IBPP1/443-654/14/AW - Ustalenie prawa do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur wystawionych przez kontrahentów dotyczących odstępnego

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 20 czerwca 2014 r. (data wpływu 25 czerwca 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur wystawionych przez kontrahentów dotyczących odstępnego - jest prawidłowe.

W dniu 25 czerwca 2014 r. wpłynął do tut. Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur wystawionych przez kontrahentów dotyczących odstępnego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (Spółka z o.o.) jest podmiotem prowadzącym działalność handlową w hipermarketach wielobranżowych oraz supermarketach spożywczych (działalność podlegająca opodatkowaniu VAT). Spółka jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT.

Dla celów opisanej wyżej działalności Spółka pozyskuje w kraju nieruchomości w drodze ich najmu lub zakupu. Z uwagi na zmienną sytuację na rynku może się jednak zdarzyć, że Wnioskodawca podejmie decyzje o zaprzestaniu prowadzenia działalności w wybranej lokalizacji. Przyczyną będzie mniejsza opłacalność prowadzenia działalności gospodarczej w tym miejscu, w porównaniu do innych potencjalnych lub istniejących lokalizacji. Co istotne, w każdym przypadku przyczyny te są niezależne od Spółki, w szczególności - nie wynikają z jej zaniedbań. Decyzje Wnioskodawcy stanowią reakcję na sytuację na rynku lokalnym.

Na skutek podjęcia opisanej decyzji może się zdarzyć, że Spółka rozwiąże umowę najmu nieruchomości, w której prowadziła działalność handlową, przed upływem uzgodnionego z kontrahentem (wynajmującym) okresu jej obowiązywania. Wiąże się z tym konieczność zapłaty kwoty tzw. odstępnego, wynikającej z umowy najmu. Wnioskodawca przewiduje też sytuacje, w których jeszcze przed podjęciem działalności w danej lokalizacji (przed zawarciem finalnej umowy najmu lub zakupu nieruchomości) Spółka zrezygnuje z transakcji, mimo podjętych wcześniej określonych zobowiązań umownych, na podstawie których druga strona transakcji przygotowała nieruchomość na cele Spółki. W takim przypadku Wnioskodawca może być zobligowany do uiszczenia określonej kwoty, co zwolni go z jakichkolwiek zobowiązań względem wynajmującego lub sprzedającego nieruchomość. Odstąpienie może też dotyczyć realizacji umowy na usługi budowlane dotyczące budowy budynku pod potrzeby Spółki, przebudowy lub remontu obiektu.

Reasumując, możliwe są następujące sytuacje:

Wspólnym mianownikiem wszystkich podanych sytuacji jest wycofanie się Spółki z danej lokalizacji (istniejącej lub planowanej) w celu skoncentrowania się na innych, lepszych miejscach prowadzenia działalności handlowej, połączone z koniecznością zapłaty określonej kwoty innemu podmiotowi, który żąda wynagrodzenia za swoją zgodę na wycofanie się Wnioskodawcy z wcześniejszych zobowiązań. Kwota ta, dalej określana jako "odstępne" może być w praktyce różnie określana przez strony - może to być przykładowo "wynagrodzenie z tytułu rozwiązania umowy", "zwrot kosztów", "rekompensata". Ekonomicznym sensem tej płatności jest jednak zawsze wynagrodzenie za zgodę kontrahenta na wycofanie się Wnioskodawcy z podjętych wcześniej zobowiązań.

Z punktu widzenia Spółki, rezygnacja z określonej lokalizacji wiążąca się z koniecznością zapłaty odstępnego ma na celu uzyskanie przychodów lub zabezpieczenie ich źródeł. Wnioskodawca prowadząc działalność gospodarczą dąży do maksymalnej optymalizacji wydatków, tak, aby prowadziły do osiągnięcia jak najwyższych dochodów. W opisanym zdarzeniu przyszłym cel ten będzie zrealizowany, ponieważ Spółka efektywnie zaoszczędzi na przeprowadzonej operacji (kwota odstępnego będzie niższa niż wydatków, które Wnioskodawca musiałby ponieść, prowadząc nadal niewystarczająco opłacalną działalność w danej lokalizacji). Zaoszczędzone środki pozwolą na podjęcie działalności gospodarczej generującej przychody w innym miejscu oraz umożliwią koncentrację na bardziej rentownych lokalizacjach.

