IBPP1/443-574/14/BM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 4 czerwca 2014 r. (data wpływu 9 czerwca 2014 r.), uzupełnionym pismem z 8 września 2014 r. (data wpływu 10 września 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 9 czerwca 2014 r. do tut. Organu wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT bezumownego korzystania z nieruchomości.

Wniosek został uzupełniony pismem z 8 września 2014 r. (data wpływu 10 września 2014 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. Organu z 29 sierpnia 2014 r. nr IBPP1/443-574/14/BM.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Ostateczną decyzją z dnia 29 czerwca 2011 r. znak:..Wojewody. Wnioskodawca (Gmina) nabył z mocy prawa nieodpłatnie, prawo własności nieruchomości zabudowanej, położonej w B., oznaczonej jako działka ewidencyjna nr 1729/8 o powierzchni 0,0349 ha.

Decyzją znak:. z dnia 24 października 2012 r. wydaną na podstawie art. 200 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.) Burmistrz odmówił stwierdzenia nabycia przez Bank. z siedzibą w W., z mocy prawa nieodpłatnie, prawa wieczystego użytkowania ww. nieruchomości gruntowej i własności budynku stanowiącego jej część składową. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 28 grudnia 2012 r. sygn. akt:.

Skarga Banku na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego została oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 10 maja 2013 r. sygn. akt:.., który stał się prawomocny 15 lipca 2013 r.

Gmina pismem z dnia 6 listopada 2013 r. znak:. zwróciła się do Banku o uregulowanie sprawy dysponowania lokalem, zawierającym propozycję zawarcia umowy najmu. Wskazano ostateczny terminem załatwienia sprawy do dnia 31 grudnia 2013 r., pod rygorem żądania opuszczenia lokalu. Gmina pismem z dnia 6 listopada 2013 r. znak:..skierowała do Banku wezwanie do zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu użytkowego. Prowadzono negocjacje z Bankiem w kwestii warunków umowy najmu oraz wysokości odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu. W ich wyniku strony uzgodniły te warunki. W dniu 22 maja 2014 r. została zawarta umowa najmu.

Nieruchomość, o której mowa na wstępie pozostaje cały czas w używaniu przez Bank z siedzibą w W.

Gmina jest czynnym podatnikiem podatku VAT od dnia 31 marca 1995 r. w związku z przekroczeniem wartości sprzedaży.

Podmiot o nazwie Bank. powstał w wyniku przekształcenia... - bank państwowy w jednoosobową Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa o nazwie Bank. (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2000 r. Dz. U. z 2000 r. Nr 5, poz. 55).

Tak określony podmiot rozpoczął korzystanie z nieruchomości gruntowej nr ewid. 1729/8 z dniem 28 stycznia 2000 r. Przed tą datą z nieruchomości korzystała... - bank państwowy zs. w W.

Wcześniej, zgodnie z zaświadczeniem Naczelnego Likwidatora niektórych przedsiębiorstw bankowych z dnia 20 lipca 1951 r. znak..., objęta... księgi gruntowej gminy katastralnej B.o, nieruchomość stanowiąca wówczas własność Komunalnej Kasy Oszczędności powiatu brzeskiego stała się z dniem 1 lipca 1951 r. własnością Skarbu Państwa.

Do dnia zawarcia umowy najmu z 22 maja 2014 r. Bank. zajmował wyżej wymienioną nieruchomość zabudowaną - bezumownie. Nie posiadał też decyzji o oddaniu w zarząd czy użytkowanie.

Gmina nie pozostawała w żadnym stosunku prawnym z...do czasu zawarcia umowy najmu z dnia 22 maja 2014 r.

Gmina od kiedy stała się właścicielem nieruchomości nie negowała zajmowania nieruchomości przez Bank. Natomiast dążyła do prawnego uregulowania korzystania z nieruchomości przez... poprzez zawarcie umowy najmu. Pierwsze pisemne wystąpienie do...miało miejsce 9 maja 2012 r.

