IBPP1/443-776/12/BM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 19 lipca 2012 r. (data wpływu 24 lipca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Podstawowej oraz Opłaty Dodatkowej nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz w zakresie jej dokumentowania - jest prawidłowe.

W dniu 24 lipca 2012 r. wpłynął do tut. organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia czy należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Podstawowej oraz Opłaty Dodatkowej nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz w zakresie jej dokumentowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny (zdarzenie przyszłe):

Wnioskodawca jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Głównym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest sprzedaż artykułów spożywczych podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca posiada spółkę zależną (zwaną dalej: Spółką zależną X), której głównym przedmiotem działalności gospodarczej jest również sprzedaż artykułów spożywczych podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wnioskodawca posiada również spółkę zależną (zwaną dalej: Spółką zależną Y), która organizuje na zasadzie franczyzy sieć sklepów sprzedaży detalicznej artykułów spożywczych oraz przemysłowych. Wnioskodawca nabył udziały w Spółce zależnej Y w celu realizacji strategii gospodarczej, polegającej na maksymalizacji korzyści handlowych m.in. przez Wnioskodawcę oraz Spółkę zależną X osiąganych w ramach sprzedaży towarów do sklepów będących uczestnikami sieci franczyzowej organizowanej przez Spółkę zależną Y.

Wnioskodawca oraz Spółka zależna X zawarli pomiędzy sobą Umowę (zwaną dalej: Umową pomiędzy Spółkami), na podstawie której Spółka zależna X powierzyła Wnioskodawcy, a Wnioskodawca przyjął do wykonania na rzecz Spółki zależnej X (za wynagrodzeniem) usługę, polegającą na pozyskaniu dla Spółki zależnej X - w określonym w Umowie pomiędzy Spółkami okresie jej obowiązywania - jak największej liczby kontrahentów oraz zawarciu z tymi kontrahentami na rzecz Spółki zależnej X jak największej liczby wieloletnich umów handlowych, na podstawie których Spółka zależna X będzie mogła dokonywać sprzedaży towarów dla tych kontrahentów na podstawie zamówień składanych przez tych kontrahentów zarówno u Wnioskodawcy, jak i Spółki zależnej X, a każdy kontrahent od dnia wejścia w życie stosownych postanowień zawartej z nim umowy handlowej zobowiązany będzie min. do realizowania przez cały okres obowiązywania danej umowy handlowej zakupu towarów od Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X na poziomach co najmniej minimalnych określonych w danej umowie handlowej, tj. w każdym miesiącu obowiązywania danej umowy handlowej wartość zakupów ogółem wg cen zakupu netto przez danego kontrahenta od Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X nie będzie mogła być niższa niż określona w danej umowie handlowej kwota, a nadto kontrahent zobowiązany będzie do dokonywania zakupów towarów od Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X w taki sposób, aby towary z asortymentu pozostającego w aktualnej ofercie Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X stanowiły co najmniej określony w danej umowie handlowej procent zakupów do sklepu, którego dotyczy dana umowa handlowa dla tego rodzaju towarów w skali każdego miesiąca kalendarzowego obowiązywania danej umowy handlowej, przy czym Wnioskodawca oraz Spółka zależna X dopuścili, aby w umowach handlowych było określone, że powyższy minimalny poziom zakupowy będzie skorygowany o wartość w cenach zakupu netto towarów zamówionych przez danego kontrahenta, a nie dostarczonych z winy Wnioskodawcy lub Spółki zależnej X.

W Umowie pomiędzy Spółkami, Wnioskodawca oraz Spółka zależna X ustalili również, że Wnioskodawca zawrze każdą umowę handlową nie tylko na rzecz Spółki zależnej X, ale również na własną rzecz, a także, że każda umowa handlowa będzie dotyczyła sprzedaży towarów dla potrzeb jednego sklepu prowadzonego przez danego kontrahenta w określonej w umowie handlowej lokalizacji, nie uczestniczącego dotychczas w ramach sieci franczyzowej organizowanej przez Spółkę zależną Y, a także, że w przypadku każdej umowy handlowej zmiana umowy handlowej, zmiana jej załączników lub rozwiązanie umowy handlowej będą wymagać dla swej skuteczności wyrażenia zgody wyłącznie przez Wnioskodawcę.