Spółka przewiduje, że opisane odstępne będzie dokumentowane przez kontrahentów Wnioskodawcy fakturą, zgodnie z którą kwota ta podlega opodatkowaniu podatkiem VAT ze stawką 23%.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółce będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur wystawionych przez kontrahentów dotyczących odstępnego.

Zdaniem Wnioskodawcy, stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim nabywane towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Jednocześnie, stosownie do art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury w przypadku, gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

W ocenie Wnioskodawcy, związek odstępnego z czynnościami opodatkowanymi dokonywanymi przez Spółkę nie ulega wątpliwości. Po pierwsze, jak już wyjaśniono, wydatki te umożliwiają przypisanie zaoszczędzonych wskutek rezygnacji z lokalizacji zasobów finansowych do innych obszarów działalności, przykładowo poprzez zawarcie umowy najmu innej nieruchomości, gwarantującej większą rentowność i prowadzenie w tym miejscu sprzedaży podlegającej opodatkowaniu VAT. Po drugie, są one bezpośrednio związane z pierwotnymi umowami zawartymi w celu prowadzenia działalności opodatkowanej. Poza związkiem z przyszłą działalnością opodatkowaną, mogą one być więc związane z prowadzoną wcześniej sprzedażą i należą do wydatków ponoszonych w celu likwidacji działalności opodatkowanej w danej lokalizacji. W tym kontekście warto przywołać wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 3 marca 2005 r. w sprawie C-32/03 I/S Fini H. Dotyczyła ona tego, czy czynsz za najem lokalu w którym zaprzestano działalności gospodarczej (w przypadku braku możliwości wcześniejszego rozwiązania umowy najmu) może być uznany za związany z działalnością opodatkowaną, a tym samym, czy uprawnia do odliczenia VAT. Trybunał potwierdził, że także tego rodzaju wydatki należą do kosztów likwidacji działalności opodatkowanej, są z nią związane i uprawniają do odliczenia VAT. Spółka stoi na stanowisku, że skoro czynsz uiszczany już po zakończeniu działalności opodatkowanej jest z tą działalnością związany, to tym bardziej odstępne uiszczane przez Wnioskodawcę w celu efektywnego prowadzenia działalności w innym miejscu będzie miało taki charakter i pozwoli na odliczenie podatku.

W rezultacie odpowiedź na pytanie wymaga przede wszystkim rozstrzygnięcia, czy odstępne jest uiszczane z tytułu transakcji podlegającej opodatkowaniu VAT, a tym samym, czy art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT nie znajdzie zastosowania.

Stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług - zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Innymi słowy, usługą jest każde świadczenie wykonane przez podatnika w ramach działalności, które nie jest dostawą towarów, w tym m.in. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z cytowanych przepisów wynika, że jeśli zaniechanie pewnych czynności w zamian za określoną kwotę przynosi wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi - co do której istnieje zgoda stron - takie działanie na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług powinno być uznane za usługę.

W opisanym w niniejszym wniosku zdarzeniu przyszłym kontrahent Spółki wykona świadczenie polegające na wyrażeniu zgody na przedwczesne rozwiązanie umowy najmu, bądź rezygnację ze współpracy na wcześniejszym jej etapie, np. niezawarcie samej umowy dotyczącej nieruchomości. Dla Spółki będzie to stanowiło wymierną korzyść, ponieważ zostanie zwolniona z obowiązku zapłaty czynszu lub ceny zakupu (i będzie mogła przeznaczyć zaoszczędzone środki na prowadzenie działalności w innej, bardziej rentownej lokalizacji), natomiast kontrahent uzyska z tego tytułu wynagrodzenie w postaci odstępnego.

