IBPP1/443-1582/08/AL

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Powiatu, przedstawione we wniosku z dnia 8 sierpnia 2008 r. (data wpływu 8 sierpnia 2008 r.), uzupełnionym pismem z dnia 25 września 2008 r. (data wpływu 29 września 2008 r.) oraz pismem z dnia 14 października 2008 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości odzyskania podatku od towarów i usług w związku z realizacją Zadania B w Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego w ramach projektu pn.: "Przebudowa i doposażenie regionalnych placówek oświatowych Powiatu" - jest prawidłowe.

W dniu 8 sierpnia 2008 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie możliwości odzyskania podatku od towarów i usług w związku z realizacją Zadania B w Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego w ramach projektu pn.: "Przebudowa i doposażenie regionalnych placówek oświatowych Powiatu."

Wniosek uzupełniono pismem z dnia 25 września 2008 r. będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu Nr IBPP1/443-1135/08/AL z dnia 19 września 2008 r. oraz pismem z dnia 14 października 2008 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Powiat, a w jego imieniu Starostwo Powiatowe jako jednostka organizacyjna Powiatu, realizujące zadania statutowe na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r., zamierza złożyć wniosek o dofinansowanie projektu ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa na lata 2007-2013 i zawartego w nim Poddziałania 5.1.1. pt.: "Przebudowa i doposażenie regionalnych placówek oświatowych Powiatu".

Projekt będzie się składał z trzech zadań. Zadanie B realizowane będzie w Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego i polegać będzie na zakupie i montażu 2 sztuk tokarek sterowanych numerycznie i 2 frezarek sterowanych numerycznie w jednej z pracowni Centrum oraz na zakupie i montażu 3 tokarek klasycznych i 3 frezarek klasycznych w drugiej pracowni placówki. Ponadto w ramach projektu pomieszczenia pracowni zostaną dostosowane do właściwej eksploatacji maszyn.

Wyposażenie to zostanie udostępnione uczniom szkół ponadgimnazjalnych kształcących się w zawodach takich jak: tokarz, frezer, mechanik, mechatronik i innym wyłącznie w publicznym systemie oświaty.

Ponadto Wnioskodawca wskazał, iż zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług jest Starostwo Powiatowe oraz Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego jako płatnicy jednostronni.

Starostwo Powiatowe i Powiat posługują się takim samym numerem NIP a Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego numerem NIP.

Deklaracje VAT-7 składa Starostwo Powiatowe oraz Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego.

Faktury wystawiane będą na Starostwo Powiatowe (faktura dotycząca przygotowania studium wykonalności, a także być może faktury związane z promocją projektu), a także na poszczególne placówki oświatowe, w których będą realizowane założenia projektowe dla danej placówki.

Ponadto Wnioskodawca poinformował, iż w związku z realizacją Zadania B w Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego nabywane towary i usługi, tj. zakup i montaż 2 sztuk tokarek sterowanych numerycznie i 2 frezarek sterowanych numerycznie, zakup i montaż 3 tokarek klasycznych i 3 frezarek klasycznych oraz dostosowanie pracowni do właściwej eksploatacji maszyn nie będą wykorzystywane przez Wnioskodawcę i Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego do wykonywania czynności opodatkowanych tylko do celów dydaktycznych.

Mienie powstałe w wyniku realizacji zadania nie będzie przekazane Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego, gdyż zakupy zostaną dokonane bezpośrednio przez Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego i automatycznie mienie powstałe w ramach realizacji zadania będzie należało do Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego. Nie będą uzyskiwane żadne przychody z tytułu powstałego mienia ani przez Wnioskodawcę ani przez Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego.

Właścicielem dostosowanych pomieszczeń pracowni do właściwej eksploatacji maszyn oraz zakupionego sprzętu w postaci tokarek i frezarek będzie Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego.

Jednocześnie w ramach ww. projektu zostaną nabyte przez Wnioskodawcę (Powiat) usługi i towary związane z wykonaniem studium wykonalności oraz promocji projektu. Pozycje te będą fakturowane na Starostwo Powiatowe i obejmować będą wydatki związane z całością projektu - czyli realizacją projektu we wszystkich trzech placówkach oświatowych i nie będą związane z wykonywaniem przez Wnioskodawcę czynności opodatkowanych.