Ponadto, Wnioskodawca oraz Spółka zależna X ustalili w Umowie pomiędzy Spółkami, że na potrzeby każdej umowy handlowej zostaną sporządzone dwa dokumenty stanowiące integralną część Umowy pomiędzy Spółkami, tj.:

Stosownie do postanowień Umowy pomiędzy Spółkami, Wnioskodawca zawarł na własną rzecz oraz na rzecz Spółki zależnej X umowy handlowe (zwane dalej łącznie: Umowami Handlowymi oraz osobno: Umową Handlową) z kontrahentami (zwanymi dalej łącznie: Odbiorcami oraz osobno: Odbiorcą), na podstawie których Wnioskodawca oraz Spółka zależna X mogą dokonywać sprzedaży towarów dla Odbiorców na podstawie zamówień składanych przez Odbiorców zarówno u Wnioskodawcy, jak i Spółki zależnej X. Przedmiotem każdej Umowy Handlowej jest sprecyzowanie warunków wzajemnej współpracy handlowej, na podstawie których dany Odbiorca będzie nabywał towary od Wnioskodawcy oraz od Spółki zależnej X w celu ich dalszej odsprzedaży iw celu zwiększenia obrotów uzyskiwanych ze sprzedaży towarów przez Wnioskodawcę oraz Spółkę zależną X. W każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że Wnioskodawca oraz Spółka zależna X odpowiadają wobec Odbiorcy samodzielnie za swoje zobowiązania i żaden z nich nie ponosi wobec Odbiorcy odpowiedzialności za zobowiązania drugiego podmiotu, w szczególności odpowiedzialność Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X wobec Odbiorcy nie jest solidarna.

W każdej Umowie Handlowej zostało również wskazane, że zmiana danej Umowy Handlowej, zmiana jej załączników lub rozwiązanie danej Umowy Handlowej wymagają dla swej skuteczności wyrażenia zgody wyłącznie przez Wnioskodawcę. Każda Umowa Handlowa dotyczy sprzedaży towarów dla potrzeb jednego sklepu prowadzonego przez danego Odbiorcę w określonej w Umowie Handlowej lokalizacji, nie uczestniczącego dotychczas w ramach sieci franczyzowej organizowanej przez Spółkę zależną Y (zwanego dalej: Sklepem). Występują takie sytuacje, że z jednym Odbiorcą została zawarta więcej niż Jedna Umowa Handlowa, przy czym każda Umowa Handlowa dotyczy sprzedaży towarów dla potrzeb innego Sklepu prowadzonego przez danego Odbiorcę. Każda Umowa Handlowa została zawarta na okres kilkudziesięciu miesięcy licząc od dnia wejścia w życie wszystkich postanowień danej Umowy Handlowej (wszystkie Umowy Handlowe są umowami wieloletnimi), przy czym, jeżeli na co najmniej określoną w danej Umowie Handlowej liczbę miesięcy przed upływem ww. okresu obowiązywania danej Umowy Handlowej żadna ze stron nie zawiadomi drugiej strony o braku zamiaru kontynuowania danej Umowy Handlowej, przyjmuje się, że po upływie ww. okresu obowiązywania danej Umowy Handlowej, dana Umowa Handlowa obowiązuje przez czas nieokreślony z prawem jej wypowiedzenia przez każdą ze stron z zachowaniem określonego w danej Umowie Handlowej okresu wypowiedzenia. Każda Umowa Handlowa określa, kiedy wchodzi ona w życie (np. że dana Umowa Handlowa wchodzi w życie z dniem jej podpisania, z bym zastrzeżeniem, że niektóre jej postanowienia wchodzą w życie w terminie późniejszym określonym w danej Umowie Handlowej). W każdej Umowie Handlowej zostało również określone, w jakich sytuacjach dana Umowa Handlowa ulega rozwiązaniu, a także, w jakich sytuacjach Wnioskodawca ma prawo rozwiązać daną Umowę Handlową ze skutkiem natychmiastowym.

