reprezentowanego przez Skarb Państwa - Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, iż rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego za odszkodowaniem nie podlega opodatkowaniem tym podatkiem.

Strony w umowie o rozwiązanie użytkowania wieczystego postanowiły, iż w przypadku, gdyby z decyzji organu podatkowego lub interpretacji podatkowej właściwego organu wynikał obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w zakresie wskazanego powyżej odszkodowania, Skarb Państwa - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zobowiązała się do powiększenia odszkodowania za rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego o należny podatek od towarów i usług VAT wraz z odsetkami wynikającymi z przepisów podatkowych, które obciążą Wnioskodawcę oraz pozostałych współużytkowników w stosunku do organu podatkowego i zapłaty powyższego podatku wraz z odsetkami.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy odszkodowanie za rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 220, poz. 1601 z późn. zm.) oraz w oparciu o decyzję Wojewody, z dnia 27 września 2005 r., ustalającą lokalizację autostrady płatnej A1 na odcinku od P. do M. i zatwierdzającą podział nieruchomości w tym zakresie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, umowa rozwiązania użytkowania wieczystego za odszkodowaniem w zaistniałym stanie faktycznym podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług VAT.

Zgodnie z art. 19 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych w związku z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw Skarb Państwa - Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, po dniu w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi stała się ostateczna, może zwrócić się do użytkownika wieczystego o rozwiązanie umowy o użytkowanie wieczyste za odszkodowaniem.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez towary w świetle art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, rozumie się rzeczy ruchome jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Wobec powyższego, w zaistniałym stanie faktycznym odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. Zatem jeśli przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel następuje za odszkodowaniem, to wówczas stanowi ono odpłatną dostawę towarów i ze względu na przedmiot czynność taka jest objęta opodatkowaniem.

Wobec powyższego, należy uznać, że rozwiązanie prawa użytkowania wieczystego gruntu za odszkodowaniem, stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary - w myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT - rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Pojęcie dostawy towarów ustawodawca zdefiniował w art. 7 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również:

Zatem jeśli przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel następuje za odszkodowaniem, to wówczas stanowi ono odpłatną dostawę towarów i ze względu na przedmiot czynność taka jest objęta opodatkowaniem. W takim przypadku odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

Nie każda jednak czynność stanowiąca dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi być wykonana przez podatnika.

Stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle art. 233 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), w granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.

Zacytowane powyżej unormowanie, jak również następne przepisy Kodeksu cywilnego (art. 234, art. 235, art. 237) kształtujące uprawnienia użytkownika wieczystego na wzór uprawnień właściciela, jak również długi czas trwania użytkowania wieczystego (art. 236 § 1 i 2) wskazują, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi w istocie przeniesienie prawa do rozporządzania tym gruntem jak właściciel, co ustawodawca uwzględnił również w przepisie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT.

W wyniku ustanowienia prawa wieczystego użytkowania dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem (towarem w rozumieniu art. 2 pkt 6 ustawy) na rzecz użytkownika wieczystego, co pozwala rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz zarówno w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób niemalże taki jak w przypadku właściciela tego gruntu, jak również w możliwości przeniesienia takiego władztwa na inny podmiot, tak jak ma to miejsce w przypadku dokonywania sprzedaży gruntu przez właściciela.

Należy zauważyć, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której dochodzi do rozwiązania umowy o użytkowaniu wieczystym gruntu ze względu na fakt, iż na działkach będących przedmiotem tego prawa została ustalona lokalizacja odcinka autostrady.

Decyzja lokalizacyjna została wydana w dniu 27 września 2005 r. zatem zgodnie z art. 5 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustawy (Dz. U. Nr 220, poz. 1601 z późn. zm.) do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy decyzją ostateczną stosuje się przepisy dotychczasowe. Do nieruchomości objętych decyzjami o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej, wydanymi na podstawie dotychczasowych przepisów, stosuje się przepisy rozdziału 3 ustawy, o której mowa w art. 1, w jego dotychczasowym brzmieniu.