W konsekwencji, jeżeli kontrahent udokumentuje fakturą powyżej opisane odpłatne świadczenie usług, to zastosowania nie znajdzie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, a Spółce będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego przez kontrahenta.

Kwestia płatności z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy (najmu) była przedmiotem analizy Trybunału Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 15 grudnia 1993 r. w sprawie Lubbock Fine Co. przeciwko Commissioners of Customs and Excise (C-63/92). W orzeczeniu tym Trybunał uznał, że wynagrodzenie należne jednej stronie od drugiej w związku z rezygnacją z najmu podlega VAT tak samo jak czynsz opłacany w ramach umowy najmu nieruchomości. Z tego rozstrzygnięcia Trybunału wynika, że płatność stanowiąca rekompensatę za rozwiązanie umowy (lub za jej niezawarcie, mimo wcześniejszego zobowiązania) stanowi czynność podlegająca opodatkowaniu VAT.

Spółka zwraca uwagę że w analogiczny sposób wielokrotnie wypowiadały się organy podatkowe, przykładowo w następujących interpretacjach:

* Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 8 kwietnia 2014 r. (IPTPP1/443-166/14-2/MW): "czynność w postaci udostępnienia możliwości odstąpienia od umowy sprzedaży towarów za wynagrodzeniem uznać za świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. (...) Odpłatne zachowanie na rzecz innej osoby polegające na tolerowaniu określonych zachowań kontrahenta (odstąpienie od umowy), które jest dokonywane przez podatnika w sferze prowadzonej działalności gospodarczej - podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług".

* Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 13 lutego 2014 r. (IPPP1/443-29/14-2/AW): "świadczenie pieniężne wypłacone przez Spółkę jest ściśle związane z uzyskaniem korzyści w postaci uzyskania zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy zarządzania hotelem, co stanowi świadczenie wykonane przez kontrahenta na jego rzecz. Zatem istnieje związek pomiędzy wypłatą należności, a świadczeniem wzajemnym. Wobec powyższego należy uznać, że w opisanym stanie faktycznym - w świetle regulacji zawartych w powołanym wyżej art. 8 ust. 1 ustawy - mamy do czynienia z odpłatnym świadczeniem usług, podlegających opodatkowaniu na ogólnych zasadach rozliczania podatku od towarów i usług, według właściwej stawki dla tego typu usługi, które winno być udokumentowane fakturą VAT".

* Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 czerwca 2013 r. (ILPP2/443-270/13-2/EN): "świadczenie pieniężne płacone z tytułu odstąpienia od umowy o świadczenie usług (wcześniejszego rozwiązania umowy) stanowi w analizowanym przypadku wynagrodzenie za świadczenie usługi wynikającej z łączących strony więzów obligacyjnych oraz przewidzianej wprost w postanowieniach umowy. Zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy należy traktować jako odpłatne świadczenie usług spełniające przesłanki określone w art. 8 ust. 1 ustawy i podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług".

* Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 5 września 2011 r., sygn. ILPP1/443-839/11-2/MP: "Zgodę na zaniechanie określonej czynności (umowy najmu) należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Spełniona zatem została przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług".

* Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 27 kwietnia 2011 r., sygn. IBPP1/443-314/11/LS: "Kwota pieniężna wypłacona Wnioskodawcy przez Najemcę z tytułu rekompensaty za utracone korzyści w związku z wcześniejszym rozwiązaniem umowy najmu stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę, która zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 41 ust. 1 i 14a ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów według stawki 22%"

oraz w innych interpretacjach indywidualnych (m.in. z dnia 15 marca 2011 r., sygn. IPPPI/443-1299/10-2/AP, z 24 marca 2010 r., sygn. IPPP3/443-1249/09-4/KG, z 27 stycznia 2010 r., sygn. IPPPI/443-11/10-2/AW), których Spółka nie przytacza szerzej aby nie przedłużać zanadto wniosku (jest jednak gotowa je przedstawić na życzenie tut. Organu).