W odpowiedzi...pismem z dnia 19 czerwca 2012 r. odmówił zawarcia umowy najmu z uwagi na toczące się postępowanie o wydanie decyzji o stwierdzenie nabycia przez. Bank... wieczystego użytkowania tej nieruchomości.

Ponieważ Bank odmówił zawarcia umowy najmu oraz odwołał się od decyzji Burmistrza z dnia 24 października 2012 r. o odmowie stwierdzenia nabycia wieczystego użytkowania nieruchomości oznaczonej nr ewid. 1729/8, położonej w B., a następnie wniósł skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 28 grudnia 2012 r., utrzymującą w mocy decyzję Burmistrza, Gmina ponownie podjęła działania w celu zawarcia umowy najmu po uprawomocnieniu się wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oddalającego skargę. Bank... na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego. Wyrok WSA został uprawomocniony z dniem 7 sierpnia 2013 r. Pierwsze spotkanie z przedstawicielami. Bank... w tej sprawie odbyło się w dniu 10 września 2013 r. Ostatecznie negocjacje zakończono podpisaniem umowy z dnia 22 maja 2014 r.

Decyzją z dnia 29 czerwca 2011 r. Wojewoda stwierdził, że Gmina nabyła z mocy prawa nieodpłatnie prawo własności nieruchomości zabudowanej położonej w B. przy ul.... nr 2, a oznaczonej jako działka ewidencyjna nr 1729/8.

Okres bezumownego korzystania ustalono przyjmując bezsporny okres 3-letni w ramach 10 letniego okresu nieprzedawnionego liczonego od potwierdzonego decyzją Wojewody nabycia własności przez Gminę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w swoim wyroku z dnia 10 maja 2013 r. sygn. akt... dokonał rozstrzygnięcia wyłącznie w przedmiocie odmowy stwierdzenia nabycia przez Bank z mocy prawa nieodpłatnie użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę ewidencyjną nr 1729/8, położoną w B. przy ul.... nr 2.

Powyższe rozstrzygnięcie nie mogło dotyczyć wysokości odszkodowania ponieważ zarówno w decyzji Burmistrza B. jak również, utrzymującej ją w mocy decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. nie orzekano o odszkodowaniu.

Sprawa dochodzenia odszkodowania mogła być wszczęta nie wcześniej jak dopiero po uprawomocnieniu się wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 10 maja 2013 r. sygn. akt....

Wysokość odszkodowania została ustalona w drodze negocjacji pomiędzy. Bank... i Gminą.

Kwota należności z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości jest jedyną należną Gminie kwotą, ponieważ z tytułu bieżącej umowy najmu od maja 2014 r. jest naliczany czynsz, regulowany na bieżąco przez Bank. Kwota należności z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości została wypłacona przez... na rzecz Gminy łącznie z podatkiem VAT na podstawie zobowiązania zawartego w umowie najmu z dnia 22 maja 2014 r. Od dokonanej wpłaty podatek VAT został odprowadzony do Urzędu Skarbowego.

Strony przedmiotowej umowy zgodnie oświadczyły, iż kwota odszkodowania wyczerpuje wszelkie roszczenia właściciela z tytułu korzystania przez Bank z nieruchomości, dotyczące okresu sprzed zawarcia umowy najmu.

Bank użytkował nieruchomość na cele prowadzenia działalności bankowej łącznie z obsługą administracyjno-biurową.

Symbol...BP przedmiotowego budynku:

Sekcja -1-budynek,

Dział - 12-niemieszkalny,

Grupa-122-budynek biurowy,

Klasa -1220.

Umowa najmu z dnia 22 maja 2014 r. została zawarta na okres trzech lat. tj. od dnia 1 maja 2014 r. do dnia 30 kwietnia 2017 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym stanie faktycznym odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest czynnością opodatkowaną na gruncie podatku VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu tym podatkiem podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Na mocy art. 5 ust. 2 ustawy, czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Gmina zgadza się na dalsze użytkowanie nieruchomości przez Bank i dąży do uregulowania ujawnionej sytuacji poprzez zawarcie umowy najmu. Bank korzysta z nieruchomości za przyzwoleniem Gminy, w związku z czym pomiędzy właścicielem i korzystającym istnieje jawny i dorozumiany stosunek prawny, w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

Tak więc należność za bezumowne korzystanie z nieruchomości naliczona od momentu bezpodstawnego zajęcia (z uwzględnieniem okresu przedawnienia) do dnia zawarcia umowy najmu jest usługą i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Wskazane czynności, jak wynika z art. 5 ust. 2 ustawy, podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Powyższe oznacza, że istotny jest przede wszystkim faktyczny przebieg danej czynności i osiągnięty rezultat zgodny z zamiarem umawiających się stron.

Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast, w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Taki szeroki charakter świadczenia usługi potwierdzają także zapisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121), zwanej dalej k.c. W świetle art. 353 § 2 k.c., świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu. Tak więc na świadczenie może składać się zachowanie polegające na działaniu (dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu) albo na zaniechaniu (zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji). Na świadczenie mogą się również składać jednocześnie zachowania polegające na działaniu oraz na zaniechaniu.

Zgodnie z artykułem 25 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L 347, s. 1 z późn. zm.), świadczenie usług może obejmować między innymi zobowiązanie do zaniechania działania lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 ustawy). Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego. Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższych rozważań dostawa towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Zauważyć należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Kodeks cywilny rozróżnia dwa podstawowe rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy i odnosi się do przypadków niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) oraz deliktową, czyli wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Przepisy Kodeksu cywilnego regulują również kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Zgodnie z art. 222 § 1 i § 2 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Na podstawie art. 224 § 1 k.c., samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu - od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

W oparciu natomiast o art. 225 k.c., obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z ww. regulacji wynika, że w sytuacji wytoczenia powództwa - przeciwko samoistnemu posiadaczowi w złej wierze - jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz jest odpowiedzialny za jej stan. Ponadto spoczywa na nim obowiązek zwrotu pobranych od powyższej chwili pożytków, których nie zużył, jak również winny jest uiścić wartość tych, które zużył.

Zgodnie z dyspozycją art. 230 k.c., przepisy normujące stosunki między właścicielem rzeczy a posiadaczem samoistnym (art. 224-229 k.c.) znajdują odpowiednie zastosowanie do stosunków między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym.

W myśl powołanego wyżej art. 230 k.c. przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Stosownie do art. 336 k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości lub gruntu podlega opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

Zauważyć należy, że z cytowanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Analiza ww. przepisów ustawy prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy usługą i otrzymaną zapłatą. Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest ustalenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Kluczowym elementem dla rozstrzygnięcia, czy czynność podlega opodatkowaniu jest fakt istnienia zgody, chociażby nieformalnej, na korzystanie z przedmiotu, bądź wystąpienie przez jego właściciela na drogę sądową.

W sytuacji zatem, gdy osoba trzecia korzysta z nieruchomości bez zgody jej właściciela zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem nieruchomości i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne.

Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym na istnienie obowiązku świadczenia usługi oraz wysokości wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy korzystający z nieruchomości użytkuje ją za zgodą właściciela (nawet dorozumianą) płacąc z tego tytułu określone kwoty, a także sytuację kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje sytuację, w której przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji należy stwierdzić, że decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z nieruchomości bez zawiązywania stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Co do zasady, sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumianą, milczącą zgodę właściciela nieruchomości na jej użytkowanie przez użytkownika - czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z opisu sprawy wynika, że decyzją z 29 czerwca 2011 r. Wojewody Gmina nabyła z mocy prawa nieodpłatnie, prawo własności nieruchomości zabudowanej nr 1729/8.

Decyzją z 24 października 2012 r. Burmistrz odmówił stwierdzenia nabycia przez Bank, z mocy prawa nieodpłatnie, prawa wieczystego użytkowania ww. nieruchomości gruntowej i własności budynku stanowiącego jej część składową. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego z 28 grudnia 2012 r.

Skarga Banku na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego została oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 10 maja 2013 r.