W związku z opisanym zdarzeniem przyszłym zadano następujące pytanie:

Czy Powiat, jako Wnioskodawca ponoszący wydatki w projekcie planowanym do realizacji w 2009 r. i współfinansowanym ze środków unijnych składany jako jeden dla trzech placówek oświatowych Powiatu może odzyskać zapłacony w ramach projektu podatek od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy Powiat, a w jego imieniu występujące Starostwo Powiatowe jako jednostka organizacyjna Powiatu realizująca zadania ustawowe na podstawie ustawy o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r., nie może odzyskać zapłaconego podatku od towarów usług przy dokonywanych zakupach w ramach realizowanego projektu pt.: "Przebudowa i doposażenie regionalnych placówek oświatowych Powiatu", gdyż zgodnie z przepisami art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług czynności te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Powiat, a w jego imieniu Starostwo Powiatowe oraz inne jednostki organizacyjne, w tym placówki oświatowe, wykonują na podstawie ustawy o samorządzie powiatowym z dnia 5 czerwca 1998 r. zadania publiczne m.in. w zakresie edukacji publicznej.

W związku z powyższym, że zarówno Wnioskodawca jak i jego ww. jednostki organizacyjne realizują zadania statutowe zgodnie z zapisem art. 4 ust. 1 pkt 1 nie podlegają w tym zakresie podatkowi od towarów i usług VAT, a zatem nie mogą go odliczać.

Wnioskodawca nadmienił także, iż ani bezpośrednio jednostki oświatowe, w których zostanie zrealizowany zakres projektu przewidziany do dofinansowania, ani Wnioskodawca nie będą uzyskiwać żadnych korzyści majątkowych przez okres 5 lat od dnia zakończenia finansowej realizacji projektu (ani po przekroczeniu 5-letniego okresu od zakończenia realizacji projektu) w wyniku dokonanych zakupów w ramach projektu czyli projekt nie będzie generował przychodu.

W związku z powyższym Wnioskodawca uważa, iż ujęcie podatku od towarów i usług w projekcie jako koszt kwalifikowany jest prawidłowy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że jednostki samorządu terytorialnego takie jak gminy, powiaty czy województwa, są innymi niż organy władzy publicznej, uczestnikami sektora finansów publicznych, zatem nie korzystają z wyłączenia z opodatkowania, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, lecz są objęte zwolnieniem o którym mowa w § 8 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z wniosku wynika, iż zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług jest Starostwo Powiatowe.

Ponadto Starostwo Powiatowe i Powiat posługują się takim samym numerem NIP. Deklaracje VAT-7 składa Starostwo Powiatowe.

W myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592), powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.

Do zadań publicznych o charakterze ponadgminnym, wykonywanych przez powiat, należą m.in. zadania w zakresie edukacji publicznej (art. 4 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o samorządzie).

W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi (art. 6 ust. 1 cyt. ustawy o samorządzie).

Organami powiatu są rada powiatu i zarząd powiatu (art. 8 ust. 2 ustawy o samorządzie). Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu (art. 26 ust. 1 ustawy o samorządzie). Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu, w tym powiatowego urzędu pracy (art. 33 ustawy o samorządzie).

Starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz (art. 34 ust. 1 ustawy o samorządzie).

Mając te regulacje na uwadze należy zauważyć, że samorządowe osoby prawne (województwa, powiaty, gminy) nie mają własnych struktur organizacyjnych, zaś nałożone na nie zadania wykonują za pośrednictwem jednostek organizacyjnych powiatu.