I tak, zgodnie z art. 19 ust. 4 i ust. 5 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721), w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 grudnia 2006 r., jeżeli przeznaczona na pasy drogowe nieruchomość gruntowa stanowiąca własność Skarbu Państwa została oddana w użytkowanie wieczyste, Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad działając w imieniu Skarbu Państwa po dniu, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi stała się ostateczna, może zwrócić się do wieczystego użytkownika o rozwiązanie umowy o użytkowanie wieczyste za odszkodowaniem ustalonym według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości, a w przypadku odmowy - żądać rozwiązania tej umowy w drodze postępowania sądowego.

Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do użytkowania wieczystego nabytego w sposób inny niż w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego.

Zasady wypłaty odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości, które to stosuje się, w myśl art. 19 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji (...), również w przypadku rozwiązania umowy o wieczyste użytkowania, zostały zawarte w rozdziale 5 (art. 128-135 ww. ustawy) ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.). Zgodnie z brzmieniem art. 128 ust. 1 ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

Z opisu stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca był użytkownikiem wieczystym (współużytkownikiem) 1/3 (jednej trzeciej) opisanych we wniosku nieruchomości niezabudowanych należących do Skarbu Państwa. Prawo użytkowania wieczystego pozostałej części nieruchomości przysługuje dwóm innym spółkom kapitałowym (współużytkownikom), po 1/3 (jednej trzeciej) każdej ze spółek. Na opisanych we wniosku działkach znajduje się nadkład obejmujący między innymi kamień i łupek oraz piach pozostały po wybudowaniu kopalin (tzw. hałda pokopalniana), do którego części przysługuje prawo podmiotowi trzeciemu nie będącemu Wnioskodawcą ani innym współużytkownikiem.

Na mocy umowy z dnia 14 grudnia 2009 r., sporządzonej w formie aktu notarialnego zawartej miedzy opisanymi powyżej współużytkownikami i Skarbem Państwa - Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad nastąpiło rozwiązanie za odszkodowaniem prawa użytkowania wieczystego.

Zawarcie opisanej powyżej umowy w przedmiocie rozwiązania użytkowania wieczystego za odszkodowaniem nastąpiło na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 220, poz. 1601 z późn. zm.) oraz w oparciu o decyzję Wojewody z dnia 27 września 2005 r., ustalającą lokalizację autostrady płatnej A1 na odcinku od P. do M. i zatwierdzającą podział nieruchomości w tym zakresie.

Umowne rozwiązanie prawa użytkowania nastąpiło w stosunku do działki numer 244/4 objętej księgą wieczystą oraz działek numer... objętych księgą wieczystą. Rozwiązanie prawa użytkowania nastąpiło za odszkodowaniem, które zostało przyznane każdemu współużytkownikowi w wysokości 1/3 (jednej trzeciej) łącznej sumy przyznanego odszkodowania za umowne rozwiązanie użytkowania wieczystego w stosunku do wskazanych powyżej działek. Kwoty należnego Wnioskodawcy oraz współużytkownikom odszkodowania nie obejmowały podatku od towarów i usług VAT.

Odnosząc przedstawiony stan faktyczny do powołanych przepisów prawa należy stwierdzić, że w sytuacji przedstawionej we wniosku ma miejsce dostawa towarów (gruntu objętego prawem użytkowania wieczystego), w zamian za odszkodowanie, a zatem czynność, do której wprost odnosi się art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. W tym przypadku odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za zbycie (rozwiązanie umowy) prawa wieczystego użytkowania gruntu.

W związku z powyższym, czynność rozwiązania umowy o wieczyste użytkowanie gruntów za odszkodowaniem należy traktować jako odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, która w oparciu o regulację zawartą w art. 5 ust. 1 ww. ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów o usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Nadmienia się, iż niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie kwestii uznania rozwiązania umowy o wieczyste użytkowanie gruntów za odszkodowaniem za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie rozstrzyga natomiast w zakresie dotyczącym określenia podstawy opodatkowania dla ww. czynności, gdyż Wnioskodawca w przedmiotowym zakresie nie sformułował zapytania, jak również nie przedstawił własnego stanowiska w sprawie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Nadmienia się, że niniejsza interpretacja indywidualna traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.