Każda Umowa Handlowa przewiduje, że Odbiorca zobowiązany jest m.in.:

* od dnia wejścia w życie stosownych postanowień zawartej z nim Umowy Handlowej do m.in. realizowania przez cały okres obowiązywania danej Umowy Handlowej zakupu towarów od Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X na poziomach co najmniej minimalnych określonych w danej Umowie Handlowej, tj. w każdym miesiącu obowiązywania danej Umowy Handlowej wartość zakupów ogółem wg cen zakupu netto przez Odbiorcę od Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X nie może być niższa niż określona w danej Umowie Handlowej kwota, a nadto Odbiorca zobowiązany jest do dokonywania zakupów towarów od Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X w taki sposób, aby towary z asortymentu pozostającego w aktualnej ofercie Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X stanowiły co najmniej określony w danej Umowie Handlowej procent zakupów do Sklepu dla tego rodzaju towarów w skali każdego miesiąca kalendarzowego obowiązywania danej Umowy Handlowej, z tym zastrzeżeniem, że powyższy minimalny poziom zakupowy zostanie skorygowany o wartość w cenach zakupu netto towarów zamówionych przez Odbiorcę, a nie dostarczonych z winy Wnioskodawcy lub Spółki zależnej X.

* zawarcia ze Spółką zależną Y umowy franczyzy i doprowadzenia do otwarcia Sklepu w ramach sieci franczyzowej z uwzględnieniem wszystkich postanowień Przedwstępnej Umowy Franczyzy zawartej przez Odbiorcę ze Spółką zależną Y w dniu zawarcia danej Umowy Handlowej - w terminach szczegółowo określonych w ww. Przedwstępnej Umowie Franczyzy, a także utrzymywania i wykonywania ww. umowy franczyzy przez określoną w danej Umowie Handlowej liczbę kilkudziesięciu miesięcy od oficjalnego otwarcia Sklepu w sieci organizowanej przez Spółkę zależną Y, przy czym niewypełnienie przez Odbiorcę ww. obowiązków nie zwalnia Odbiorcy z obowiązku stosowania się do pozostałych postanowień danej Umowy Handlowej, w tym również nie zwalnia Odbiorcy z opisanego wyżej zobowiązania zakupu towarów od Wnioskodawcy oraz Spółki zależnej X na poziomach co najmniej minimalnych określonych w danej Umowie Handlowej, natomiast sytuacja taka może doprowadzić - po pisemnym upomnieniu - do rozwiązania przez Wnioskodawcę danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, jednakże skorzystanie z tej możliwości zależy od uznania Wnioskodawcy.

* przestrzegania określonych w danej Umowie Handlowej zasad związanych z wykorzystaniem palet i innych opakowań zwrotnych.

Każda Umowa Handlowa przewiduje różnego rodzaju opłaty:

Każda Umowa Handlowa przewiduje opłatę podstawową (zwaną dalej: Opłatą Podstawową) oraz opłatę dodatkową (zwaną dalej: Opłatą Dodatkową), należne Wnioskodawcy od Odbiorcy, jeżeli przed upływem określonego w danej Umowie Handlowej pierwotnego terminu jej obowiązywania, dana Umowa Handlowa uległa rozwiązaniu (bez względu na przyczynę rozwiązania danej Umowy Handlowej), lub Odbiorca utracił tytuł prawny do lokalu, w którym prowadzony jest Sklep, przy czym Opłata Podstawowa należna jest Wnioskodawcy w wysokości stanowiącej iloczyn określonej w danej Umowie Handlowej stawki oraz sumy miesięcy kalendarzowych (wraz z miesiącem złożenia oświadczenia o rozwiązaniu danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, rozwiązania danej Umowy Handlowej lub utraty prawa do lokalu Sklepu) pozostałych do wygaśnięcia danej Umowy Handlowej zgodnie z pierwotnym terminem jej obowiązywania, określonym w danej Umowie Handlowej, natomiast Opłata Dodatkowa należna jest Wnioskodawcy w stałej wysokości, przy czym w zależności od tego, czy oświadczenie o rozwiązaniu danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, rozwiązanie danej Umowy Handlowej, lub utrata prawa do lokalu Sklepu następuje do określonej w danej Umowie Handlowej liczby miesięcy od zawarcia danej Umowy Handlowej, czy też po upływie liczby tych miesięcy, wówczas Odbiorca zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy Opłaty Dodatkowej odpowiednio w wyższej lub niższej kwocie określonej w danej Umowie Handlowej.

