IBPBII/2/415-93/14/MM - Określenie skutków podatkowych w ujęciu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych sprzedaży nieruchomości nabytej w całości przez podatnika na skutek podziału majątku wspólnego rozwiedzionych małżonków.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 27 stycznia 2014 r. (data otrzymania 29 stycznia 2014 r.), uzupełnionym 27 lutego 2014 r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 29 stycznia 2013 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych sprzedaży nieruchomości.

W związku z brakami formalnymi stwierdzonymi we wniosku, pismem z 13 lutego 2014 r. Znak: IBPBII/2/415-93/14/MM, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano 27 lutego 2014 r.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

W dniu 28 stycznia 1978 r. Wnioskodawca zawarł związek małżeński. W dniu 23 lutego 2006 r. małżeństwo uległo rozwiązaniu przez rozwód orzeczony z winy małżonka. Wskutek podziału majątku wspólnego postanowieniem Sądu z 9 lipca 2013 r. Wnioskodawca otrzymał od byłego małżonka nieruchomość o obszarze 6.496 m^2. Nieruchomość ta stanowiła własność teściów, a jako gospodarstwo umową przekazania własności 21 września 1979 r. zostało przekazane za rentę małżonkowi Wnioskodawcy jako następcy. Miało to miejsce w czasie trwania związku małżeńskiego Wnioskodawcy, w którym obowiązywał ustrój wspólności małżeńskiej. Podstawą otrzymania przez Wnioskodawcę nieruchomości była uchwała Sądu Najwyższego z 25 listopada 2005 r., sygn. akt..., z której wynika że "gospodarstwo rolne weszło do majątku wspólnego (...)".

Sąd nie powołał biegłych rzeczoznawców przy podziale majątku, dlatego wyliczanie rynkowej wartości majątku było niepotrzebne. Podział był ugodowy za porozumieniem stron, 9 lipca 2013 r. majątek podzielony został po połowie tzn. po 50%.

Sąd Rejonowy ustalił, że w skład majątku wspólnego Wnioskodawcy i jego byłego małżonka wchodzą:

Sąd dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że:

* składniki opisane od litery c) do litery j) przyznał na wyłączną własność byłemu małżonkowi Wnioskodawcy,

* nieruchomość opisaną w lit. a przyznał na wyłączną własność Wnioskodawcy,

* nieruchomość opisaną w lit. b podzielił w ten sposób, że działkę nr 1845/9 oraz działkę nr 2590/9 zabudowaną budynkiem mieszkalnym i garażem przyznał na wyłączną własność byłemu małżonkowi Wnioskodawcy, a działkę 2589/9 zabudowaną budynkiem mieszkalnym z garażem i budynkiem gospodarczym przyznał na wyłączną własność Wnioskodawcy,

* składnik opisany w lit. k każda ze stron otrzymała po połowie.

Podział odbył się bez obowiązku spłat.

Budynek mieszkalny, który otrzymał Wnioskodawca potrzebuje całkowitego remontu. Pieniądze ze sprzedaży Wnioskodawca zamierza przeznaczyć na remont budynku.

W związku z powyższym zdarzeniem zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawca będzie musiał zapłacić podatek dochodowy, jeśli nieruchomość podzieli na działki i będzie chciał sprzedać w najbliższym czasie.

Zdaniem Wnioskodawcy, były małżonek oprócz nieruchomości przekazanych w trakcie małżeństwa posiadał odrębny majątek ok. 3 ha ziemi nabytych darowizną przed zawarciem związku małżeńskiego - który to nie wszedł do majątku wspólnego. Wnioskodawca prowadził całe gospodarstwo i tym sposobem wypracował sobie emeryturę z KRUS-u. Małżonkowie wybudowali dom, budynek gospodarczy, zakupili nowy ciągnik i wszystkie maszyny. Wnioskodawca czuł się współposiadaczem tego gospodarstwa. Wnioskodawca siedem lat walczył o sprawiedliwy podział majątku. W związku z powyższym faktem Wnioskodawca uważa, że nie powinien zapłacić podatku dochodowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) - źródłem przychodu jest, z zastrzeżeniem ust. 2, odpłatne zbycie:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przychód uzyskany ze sprzedaży w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Wobec wyżej powołanych regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku sprzedaży nieruchomości istotne znaczenie ma data nabycia nieruchomości.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że Wnioskodawca zamierza sprzedać nieruchomość, która w wyniku podziału majątku dorobkowego stała się jego wyłączną własnością. Nieruchomość ta 21 września 1979 r. tj. w czasie trwania małżeństwa Wnioskodawcy, została przekazana jako gospodarstwo rolne za rentę małżonkowi Wnioskodawcy. Podstawą otrzymania przez Wnioskodawcę nieruchomości była uchwała Sądu Najwyższego z 25 listopada 2005 r. sygn. akt III CZP 59/05.

Stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 31 § 1 ww. ustawy - z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami z mocy prawa powstaje wspólność majątkowa obejmująca przedmioty nabyte w czasie jego trwania przez oboje małżonków lub jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą m.in. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (art. 33 pkt 2 ww. ustawy).

Zagadnienie dotyczące tego jaki jest skutek dla majątku małżonków zawarcia przez jednego z nich umowy przekazania za rentę gospodarstwa rolnego i nabycia w wyniku tej umowy gospodarstwa, było przedmiotem rozbieżności poglądów w piśmiennictwie i w orzecznictwie. Ostatecznie przeważył pogląd, że umowa przekazania gospodarstwa rolnego jest unormowaną poza Kodeksem cywilnym umową nazwaną o swoistym charakterze, ściśle określoną co do przedmiotu, podmiotów i formy, której celem nie jest obdarowanie następcy, lecz uzyskanie świadczenia od państwa. Ten charakter nie pozwalał na stosowanie do niej, także w drodze analogii, w zakresie w jakim kolidowałoby to z istotą i celami przekazania gospodarstwa rolnego następcy, przepisów Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, dotyczących darowizny. Przekazane na podstawie ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz. U. Nr 32, poz. 140) gospodarstwo rolne nie jest więc objęte wyłączeniem przewidzianym w art. 33 pkt 2 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy i wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków pozostających w ustroju wspólności majątkowej, zgodnie z zawartą w art. 31 § 1 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy regułą nabywania praw do tego majątku. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podsumowaniem szeregu orzeczeń dotyczących tego zagadnienia była uchwała składu siedmiu sędziów z 25 listopada 2005 r. w sprawie III CZP 59/05, w której Sąd Najwyższy przyjął, że gospodarstwo rolne przekazane na podstawie ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin następcy pozostającemu w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej należy do majątku wspólnego małżonków.

Wnioskodawca słusznie wskazał, że przekazane małżonkowi gospodarstwo rolne weszło do majątku wspólnego małżonków 21 września 1979 r.

Ustrój wspólności ustawowej obejmujący dorobek obojga małżonków, ukształtowany został przez ustawodawcę jako wspólność łączna, bezudziałowa. Wspólność ta charakteryzuje się tym, że w czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą zatem rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością - art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z ogólną zasadą uregulowaną w art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Co do zasady, wspólność majątkowa trwa tak długo jak małżeństwo.

Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), na skutek orzeczenia sądu (art. 52 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) albo z mocy prawa np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zarówno w wypadku umownego wyłączenia wspólności ustawowej w czasie trwania małżeństwa, jak i w przypadku zniesienia tej wspólności przez sąd, a także w wyniku ustania małżeństwa - między małżonkami (byłymi małżonkami) ustaje wspólność ustawowa, a do majątku, który był nią objęty stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Natomiast w myśl art. 50¹ Kodeksu - w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Przepis ten nie wyłącza zastosowania art. 43 § 2 i 3.

Podsumowując, z datą ustania małżeństwa, a więc również wspólności majątkowej, współwłasność łączna jaka istnieje między małżonkami przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych. Zatem w chwili ustania małżeństwa co do zasady każdy z małżonków ma wynoszący 1/2 udział w majątku wspólnym, a więc w każdej rzeczy, jaka do tego majątku należy. W chwili ustania małżeństwa Wnioskodawca był właścicielem wynoszącego 1/2 udziału we wszystkich składnikach majątku wspólnego małżonków, podobnie jak jego współmałżonek.

Zgodnie z teorią prawa rzeczowego przyznanie danej osobie na wyłączną własność rzeczy w wyniku podziału majątku wspólnego jest nabyciem tych rzeczy. Natomiast mając na uwadze przyjętą linię orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego nabyciem - w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - nie jest jednak przyznanie rzeczy na wyłączną własność jednemu z małżonków w wyniku podziału majątku wspólnego, jeśli:

* podział taki jest ekwiwalentny w naturze i nie towarzyszą mu spłaty i dopłaty lub

* jeżeli wartość otrzymanej przez daną osobę rzeczy w wyniku podziału tego majątku, mieści się w udziale, jaki byłemu małżonkowi przysługuje w majątku dorobkowym małżeńskim.

