IBPP1/443-189/07/MS - Czy biegły powinien uiszczać VAT od czynności wykonywanych na zlecenie sądu i organów ścigania?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 10 września 2007 r. (data wpływu 12 września 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności wykonywanych przez biegłego sądowego na zlecenie sądu lub organów ścigania - jest nieprawidłowe.

W dniu 12 września 2007 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności wykonywanych przez biegłego sądowego na zlecenie sądu lub organów ścigania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest biegłym sądowym z zakresu badania pisma ręcznego przy Sądzie Okręgowym w R.. W tym samym r. został wpisany na listę biegłych sądowych Sądu Okręgowego w G. i w 2005 r. na listę biegłych w N. S.

Nie prowadzi działalności gospodarczej. Do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług uiszczał z tytułu zlecanych przez sądy, policję i prokuratury opinii podatek dochodowy, który był odprowadzany od przyznanego wynagrodzenia za zrealizowaną opinię.

Po wejściu w życie ww. ustawy stał na stanowisku, że biegły nie jest płatnikiem podatku od towarów i usług (VAT). W związku z tym, że dnia 29 kwietnia 2005 r. Minister Finansów ogłosił urzędową interpretację nakładającą na biegłych obowiązek uiszczania podatku VAT (Interpretacja Nr PP3-812-130/2005/AK/864 Ministra Finansów z dnia 29 kwietnia 2005 r. w sprawie zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług do czynności wykonywanych na zlecenie sądu przez adwokatów, biegłych sądowych i tłumaczy przysięgłych) oraz w oparciu o ustne informacje uzyskane w US w Z. zmienił formę rozliczania z powołującymi go w charakterze biegłego organami w ten sposób, iż wystawia obecnie faktury VAT, z których podatek VAT comiesięcznie odprowadza na rachunek bankowy Urzędu Skarbowego w Z.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Wnioskodawca powinien uiszczać podatek VAT od czynności wykonywanych na zlecenie sądu i organów ścigania?

Zdaniem Wnioskodawcy nie można się zgodzić ze stanowiskiem, że sąd nie bierze odpowiedzialność za opinię biegłego, w rozumieniu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. a tym samym, że czynności wykonywane na zlecenie sądu przez m.in. biegłych sądowych nie korzystają z wyłączenia z zakresu ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż nie jest spełniony jeden z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę. Tym samym czynności te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 8 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również świadczenie usług zgodnie z nakazem władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Na przedmiotowy zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług składają się czynności mające swą genezę w prawie cywilnym, jak i w innych gałęziach prawa materialnego. Wyłączenia i zwolnienia są wyjątkiem od ogólnej zasady opodatkowania. Ich ograniczone zastosowanie wynika z oczywistych przesłanek, które przyświecały ustawodawcy i zostały określone w powołanej ustawie oraz w przepisach wykonawczych.

Dla uznania czy czynności wykonywane przez biegłych sądowych podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług niewystarczająca jest analiza w zakresie przedmiotu opodatkowania bez dokonania ustaleń odnośnie zakresu podmiotowego objętego uregulowaniami tej ustawy.

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

W świetle art. 15 ust. 2 ww. ustawy, działalność gospodarcza obejmuje m.in. wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność ta została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.

W art. 15 ust. 3 cyt. ustawy wymieniono czynności, których nie uznaje się za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą. Przepis art. 15 ust. 3 pkt 3 tej ustawy wyłącza z opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zgodnie z przepisem art. 13 pkt 6 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu m.in. sądowym.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jedynie te czynności określone w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, które realizowane są w oparciu o stosunek prawny, w ramach którego zostaną sformułowane elementy określające warunki osobistego wykonywania czynności w ramach danego stosunku prawnego, a także przejęcie odpowiedzialności zlecającego (w omawianym przypadku sądu lub innego organu władzy) za czynności usługodawcy. Czynności wymienione w ww. art. 13 ust 6, które są realizowane w oparciu o stosunek prawny, w którym nie określono odpowiedzialności zlecającego za czynności usługodawcy w tym odpowiedzialności wobec osób trzecich - jako niespełniające wymogów wymienianych w art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług - podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z tytułu samodzielnej działalności gospodarczej.

W przypadku sporządzania przez biegłego opinii nie można mówić, iż sąd bierze na siebie odpowiedzialność za jego czynności. Biegłym sądowym może być ustanowiona osoba, która posiada teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalne w danej dziedzinie potwierdzone stosownymi dokumentami. Organ procesowy dopuszczając w toku postępowania dowód w postaci opinii biegłego, odwołuje się do jego specjalistycznej wiedzy i autorytetu. By opinia biegłego była obiektywna musi być autonomiczna, niezależna. To w konsekwencji powoduje, za bezpodstawne uznanie, że biegli w toku opiniowania nie są samodzielni a za ich działalność (podjętą w wykonaniu procesowej decyzji organu) wobec osób trzecich odpowiedzialność ponosi organ procesowy.