Z każdej Umowy Handlowej wynika, że w przypadku określonych w danej Umowie Handlowej sytuacji skutkujących tym, że dana Umowa Handlowa ulega rozwiązaniu, obowiązek spełnienia ww. świadczeń na rzecz Wnioskodawcy obciąża Odbiorcę, oraz odpowiednio solidarnie wskazane w danej Umowie Handlowej osoby trzecie, np. wspólników, członków zarządu Odbiorcy. Ponadto, w każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że omawiane świadczenia obciążają Odbiorcę (a także w ww. przypadku, wskazane w danej Umowie Handlowej osoby trzecie) również po rozwiązaniu danej Umowy Handlowej. W każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że opisane wyżej świadczenia powinny być spełnione na rzecz Wnioskodawcy natychmiast, bez konieczności odrębnego wezwania - nie później jednak niż w dniu rozwiązania danej Umowy Handlowej, a także, że świadczenia te są niezależne od innych świadczeń określonych daną Umową Handlową.

Ponadto, w każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że opisane wyżej świadczenia nie wyłączają prawa Wnioskodawcy do żądania od Odbiorcy odszkodowania uzupełniającego na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego, jeżeli Wnioskodawca poniósł szkodę z winy Odbiorcy. Każda Umowa Handlowa określa również warunki, po spełnieniu których Odbiorca - w razie utraty tytułu prawnego do lokalu, w którym prowadzony jest Sklep - może zwolnić się z obowiązku spełnienia na rzecz Wnioskodawcy ww. świadczeń.

Zgodnie z postanowieniami Umowy pomiędzy Spółkami, dla potrzeb każdej Umowy Handlowej zostały sporządzone dwa dokumenty stanowiące integralną część Umowy pomiędzy Spółkami, tj.:

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Podstawowej oraz należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Dodatkowej nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz czy prawidłowym sposobem ich udokumentowania jest nota księgowa uznaniowa wystawiona przez Wnioskodawcę lub nota księgowa obciążeniowa wystawiona przez Spółkę zależną X, a nie faktura wystawiona przez Spółkę zależną X.

Zdaniem Wnioskodawcy, ani należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Podstawowej ani należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Dodatkowej nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług oraz prawidłowym sposobem ich udokumentowania jest nota księgowa uznaniowa wystawiona przez Wnioskodawcę lub nota księgowa obciążeniowa wystawiona przez Spółkę zależną X, a nie faktura wystawiona przez Spółkę zależną X.

Szczegółowe uzasadnienie stanowiska Wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej: VAT), podlegają:

Uwzględniając opis zawarty w niniejszym wniosku, nie ulega wątpliwości, że ani Opłata Podstawowa ani Opłata Dodatkowa nie stanowią wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów, eksportu towarów, importu towarów, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, czy też wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Zdaniem Wnioskodawcy, ani Opłata Podstawowa ani Opłata Dodatkowa nie mogą być również traktowane jako wynagrodzenie za podlegające opodatkowaniu VAT świadczenie usług.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również:

Świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT jest rozumiane jako określone zachowanie podatnika VAT, na które składać się może zarówno jego aktywne działanie, jak i zaniechanie (powstrzymywanie się od podejmowania określonych działań) czy tolerowanie (znoszenie) określonych sytuacji. Tym samym, należy zauważyć, że samo otrzymanie przez Wnioskodawcę Opłaty Podstawowej, czy też Opłaty Dodatkowej nie przesądza jeszcze, że mamy do czynienia z usługą podlegającą opodatkowaniu VAT.