Spółka wnosi o potwierdzenie prawidłowości jej stanowiska w interpretacji indywidualnej, o którą występuje niniejszym wnioskiem.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast przez świadczenie usług, w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

Według art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W myśl art. 146a pkt 1 ww. ustawy o VAT w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Z treści art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wynika, że podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Z treści cytowanego wyżej przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, iż ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też stwierdzić należy, iż definicja "świadczenia usług" ma charakter dopełniający definicję "dostawy towarów". Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.

Przy definiowaniu "świadczenia" należy odwołać się do przepisów prawa cywilnego. W myśl art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Tak więc na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) lub na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji).

Co do zasady każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu lub na zaniechaniu stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Kwestia ta ma szczególnie istotne znaczenie przy takich świadczeniach, których istotą jest zaniechanie, powstrzymywanie się od określonych czynności. W związku z powyższym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za wynagrodzeniem przynosiłoby wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług uznane za usługę.

Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za wynagrodzenie, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

Z wniosku wynika, że Wnioskodawca będący zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku VAT, jest podmiotem prowadzącym działalność handlową w hipermarketach wielobranżowych oraz supermarketach spożywczych (działalność podlegająca opodatkowaniu VAT). Dla celów opisanej działalności Spółka pozyskuje w kraju nieruchomości w drodze ich najmu lub zakupu. Z uwagi na zmienną sytuację na rynku może się jednak zdarzyć, że Wnioskodawca podejmie decyzje o zaprzestaniu prowadzenia działalności w wybranej lokalizacji. Przyczyną będzie mniejsza opłacalność prowadzenia działalności gospodarczej w tym miejscu, w porównaniu do innych potencjalnych lub istniejących lokalizacji. Co istotne, w każdym przypadku przyczyny te są niezależne od Spółki, w szczególności - nie wynikają z jej zaniedbań. Decyzje Wnioskodawcy stanowią reakcję na sytuację na rynku lokalnym.

Na skutek podjęcia opisanej decyzji może się zdarzyć, że Spółka rozwiąże umowę najmu nieruchomości, w której prowadziła działalność handlową, przed upływem uzgodnionego z kontrahentem (wynajmującym) okresu jej obowiązywania. Wiąże się z tym konieczność zapłaty kwoty tzw. odstępnego, wynikającej z umowy najmu. Wnioskodawca przewiduje też sytuacje, w których jeszcze przed podjęciem działalności w danej lokalizacji (przed zawarciem finalnej umowy najmu lub zakupu nieruchomości) Spółka zrezygnuje z transakcji, mimo podjętych wcześniej określonych zobowiązań umownych, na podstawie których druga strona transakcji przygotowała nieruchomość na cele Spółki. W takim przypadku Wnioskodawca może być zobligowany do uiszczenia określonej kwoty, co zwolni go z jakichkolwiek zobowiązań względem wynajmującego lub sprzedającego nieruchomość. Odstąpienie może też dotyczyć realizacji umowy na usługi budowlane dotyczące budowy budynku pod potrzeby Spółki, przebudowy lub remontu obiektu.

Reasumując, możliwe są następujące sytuacje:

Wspólnym mianownikiem wszystkich podanych sytuacji jest wycofanie się Spółki z danej lokalizacji (istniejącej lub planowanej) w celu skoncentrowania się na innych, lepszych miejscach prowadzenia działalności handlowej, połączone z koniecznością zapłaty określonej kwoty innemu podmiotowi, który żąda wynagrodzenia za swoją zgodę na wycofanie się Wnioskodawcy z wcześniejszych zobowiązań. Kwota ta, dalej określana jako "odstępne" może być w praktyce różnie określana przez strony - może to być przykładowo "wynagrodzenie z tytułu rozwiązania umowy", "zwrot kosztów", "rekompensata". Ekonomicznym sensem tej płatności jest jednak zawsze wynagrodzenie za zgodę kontrahenta na wycofanie się Wnioskodawcy z podjętych wcześniej zobowiązań.