W konsekwencji powyższego biegły nie może korzystać z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług albowiem w stosunku prawnym łączącym sąd z biegłym nie występują przesłanki wymienione tym przepisie. W szczególności biegły sądowy ponosi odpowiedzialność wobec organu orzekającego oraz wobec osób trzecich za wykonywane przez siebie czynności.

W związku z niespełnieniem jednego z warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnośnie odpowiedzialności zlecającego wykonanie czynności za ich wykonanie przez zleceniobiorcę, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę (sporządzanie opinii) z nakazu Sądu podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych.

Zgodnie z przepisem art. 113 ust. 1 cyt. wyżej ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Natomiast podatnicy rozpoczynający wykonywanie czynności określonych w art. 5 w trakcie roku podatkowego, zgodnie z art. 113 ust. 9 ustawy o podatku od towarów i usług, są zwolnieni od podatku, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, kwoty określonej w ust. 1 lub w ust. 8.

Jednakże w myśl art. 113 ust. 13 pkt 2 ww. ustawy o podatku od towarów i usług zwolnień, o których mowa ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników świadczących usługi prawnicze oraz usługi w zakresie doradztwa, a także usługi jubilerskie.

Ponadto w przepisie art. 113 ust. 14 pkt 2 ww. ustawy zawarto delegację ustawową dla Ministra właściwego do spraw finansów publicznych do wydania rozporządzenia określającego listę towarów i usług, o których mowa w ust. 13 pkt 1 lit. a) i pkt 2, z uwzględnieniem klasyfikacji wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, odnośnie których nie stosuje się zwolnień, określonych w ust. 1 i 9. Została ona zrealizowana w § 28 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 z późn. zm.).

W załączniku do ww. rozporządzenia zawierającym listę towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku określone w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy, w poz. 37 ujęto "rzeczoznawstwo z wyłączeniem doradztwa rolniczego związanego z uprawą roślin i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego".

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że poz. 37 załącznika do powołanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. dotyczy usług rzeczoznawstwa, które mieszczą się w pojęciu doradztwa, z wyłączeniem doradztwa rolniczego związanego z uprawą roślin i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego.

Ustawa o podatku od towarów i usług oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy nie definiują pojęcia doradztwa ani też pojęcia rzeczoznawstwa.

Wobec braku w ustawie definicji rzeczoznawstwa należy posłużyć się znaczeniem językowym. W pierwszej jednak kolejności poszukiwać należy znaczenia pojęcia doradztwo, skoro ustawa o podatku od towarów i usług w art. 113 ust. 13 pkt 2 zastrzega, że do osób świadczących usługi doradztwa nie stosuje się zwolnienia podmiotowego, określonego w ust. 1 i 9.

Zgodnie z Małym Słownikiem Języka Polskiego PWN, Warszawa 1994, "rzeczoznawca" to specjalista powoływany do wydawania orzeczenia czy opinii w sprawach spornych wchodzących w zakres jego kwalifikacji zawodowych, biegły, ekspert, natomiast "doradzać" znaczy udzielić porady, podać, wskazać sposób postępowania w jakiejś sprawie.

Mając powyższe na względzie należy stwierdzić, że świadczenie usług na zlecenie sądów, mające charakter sporządzania opinii, niewątpliwie jest czynnością mieszczącą się w zakresie rzeczoznawstwa, jednakże usługi świadczone przez biegłego sądowego nie stanowią usług doradztwa, bowiem biegły sądowy "nie doradza" organowi prowadzącemu postępowanie, lecz tworzy jeden z dowodów mających istotne znaczenie w postępowaniu sądowym.

Jako więc, że czynności wykonywane przez biegłego sądowego nie mieszczą się w zakresie doradztwa, należy uznać, że biegli sądowi mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 113 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może dopiero po upływie 3 lat, licząc od końca miesiąca, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia określonego w ust. 1.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku z dnia 10 września 2007 r. wynika, ze zmienił Pan formę rozliczania z powołującymi go w charakterze biegłego organami w ten sposób, iż wystawia Pan obecnie faktury VAT i comiesięcznie odprowadza podatek należny na rachunek bankowy Urzędu Skarbowego.

Zatem z uwagi na rezygnację ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług, ponownie ze zwolnienia określonego w ust. 1 skorzystać Pan może, zgodnie z art. 113 ust. 11 cyt. ustawy, dopiero po upływie 3 lat licząc od końca miesiąca, w którym zrezygnował Pan z tego zwolnienia.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w przedmiotowym zakresie należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.