Gmina pismem z 6 listopada 2013 r. zwróciła się do Banku o uregulowanie sprawy dysponowania lokalem, zawierającym propozycję zawarcia umowy najmu. Wskazano ostateczny terminem załatwienia sprawy do 31 grudnia 2013 r., pod rygorem żądania opuszczenia lokalu. Gmina pismem z 6 listopada 2013 r. skierowała do Banku wezwanie do zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu użytkowego. Prowadzono negocjacje z Bankiem w kwestii warunków umowy najmu oraz wysokości odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu. W ich wyniku strony uzgodniły te warunki. W dniu 22 maja 2014 r. została zawarta umowa najmu.

Do dnia zawarcia umowy najmu z 22 maja 2014 r. Bank zajmował wyżej wymienioną nieruchomość zabudowaną - bezumownie.

Gmina od kiedy stała się właścicielem nieruchomości nie negowała zajmowania nieruchomości przez Bank. Natomiast dążyła do prawnego uregulowania korzystania z nieruchomości poprzez zawarcie umowy najmu. Pierwsze pisemne wystąpienie miało miejsce 9 maja 2012 r. W odpowiedzi Bank pismem z dnia 19 czerwca 2012 r. odmówił zawarcia umowy najmu z uwagi na toczące się postępowanie o wydanie decyzji o stwierdzenie nabycia przez Bank wieczystego użytkowania tej nieruchomości.

Okres bezumownego korzystania ustalono przyjmując bezsporny okres 3-letni w ramach 10 letniego okresu nieprzedawnionego, liczonego od potwierdzonego decyzją Wojewody nabycia własności przez Gminę. Wysokość odszkodowania została ustalona w drodze negocjacji pomiędzy Bankiem i Gminą. Kwota należności z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości została wypłacona przez Bank na rzecz Gminy.

Kwota należności z tytułu bezumownego korzystania z przedmiotowej nieruchomości została wypłacona przez... na rzecz Gminy łącznie z podatkiem VAT na podstawie zobowiązania zawartego w umowie najmu z dnia 22 maja 2014 r.

Zdaniem tut. organu w sprawie będącej przedmiotem wniosku mamy do czynienia z sytuacją, gdzie jakkolwiek pomiędzy stronami nie została zawarta umowa dotycząca korzystania z nieruchomości nr 1729/8 zabudowanej budynkiem biurowym będącej własnością Wnioskodawcy przez Bank prowadzący działalność gospodarczą w tym budynku, to jednak, w ocenie tut. organu, wystąpiła dorozumiana zgoda na taki stan rzeczy.

W przedmiotowej sprawie występuje pomiędzy Wnioskodawcą (właścicielem działki nr 1729/8 zabudowanej budynkiem biurowym) a Bankiem zajmującym ww. nieruchomość bez tytułu prawnego stosunek zobowiązaniowy. Pomimo, że od momentu nabycia nieruchomości przez Wnioskodawcę ostateczną decyzją z 29 czerwca 2011 r. pomiędzy stronami brak jest porozumienia wyrażającego wolę świadczenia usługi najmu ww. nieruchomości, niemniej jednak Wnioskodawca nie powziął czynności mających na celu bezwzględne odzyskanie nieruchomości (Wnioskodawca nie wystąpił na drogę sądową z powództwem o wydanie zajmowanej przez bank nieruchomości a także wskazał, że od kiedy stał się właścicielem nieruchomości nie negował zajmowania nieruchomości przez Bank).

Innymi słowy Wnioskodawca toleruje sytuację, w której ww. nieruchomość jest zajmowana przez bank bez tytułu prawnego.

Reasumując, należy stwierdzić, iż umożliwienie przez Wnioskodawcę korzystania ze swojej własności podmiotowi (bankowi) zajmującemu działkę nr 1729/8 zabudowaną budynkiem biurowym, należy traktować jako dorozumiany stosunek prawny o charakterze umownym, który spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, że należność za bezumowne korzystanie z nieruchomości naliczona od momentu bezpodstawnego zajęcia (z uwzględnieniem okresu przedawnienia) do dnia zawarcia umowy najmu jest usługą i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Niniejsza interpretacja indywidualna traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.