Z punktu widzenia Spółki, rezygnacja z określonej lokalizacji wiążąca się z koniecznością zapłaty odstępnego ma na celu uzyskanie przychodów lub zabezpieczenie ich źródeł. Wnioskodawca prowadząc działalność gospodarczą dąży do maksymalnej optymalizacji wydatków, tak, aby prowadziły do osiągnięcia jak najwyższych dochodów. W opisanym zdarzeniu przyszłym cel ten będzie zrealizowany, ponieważ Spółka efektywnie zaoszczędzi na przeprowadzonej operacji (kwota odstępnego będzie niższa niż wydatków, które Wnioskodawca musiałby ponieść, prowadząc nadal niewystarczająco opłacalną działalność w danej lokalizacji). Zaoszczędzone środki pozwolą na podjęcie działalności gospodarczej generującej przychody w innym miejscu oraz umożliwią koncentrację na bardziej rentownych lokalizacjach.

Spółka przewiduje, że opisane odstępne będzie dokumentowane przez kontrahentów Wnioskodawcy fakturą, zgodnie z którą kwota ta podlega opodatkowaniu podatkiem VAT ze stawką 23%.

Aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za rekompensatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie czy te czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego. W przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym mamy do czynienia ze świadczeniem usługi, gdyż kontrahent otrzyma określoną w umowie kwotę odstępnego w zamian za zgodę na rozwiązanie umowy z Wnioskodawcą. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku opisanym we wniosku możemy wskazać konkretnego beneficjenta tej usługi - w zamian za wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy korzyść odnosi kontrahent Wnioskodawcy otrzymując określone świadczenie pieniężne stanowiące rekompensatę za wyrażenie zgody na rozwiązanie umowy oraz Wnioskodawca z uwagi na wycofanie się z danej niekorzystnej lokalizacji (istniejącej lub planowanej) w celu skoncentrowania się na innych, lepszych miejscach prowadzenia działalności handlowej,

Zatem rozwiązanie umowy poprzez zawarcie przez strony porozumienia prowadzi do wygaśnięcia wiążącego strony stosunku prawnego (tekst jedn.: zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku w inny sposób niż pierwotnie było to przewidziane), nie jest natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez stronę z ciążących na niej obowiązków.

Zgodę na zaniechanie danej czynności należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Spełniona zatem zostanie przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując - otrzymana przez kontrahenta Wnioskodawcy kwota w związku z:

w sytuacji gdy zawsze jest to wynagrodzenie za zgodę kontrahenta na wycofanie się Wnioskodawcy z wcześniej podjętych zobowiązań, będzie stanowiła dla tego kontrahenta wynagrodzenie (niezależnie od użytego określenia "odstępne", "wynagrodzenie z tytułu rozwiązania umowy", "zwrot kosztów", "rekompensata") za świadczoną przez niego usługę, która w myśl art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów według stawki 23%.

W konsekwencji powyższego, o ile kontrahent Wnioskodawcy jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT, opisane odstępne winno być dokumentowane przez kontrahenta Wnioskodawcy fakturą z wykazaną stawką 23%.

Kwestie odliczenia podatku reguluje przepis art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, który stanowi, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ww. ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Ustawodawca przyznał zatem podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego w określonych terminach, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno tzw. przesłanek pozytywnych, tj. zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia określonych przesłanek negatywnych określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

W oparciu o art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Oznacza to, że podatnik nie może skorzystać z prawa do odliczenia w odniesieniu do podatku, który jest należny wyłącznie z tego względu, że został wykazany na fakturze w sytuacji, gdy transakcja nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Podstawową zasadą dla realizacji prawa do odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego jest związek towarów i usług, przy nabyciu których podatek został naliczony, z czynnościami opodatkowanymi.