Przede wszystkim, aby zachowanie podatnika można było uznać za usługę, muszą być spełnione m.in. następujące warunki:

Tak jak to zostało zauważone w opisie zawartym w niniejszym wniosku, Opłata Podstawowa oraz Opłata Dodatkowa należne są Wnioskodawcy od Odbiorcy, jeżeli przed upływem określonego w danej Umowie Handlowej pierwotnego terminu jej obowiązywania, dana Umowa Handlowa uległa rozwiązaniu (bez względu na przyczynę rozwiązania danej Umowy Handlowej), lub Odbiorca utracił tytuł prawny do lokalu, w którym prowadzony jest Sklep, przy czym Opłata Podstawowa należna jest Wnioskodawcy w wysokości stanowiącej iloczyn określonej w danej Umowie Handlowej stawki oraz sumy miesięcy kalendarzowych (wraz z miesiącem złożenia oświadczenia o rozwiązaniu danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, rozwiązania danej Umowy Handlowej lub utraty prawa do lokalu Sklepu) pozostałych do wygaśnięcia danej Umowy Handlowej zgodnie z pierwotnym terminem jej obowiązywania, określonym w danej Umowie Handlowej, natomiast Opłata Dodatkowa należna jest Wnioskodawcy w stałej wysokości, przy czym w zależności od tego, czy oświadczenie o rozwiązaniu danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, rozwiązanie danej Umowy Handlowej, lub utrata prawa do lokalu Sklepu następuje do określonej w danej Umowie Handlowej liczby miesięcy od zawarcia danej Umowy Handlowej, czy też po upływie liczby tych miesięcy, wówczas Odbiorca zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy Opłaty Dodatkowej odpowiednio w wyższej lub niższej kwocie określonej w danej Umowie Handlowej. Z każdej Umowy Handlowej wynika, że w przypadku określonych w danej Umowie Handlowej sytuacji skutkujących tym, że dana Umowa Handlowa ulega rozwiązaniu, obowiązek spełnienia ww. świadczeń na rzecz Wnioskodawcy obciąża Odbiorcę, oraz odpowiednio solidarnie wskazane w danej Umowie Handlowej osoby trzecie, np. wspólników, członków zarządu Odbiorcy. Ponadto, w każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że omawiane świadczenia obciążają Odbiorcę (a także w ww. przypadku, wskazane w danej Umowie Handlowej osoby trzecie) również po rozwiązaniu danej Umowy Handlowej. W każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że opisane wyżej Świadczenia powinny być spełnione na rzecz Wnioskodawcy natychmiast, bez konieczności odrębnego wezwania - nie później jednak niż w dniu rozwiązania danej Umowy Handlowej, a także, że świadczenia te są niezależne od innych świadczeń określonych daną Umową Handlową. Ponadto, w każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że opisane wyżej świadczenia nie wyłączają prawa Wnioskodawcy do żądania od Odbiorcy odszkodowania uzupełniającego na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego, jeżeli Wnioskodawca poniósł szkodę z winy Odbiorcy. Każda Umowa Handlowa określa również warunki, po spełnieniu których Odbiorca - w razie utraty tytułu prawnego do lokalu, w którym prowadzony jest Sklep - może zwolnić się z obowiązku spełnienia na rzecz Wnioskodawcy ww. świadczeń.

Powyższe jednoznacznie potwierdza, że ani zapłata na rzecz Wnioskodawcy Opłaty Podstawowej ani zapłata na rzecz Wnioskodawcy Opłaty Dodatkowej nie stanowi odpłatności za jakiekolwiek świadczenie Wnioskodawcy lub Spółki zależnej X, bowiem z ich zapłatą na rzecz Wnioskodawcy nie wiąże się jakiekolwiek świadczenie Wnioskodawcy lub Spółki zależnej X. Zapłata żadnej z ww. Opłat na rzecz Wnioskodawcy nie wiąże się z żadnym roszczeniem Odbiorcy (lub osoby trzeciej ponoszącej solidarną odpowiedzialność z Odbiorcą za zapłatę ww. świadczeń) ani wobec Wnioskodawcy ani wobec Spółki zależnej X o określone zachowanie. Skoro zaś ani Opłata Podstawowa ani Opłata Dodatkowa nie stanowią odpłatności za jakiekolwiek świadczenie Wnioskodawcy lub Spółki zależnej X, to tym bardziej nie może być mowy o wzajemności, która jest elementem niezbędnym określenia danego stosunku zobowiązaniowego, jako usługi, podlegającej opodatkowaniu VAT. Tym samym, brak jest podstaw do traktowania ww. Opłat jako wynagrodzenia za podlegające opodatkowaniu VAT świadczenie usług.