Tym samym za datę nabycia nieruchomości lub rzeczy, które przypadły danej osobie w wyniku podziału majątku wspólnego, należy przyjąć datę ich nabycia w czasie trwania związku małżeńskiego (do majątku wspólnego), ale tylko wówczas jeżeli podział był ekwiwalentny w naturze i nie towarzyszyły mu spłaty i dopłaty lub jeżeli wartość otrzymanych przez daną osobę nieruchomości lub rzeczy w wyniku tego podziału mieściła się w udziale, jaki temu małżonkowi przysługiwał w majątku dorobkowym małżeńskim.

Jeżeli natomiast podział odbył się w naturze, lecz w sposób, który był nieekwiwalentny i towarzyszyły mu spłaty lub dopłaty oraz gdy wartość otrzymanych przez byłego małżonka nieruchomości lub rzeczy przekracza jego udział w majątku wspólnym, to wówczas za datę nabycia tego udziału w nieruchomości, który przekracza udział byłego małżonka w majątku wspólnym, należy przyjąć dzień, w którym dokonano podziału majątku wspólnego nawet wówczas, jeżeli nabycie to następuje nieodpłatnie (czyli bez spłat i dopłat). Przez pojęcie "nabycie" użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.

Ustalenia wartości majątku należy dokonać w oparciu o obiektywne kryteria czyli zgodnie z wyliczeniem dokonanym na podstawie cen rynkowych obowiązujących na danym obszarze w dacie podziału majątku dorobkowego małżonków, a nie według subiektywnego przekonania małżonków. Wyliczenia takiego dokonuje się sumując wartość rynkową wszystkich składników majątku podlegających podziałowi oraz ustalając wartość rynkową składników majątku otrzymanych przez każdego z małżonków. Podział majątku nie będzie ekwiwalentny w naturze i nie będzie zgodny z udziałem posiadanym w majątku wspólnym jeśli wartość składników otrzymanych przez małżonków nie będzie równa połowie wartości całego majątku podlegającego podziałowi.

W rozpatrywanej sprawie Wnioskodawca wskazał, że Sąd nie powołał biegłych rzeczoznawców przy podziale majątku wspólnego, ale składniki majątkowe będące uprzednio we wspólności majątkowej małżeńskiej zostały podzielone po połowie między byłych małżonków bez obowiązku spłat.

Jeśli zatem istotnie wartość otrzymanych przez Wnioskodawcę składników majątkowych w wyniku podziału majątku dorobkowego małżonków rzeczywiście mieści się w udziale, jaki przysługiwał mu w majątku dorobkowym małżeńskim i poza ten udział nie wykracza, to za datę nabycia nieruchomości, którą Wnioskodawca planuje sprzedać należy przyjąć 1979 r., czyli rok, w którym małżonkowie nabyli tę nieruchomość do majątku wspólnego.

W konsekwencji, przychód z tytułu zbycia nieruchomości nie będzie podlegać w ogóle opodatkowaniu podatkiem dochodowym, ponieważ odpłatne zbycie nastąpi po upływie 5 lat licząc od końca roku, w którym miało miejsce nabycie.

W przeciwnym wypadku, czyli w sytuacji gdyby wskutek podziału majątku wspólnego Wnioskodawca w rzeczywistości otrzymał majątek o wyższej wartości niż jego były małżonek, to wówczas nadwyżka wartości otrzymanego w 2013 r. przez Wnioskodawcę majątku ponad wartość udziału jaki przysługiwał mu w majątku wspólnym stanowiłby nowe nabycie. Przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości w części odpowiadającej udziałowi o jaki został przekroczony udział Wnioskodawcy w majątku wspólnym stanowiłby źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r.

Wyjaśnia się również, że planowany przez Wnioskodawcę geodezyjny podział nieruchomości na działki nie będzie miał wpływu na datę nabycia, ponieważ nie dojdzie do przysporzenia w majątku Wnioskodawcy. W takim przypadku mamy bowiem do czynienia z tym samym przedmiotem czynności. Wnioskodawca będąc właścicielem całej nieruchomości przed podziałem, po jej podziale nadal będzie właścicielem każdej z działek, która powstanie.

Reasumując, o ile zgodne z prawdą jest twierdzenie Wnioskodawcy, że składniki majątkowe objęte wspólnością ustawową zostały podzielone między małżonków po połowie, to za datę nabycia omawianej nieruchomości, która przypadła Wnioskodawcy w wyniku podziału majątku wspólnego, należy przyjąć 1979 r. Tym samym przychód jaki uzyska Wnioskodawca ze sprzedaży omawianej nieruchomości nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, z uwagi na fakt, że okres pięcioletni, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy upłynął z końcem 1984 r.

Stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe, ale tylko w tym konkretnym zdarzeniu.

Jednocześnie Organ zauważa, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy - Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawione we wniosku zdarzenie różni się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie rzeczywiście zaistniałego zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) - w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.