Jak wynika z powyższego, starostwo powiatowe nie jest jednostką organizacyjną w rozumieniu ww. art. 6 ustawy o samorządzie powiatowym. Jest wyłącznie zorganizowanym zespołem osób i środków służących do pomocy organowi administracyjnemu. Starostwo powiatowe jest jednostką pomocniczą służącą do wykonywania zadań powiatu oraz obsługi techniczno organizacyjnej powiatu. Biorąc pod uwagę nierozerwalne i niepodzielne powiązania podmiotowe powiatu i starostwa powiatowego, również ma gruncie podatku od towarów i usług należy stwierdzić, iż nie występuje odrębna od podmiotowości powiatu i podmiotowość starostwa powiatowego. Zatem Starostwo Powiatowe działając w imieniu Powiatu realizuje zadania własne Powiatu i w tym zakresie jest zwolnione z podatku od towarów i usług.

Stosownie do postanowień art. 86 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ww. ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi, z zastrzeżeniem ust. 3-7 suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy o VAT w przypadku gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.

W świetle powyższych przepisów prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

Z wniosku wynika, iż Powiat, a w jego imieniu Starostwo Powiatowe, realizujące zadania statutowe na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, zamierza złożyć wniosek o dofinansowanie projektu ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa na lata 2007-2013 i zawartego w nim Poddziałania 5.1.1. pt.: "Przebudowa i doposażenie regionalnych placówek oświatowych Powiatu".

Projekt będzie składał się z trzech zadań. Zadanie B realizowane będzie w Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego i polegać będzie na zakupie i montażu 2 sztuk tokarek sterowanych numerycznie i 2 frezarek sterowanych numerycznie w jednej z pracowni Centrum oraz na zakupie i montażu 3 tokarek klasycznych i 3 frezarek klasycznych w drugiej pracowni placówki. Ponadto w ramach projektu pomieszczenia pracowni zostaną dostosowane do właściwej eksploatacji maszyn.

Wyposażenie to zostanie udostępnione uczniom szkół ponadgimnazjalnych kształcących się w zawodach takich jak: tokarz, frezer, mechanik, mechatronik i innym wyłącznie w publicznym systemie oświaty.

W związku z realizacją ww. projektu jako całości, na Starostwo Powiatowe zostaną wystawione faktury VAT dokumentujące nabycie towarów i usług związanych z wykonaniem studium wykonalności oraz promocją projektu.

W trakcie realizacji projektu zostaną również wystawione faktury VAT bezpośrednio na ww. placówkę tj. Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego, które jest odrębnym podatnikiem podatku VAT składającym deklaracje VAT-7. Faktury VAT będą dokumentowały realizację założeń projektowych dla tej placówki.

Mienie powstałe w wyniku realizacji Zadania B nie będzie przekazane Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego, gdyż zakupy zostaną dokonane bezpośrednio przez Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego i automatycznie mienie powstałe w ramach realizacji zadania będzie należało do Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego.

Właścicielem dostosowanych pomieszczeń pracowni do właściwej eksploatacji maszyn oraz zakupionego sprzętu w postaci tokarek i frezarek będzie Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego.

Z tytułu powstałego mienia Wnioskodawca nie będzie uzyskiwał żadnych przychodów.

Ponadto w związku z realizacją Zadania B w Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego nabywane towary i usługi, tj. zakup i montaż 2 sztuk tokarek sterowanych numerycznie i 2 frezarek sterowanych numerycznie, zakup i montaż 3 tokarek klasycznych i 3 frezarek klasycznych oraz dostosowanie pracowni do właściwej eksploatacji maszyn nie będą wykorzystywane przez Wnioskodawcę do wykonywania czynności opodatkowanych.

Również nabyte bezpośrednio przez Wnioskodawcę towary i usługi związane z wykonaniem studium wykonalności oraz promocji projektu nie będą związane z wykonywaniem przez Wnioskodawcę czynności opodatkowanych.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika zatem, iż Wnioskodawca w związku z realizacją projektu nabędzie jedynie towary i usługi związane z wykonaniem studium wykonalności oraz promocją projektu, które nie będą związane z wykonywaniem przez niego czynności opodatkowanych.