Reasumując ani Opłata Podstawowa ani Opłata Dodatkowa nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu VAT.

Gdy zaś dana czynność nie podlega przepisom ustawy o VAT, wówczas nie dokumentuje się jej fakturą, lecz prawidłowym sposobem jej udokumentowania jest nota księgowa będącą uniwersalnym dokumentem księgowym dla udokumentowania takich operacji, dla których nie jest wymagane stosowanie określonych formularzy w postaci faktur. Mając na uwadze powyższe, prawidłowym sposobem udokumentowania Opłaty Podstawowej oraz Opłaty Dodatkowej jest nota księgowa obciążeniowa wystawiona przez Wnioskodawcę, a nie faktura wystawiona przez Wnioskodawcę.

Tak jak to zostało wyżej wykazane, ani Opłata Podstawowa ani Oplata Dodatkowa nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu VAT oraz prawidłowym sposobem ich udokumentowania jest nota księgowa obciążeniowa wystawiona przez Wnioskodawcę, a nie faktura wystawiona przez Wnioskodawcę.

W konsekwencji również ani należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Podstawowej ani należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Dodatkowej nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu VAT oraz prawidłowym sposobem ich udokumentowania jest nota księgowa uznaniowa wystawiona przez Wnioskodawcę lub nota księgowa obciążeniowa wystawiona przez Spółkę zależną X, a nie faktura wystawiona przez Spółkę zależną X.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Towarami stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy o VAT są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Definicja dostawy towarów zawarta została w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którą, przez dostawę towarów należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Przepis art. 29 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie niebędące dostawą towarów, polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, iż oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Kwestie odszkodowań, jak i kar umownych z tytułu niewywiązania się z warunków umowy regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Odszkodowanie jest zapłatą za wyrządzone szkody, poniesione przez kogoś straty. Zgodnie z art. 361 k.c. co do zasady naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie - co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.

Podobnie kary umowne, stosowane na podstawie art. 483 § 1 k.c., nie stanowią zapłaty za usługę, lecz pełnią funkcję odszkodowawczą (sankcyjną). Zgodnie z tym przepisem można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Kara ta ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem jakiegokolwiek świadczenia. Zapłata tej kary nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Innymi słowy kara umowna ma charakter czynności jednostronnej i nie wiąże się z otrzymaniem przez klienta świadczenia wzajemnego. Zapłata kary umownej nie jest związana również z zobowiązaniem otrzymującego zapłatę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Kara umowna ma w tym wypadku charakter odszkodowawczy.

Co do zasady kara umowna jest rodzajem sankcji cywilnoprawnej zastrzeżonej na wypadek szkód powstałych w wyniku niewłaściwego wykonania umowy.

W przypadku kar umownych, które Kodeks cywilny definiuje jako zastrzeżenie naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, zadośćuczynienie następuje poprzez zapłatę określonej sumy i w związku z powyższym takie wynagrodzenie nie będzie zawierało ekwiwalentności w postaci świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, jeżeli płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Z wniosku wynika, że każda Umowa Handlowa przewiduje opłatę podstawową oraz opłatę dodatkową, należne Wnioskodawcy od Odbiorcy, jeżeli przed upływem określonego w danej Umowie Handlowej pierwotnego terminu jej obowiązywania, dana Umowa Handlowa uległa rozwiązaniu (bez względu na przyczynę rozwiązania danej Umowy Handlowej), lub Odbiorca utracił tytuł prawny do lokalu, w którym prowadzony jest Sklep, przy czym Opłata Podstawowa należna jest Wnioskodawcy w wysokości stanowiącej iloczyn określonej w danej Umowie Handlowej stawki oraz sumy miesięcy kalendarzowych (wraz z miesiącem złożenia oświadczenia o rozwiązaniu danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, rozwiązania danej Umowy Handlowej lub utraty prawa do lokalu Sklepu) pozostałych do wygaśnięcia danej Umowy Handlowej zgodnie z pierwotnym terminem jej obowiązywania, określonym w danej Umowie Handlowej, natomiast Opłata Dodatkowa należna jest Wnioskodawcy w stałej wysokości, przy czym w zależności od tego, czy oświadczenie o rozwiązaniu danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, rozwiązanie danej Umowy Handlowej, lub utrata prawa do lokalu Sklepu następuje do określonej w danej Umowie Handlowej liczby miesięcy od zawarcia danej Umowy Handlowej, czy też po upływie liczby tych miesięcy, wówczas Odbiorca zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Wnioskodawcy Opłaty Dodatkowej odpowiednio w wyższej lub niższej kwocie określonej w danej Umowie Handlowej.