Wnioskodawca wskazał we wniosku, iż rozwiązanie umowy (najmu, zakupu, realizacji robót budowlanych) spowodowane będzie mniejszą opłacalnością prowadzenia działalności gospodarczej w danym miejscu, w porównaniu do innych potencjalnych lub istniejących lokalizacji, a w każdym przypadku przyczyny te będą niezależne od Spółki, w szczególności - nie będą wynikały z jej zaniedbań. Decyzje Wnioskodawcy będą stanowiły reakcję na sytuację na rynku lokalnym.

Z punktu widzenia Spółki, rezygnacja z określonej lokalizacji wiążąca się z koniecznością zapłaty odstępnego ma na celu uzyskanie przychodów lub zabezpieczenie ich źródeł. Wnioskodawca prowadząc działalność gospodarczą dąży do maksymalnej optymalizacji wydatków, tak, aby prowadziły do osiągnięcia jak najwyższych dochodów. Cel ten będzie zrealizowany, ponieważ Spółka efektywnie zaoszczędzi na przeprowadzonej operacji (kwota odstępnego będzie niższa niż wydatków, które Wnioskodawca musiałby ponieść, prowadząc nadal niewystarczająco opłacalną działalność w danej lokalizacji). Zaoszczędzone środki pozwolą na podjęcie działalności gospodarczej generującej przychody w innym miejscu oraz umożliwią koncentrację na bardziej rentownych lokalizacjach.

Podstawową korzyścią z rozwiązania umowy będzie więc zwolnienie Wnioskodawcy z obowiązku uiszczania zapłaty kontrahentowi.

Ponadto z wniosku wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność handlową opodatkowaną podatkiem VAT.

Biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że skoro otrzymana przez kontrahenta Wnioskodawcy kwota "odstępnego" będzie stanowiła dla kontrahenta zawsze wynagrodzenie za jego zgodę na wycofanie się Wnioskodawcy z podjętych wcześniej zobowiązań, tj. będzie stanowiła dla kontrahenta wynagrodzenie za świadczoną przez niego usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów według stawki 23%, to nie znajdzie zastosowania w tym zakresie art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT.

W konsekwencji powyższego Wnioskodawcy przysługiwać będzie prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury wystawionej przez kontrahenta Spółki dokumentującej wynagrodzenie za swoją zgodę na wycofanie się Wnioskodawcy z wcześniejszych zobowiązań. Kwota ta, określana też jako "odstępne", może być w praktyce różnie określana przez strony - może to być przykładowo "wynagrodzenie z tytułu rozwiązania umowy", "zwrot kosztów", "rekompensata". Ekonomicznym sensem tej płatności jest jednak zawsze wynagrodzenie za zgodę kontrahenta na wycofanie się Wnioskodawcy z podjętych wcześniej zobowiązań.

Wnioskodawca wskazał bowiem, że wynagrodzenie to znajduje ekonomiczne uzasadnienie i ma związek z prowadzoną przez Wnioskodawcę działalnością gospodarczą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.

Zatem Wnioskodawcy będzie przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego, jeżeli nie zaistnieją inne okoliczności wykluczające to prawo wskazane w art. 88 ustawy o VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy uznano za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja indywidualna traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego zdarzenia przyszłego lub zmiany stanu prawnego.

Na marginesie należy zauważyć, że powołane przez Wnioskodawcę interpretacje indywidualne zostały wydane w indywidualnych sprawach, w których indywidualnie oceniano stan faktyczny i stanowisko wnioskodawcy. Powołane interpretacje nie stanowią źródła prawa i tut. Organ nie jest nimi związany.

Ponadto tut. Organ informuje, że kwestię opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych objęto odrębnym rozstrzygnięciem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.