Zatem skoro nabywane bezpośrednio przez Wnioskodawcę towary i usługi, związane z realizacją projektu pn.: "Przebudowa i doposażenie regionalnych placówek oświatowych Powiatu" nie będą służyć czynnościom opodatkowanym, bowiem wykonywanie zadań publicznych przez jednostkę samorządu terytorialnego na mocy § 8 ust. 1 pkt 13 zwolnione jest z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, tym samym Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z realizacją ww. projektu, a w konsekwencji Wnioskodawca nie będzie miał możliwości ubiegania się o zwrot różnicy podatku, o którym mowa w art. 87 ust. 1 ustawy o VAT.

Jednocześnie należy zauważyć, jak już wspomniano wyżej, że w związku z realizacją przedmiotowego projektu zostaną również nabyte inne towary i usługi, jednakże ich nabywcą nie będzie Wnioskodawca lecz bezpośrednio Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego.

Należy zatem podkreślić, iż w tej kwestii, dla braku możliwości obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z faktur dokumentujących te czynności, kluczowe znaczenie ma fakt, iż to nie Wnioskodawca będzie nabywcą przedmiotowych towarów i usług. Zatem w odniesieniu do Wnioskodawcy nie może być mowy o możliwości obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT wystawionych dla Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego, a w konsekwencji Wnioskodawca (zarówno Powiat jak i Starostwo Powiatowe) nie ma również możliwości ubiegania się o zwrot różnicy podatku (art. 87 ust. 1 ustawy).

Ponadto należy zaznaczyć, iż w przedmiotowej sprawie nie znajdą również zastosowania uregulowania § 23 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 z późn. zm.), zgodnie z którymi zarejestrowanym podatnikom, którzy dokonują nabycia towarów i usług lub importu towarów za środki finansowe bezpośrednio im przekazane na odrębny rachunek bankowy, na którym są ulokowane wyłącznie środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej, o których mowa w § 6 ust. 3 i 4, przysługuje zwrot podatku naliczonego. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do zarejestrowanych podatników dokonujących bezpośrednio nabycia towarów i usług lub importu towarów za środki finansowe, przekazane z rachunku bankowego, na którym są ulokowane środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej, przekazane przez podatnika, o którym mowa w ust. 1.

Przepisy ww. rozporządzenia przewidują możliwość zwrotu kwoty podatku naliczonego zarejestrowanym podatnikom, którzy dokonują nabycia towarów i usług (w całości lub w części) za środki bezzwrotnej pomocy zagranicznej, o której mowa w § 6 ust. 3 i 4 ww. rozporządzenia, a w szczególności przedakcesyjnych środków Unii Europejskiej (PHARE). W przypadku finansowania programów, realizowanych w ramach Programów Ramowych Unii Europejskiej oraz innych programów wspólnotowych Unii Europejskiej, warunkiem uzyskania zwrotu jest zawarcie umowy na realizację projektu przed dniem 1 maja 2004 r.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Należy podkreślić, że niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie kwestii prawa: do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego oraz do zwrotu podatku przez Wnioskodawcę, nie dotyczy natomiast prawa do dokonania odliczenia podatku naliczonego lub możliwości ubiegania się o zwrot podatku przez Centrum Kształcenia Praktycznego i Ustawicznego, które jest odrębnym podatnikiem podatku VAT.

Zauważyć ponadto należy, że organy podatkowe nie są kompetentne do rozstrzygania wątpliwości podatników odnośnie możliwości zaliczania wartości podatku od towarów i usług do kosztów kwalifikowanych. Pojęcie to należy rozumieć zgodnie z przepisami regulującymi zasady korzystania ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej. Zasady i przepisy podatkowe przywołane w uzasadnieniu niniejszej interpretacji indywidualnej mogą być jedynie pomocne przy dokonywaniu kwalifikacji, czy podatek VAT od zakupów objętych dofinansowywanym ze środków unijnych, w związku z realizacją projektu pn.: "Przebudowa i doposażenie regionalnych placówek oświatowych Powiatu" w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa na lata 2007-2013 w ramach realizacji zadania będącego przedmiotem niniejszego wniosku może być zaliczony do kosztów kwalifikowanych.

Końcowo należy zauważyć, iż w niniejszej sprawie nie znajduje zastosowania zacytowany w części D3 wniosku przepis art. 91 ust. 7 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem.

Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 7, 45-372 Opole po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).