Z każdej Umowy Handlowej wynika, że w przypadku określonych w danej Umowie Handlowej sytuacji skutkujących tym, że dana Umowa Handlowa ulega rozwiązaniu, obowiązek spełnienia ww. świadczeń na rzecz Wnioskodawcy obciąża Odbiorcę, oraz odpowiednio solidarnie wskazane w danej Umowie Handlowej osoby trzecie, np. wspólników, członków zarządu Odbiorcy. Ponadto, w każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że omawiane świadczenia obciążają Odbiorcę (a także w ww. przypadku, wskazane w danej Umowie Handlowej osoby trzecie) również po rozwiązaniu danej Umowy Handlowej. W każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że opisane wyżej świadczenia powinny być spełnione na rzecz Wnioskodawcy natychmiast, bez konieczności odrębnego wezwania - nie później jednak niż w dniu rozwiązania danej Umowy Handlowej, a także, że świadczenia te są niezależne od innych świadczeń określonych daną Umową Handlową.

Ponadto, w każdej Umowie Handlowej zostało wskazane, że opisane wyżej świadczenia nie wyłączają prawa Wnioskodawcy do żądania od Odbiorcy odszkodowania uzupełniającego na zasadach ogólnych kodeksu cywilnego, jeżeli Wnioskodawca poniósł szkodę z winy Odbiorcy. Każda Umowa Handlowa określa również warunki, po spełnieniu których Odbiorca - w razie utraty tytułu prawnego do lokalu, w którym prowadzony jest Sklep - może zwolnić się z obowiązku spełnienia na rzecz Wnioskodawcy ww. świadczeń.

Mając na uwadze powyższe na tle powołanych przepisów prawa stwierdzić należy, iż w tym konkretnym przypadku zapłata przez odbiorców (kontrahentów Wnioskodawcy) na rzecz Wnioskodawcy płatności w postaci opłaty podstawowej oraz opłaty dodatkowej ma charakter odszkodowawczy, nie są związane ze zobowiązaniem się Wnioskodawcy do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Jak wskazano bowiem we wniosku - w każdej umowie handlowej zawarto zapis, że odbiorca jest zobowiązany zapłacić Wnioskodawcy opłatę podstawową oraz opłatę dodatkową, jeżeli przed upływem określonego w danej Umowie Handlowej pierwotnego terminu jej obowiązywania, dana Umowa Handlowa uległa rozwiązaniu (bez względu na przyczynę rozwiązania danej Umowy Handlowej), lub Odbiorca utracił tytuł prawny do lokalu, w którym prowadzony jest Sklep.

Opłata podstawowa oraz opłata dodatkowa pełni zatem funkcję odszkodowania (kary umownej) za utracone korzyści z tytułu niezrealizowania umowy. Opłaty te są należne w związku z poniesionymi przez Wnioskodawcę szkodami i stratami powstałymi wskutek rozwiązania wieloletniej umowy handlowej. W tej sytuacji intencją stron jest wynagrodzenie szkód powstałych u Wnioskodawcy, rekompensata za poniesione straty związane z niezrealizowaniem umowy.

Skoro otrzymane przez Wnioskodawcę od odbiorców (kontrahentów Wnioskodawcy) opłaty podstawowe oraz opłaty dodatkowe (pełniące funkcję odszkodowania/kary umownej) nie wiążą się z żadnym świadczeniem ze strony Wnioskodawcy, to w konsekwencji nie stanowią one wynagrodzenia za świadczenie usługi. Kwota odszkodowania w postaci opłaty podstawowej oraz opłaty dodatkowej nie jest obrotem w rozumieniu art. 29 ustawy o VAT, a tym samym nie podlega opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Ponadto z wniosku wynika, że Wnioskodawca i Spółka zależna X ustalili w Umowie Handlowej, że Opłata Podstawowa oraz Opłata Dodatkowa zostaną zapłacone wyłącznie na rzecz Wnioskodawcy, natomiast po otrzymaniu przez Wnioskodawcę zapłaty tych świadczeń, Wnioskodawca przekaże Spółce zależnej X w określonym w porozumieniu terminie:

* część Opłaty Podstawowej w wysokości stanowiącej iloczyn określonej w porozumieniu stawki oraz sumy miesięcy kalendarzowych (wraz z miesiącem złożenia oświadczenia o rozwiązaniu danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, rozwiązania danej Umowy Handlowej lub utraty prawa do lokalu Sklepu) pozostałych do wygaśnięcia danej Umowy Handlowej zgodnie z pierwotnym terminem jej obowiązywania określonym w danej Umowie Handlowej, oraz

* część Opłaty Dodatkowej w określonej w porozumieniu stałej wysokości, przy czym w zależności od tego, czy oświadczenie o rozwiązaniu danej Umowy Handlowej z winy Odbiorcy, rozwiązanie danej Umowy Handlowej, lub utrata prawa do lokalu Sklepu następuje do określonej w porozumieniu liczby miesięcy włącznie od zawarcia danej Umowy Handlowej, czy też po upływie liczby tych miesięcy, wówczas Wnioskodawca zobowiązany jest do zapłaty na rzecz Spółki zależnej X część Opłaty Dodatkowej odpowiednio w wyższej lub niższej kwocie określonej w danym porozumieniu.

Skoro zatem otrzymane przez Wnioskodawcę od odbiorców (kontrahentów Wnioskodawcy) również w imieniu spółki zależnej X opłaty podstawowe oraz opłaty dodatkowe (pełniące funkcję odszkodowania/kary umownej) nie są obrotem w rozumieniu art. 29 ustawy o VAT i nie podlegają opodatkowania podatkiem od towarów i usług to również przekazywana przez Wnioskodawcę Spółce zależnej X część opłaty podstawowej oraz opłaty dodatkowej w określonej w umowie handlowej wysokości nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W myśl art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16. Przez sprzedaż - zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 22 ustawy - rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Jak wynika z powyższego fakturę VAT wystawia się w celu udokumentowania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji należy przyjąć, iż czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług mogą być udokumentowane w inny sposób.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że w analizowanej sprawie nota księgowa może być formą udokumentowania przez Wnioskodawcę należnej Spółce X ww. części opłaty podstawowej oraz opłaty dodatkowej. Niemniej jednak należy zauważyć, iż nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.

Tak więc stanowisko Wnioskodawcy, że ani należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Podstawowej ani należna Spółce zależnej X od Wnioskodawcy część Opłaty Dodatkowej nie stanowią wynagrodzenia za jakąkolwiek czynność podlegającą opodatkowaniu VAT oraz prawidłowym sposobem ich udokumentowania jest nota księgowa uznaniowa wystawiona przez Wnioskodawcę lub nota księgowa obciążeniowa wystawiona przez Spółkę zależną X, a nie faktura wystawiona przez Spółkę zależną X, należało uznać za prawidłowe.

Zaznaczyć należy, iż przedstawiona interpretacja wydana została dla Wnioskodawcy i nie wywołuje skutków prawnopodatkowych dla kontrahentów Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w części dotyczącej zdarzenia przyszłego - stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienia się, że niniejsza interpretacja indywidualna traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) lub zmiany stanu prawnego.

W pozostałym zakresie objętym wnioskiem ORD-IN zostały wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Józefa Ignacego Kraszewskiego 4A, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.