IBPBII/2/415-673/13/NG

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 czerwca 2013 r. (data wpływu do tut. Biura 25 czerwca 2013 r.), uzupełnionym w dniu 12 września 2013 r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego:

* w części dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zawarcia ustnej umowy nieodpłatnego użyczenia nieruchomości - jest prawidłowe,

* w części dotyczącej zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w zakresie możliwości opodatkowania tym podatkiem przychodów z najmu lokalu użytkowego użyczonego nieodpłatnie wnioskodawcy przez małżonka - jest prawidłowe.

W dniu 25 czerwca 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

W związku z brakami formalnymi, pismem z dnia 30 sierpnia 2013 r. Znak: IBPP1/443-553/13/KJ; IBPBII/2/415-673/13/NG wezwano wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano w dniu 12 września 2013 r.

We wskazanym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest osobą zatrudnioną na umowę o pracę. Nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest płatnikiem podatku od towarów i usług. Między wnioskodawcą i jego małżonkiem istnieje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Wnioskodawca zamierza wynająć/otrzymać nieodpłatnie od małżonka lokal użytkowy (piwnice) wraz z prawem do dysponowania nim. Lokal ten należy do małżonka wnioskodawcy. Są to piwnice prywatne. Małżonek wnioskodawcy zamierza zmienić sposób ich użytkowania z piwnic prywatnych na piwnice do celów prowadzenia działalności gastronomicznej. Piwnice te, jak już wskazał wnioskodawca, należą do jego małżonka. Część z nich należała do małżonka przed zawarciem związku małżeńskiego, część małżonek otrzymał od swojej matki i braci w drodze darowizny w trakcie trwania małżeństwa, a część z nich małżonek kupił będąc już w związku małżeńskim. Przekazanie lokalu wnioskodawcy ma się dokonać w drodze umowy ustnej. W myśl postanowienia umowy, po uzyskaniu prawa do korzystania z lokalu, lokal ten wnioskodawca mógłby wynajmować osobie trzeciej do prowadzenia w nim działalności gospodarczej. Wnioskodawca lokal wynajmowałby prywatnie (nie w ramach działalności gospodarczej) osobie prowadzącej działalność gospodarczą, będącej płatnikiem podatku od towarów i usług. Z urzędem skarbowym wnioskodawca rozliczałby się na zasadach zryczałtowanego podatku od umowy najmu w wysokości 8,5%.

W związku z powyższym zdarzeniem zadano m.in. następujące pytania:

Czy otrzymując/wynajmując bezpłatnie lokal od małżonka jest to traktowane jako przychód wnioskodawcy, czy nie.

Czy po uzyskaniu prawa do dysponowania lokalem wnioskodawca może go wynająć jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej osobie prowadzącej działalność gospodarczą.

Czy wynajmując lokal osobie trzeciej na cele działalności gospodarczej wnioskodawca może rozliczać przychody z umowy najmu w formie zryczałtowanej tj. 8,5% podatku od przychodu za miesiąc.

Zdaniem wnioskodawcy, może zawrzeć ustną umowę z małżonkiem i nieodpłatnie użyczyć od małżonka lokal użytkowy (wnioskodawca z małżonkiem należy do pierwszej kategorii podatkowej tj. mąż-żona i posiada wspólnotę majątkową). Wnioskodawca uważa, że wynajmując/otrzymując nieodpłatnie lokal od małżonka nie będzie taka czynność traktowana jako uzyskanie przez niego przychodu. Przychodem wnioskodawcy będzie koszt wynajmu pobrany od osoby, której ten lokal wnioskodawca wynajmie, po uzyskaniu prawa do dysponowania nim. Wnioskodawca uważa, że ustna umowa użyczenia zawarta z osobą należącą do pierwszej kategorii podatkowej tj. mąż-żona nie podlega opodatkowaniu i nie może stanowić przychodu żadnej ze stron.

Zdaniem wnioskodawcy, może on zawrzeć umowę najmu z osobą prowadzącą działalność gospodarczą i opodatkować ją na zasadzie ryczałtu w wysokości 8,5% od przychodu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Niniejsza interpretacja zawiera ocenę stanowiska wnioskodawcy w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zawarcia ustnej umowy nieodpłatnego użyczenia nieruchomości oraz w zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w zakresie możliwości opodatkowania tym podatkiem przychodów z najmu lokalu użytkowego użyczonego nieodpłatnie wnioskodawcy przez małżonka. Natomiast w podatku od towarów i usług wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Na początku należy zauważyć, że wnioskodawca w opisie zdarzenia przyszłego wskazuje, że zamierza nieodpłatnie "wynająć/otrzymać" lokal użytkowy od małżonka, natomiast we własnym stanowisku wnioskodawca wskazuje, że zawrze z małżonkiem nieodpłatną umowę użyczenia. Wskazać trzeba, że umowa najmu i umowa użyczenia to dwie różne umowy. Na podstawie umowy najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzu lub świadczeniach innego rodzaju - art. 659 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Umowa najmu jest zatem umową o charakterze odpłatnym.

Natomiast umowa użyczenia jest jedną z umów nazwanych, obok najmu, regulujących zasady używania rzeczy. Zgodnie z art. 710 ustawy - Kodeks cywilny przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy w zakresie przewidzianym umową i przepisami prawa. Cechą charakterystyczną użyczenia jest nieodpłatność oraz motyw bezinteresowności. Z uwagi na fakt, że z tytułu umowy użyczenia zobowiązanym do spełnienia świadczenia jest tylko użyczający, umowę tę należy uznać za jednostronnie zobowiązującą. Kodeks cywilny nie przewiduje żadnej szczególnej formy zawierania tej umowy i może ona być zawarta w dowolnej formie, np. pisemnej, ustnej, aktu notarialnego, czynności konkludentnych (dorozumianych). W związku z powyższymi przepisami, skoro wnioskodawca podkreśla nieodpłatny charakter umowy, którą zamierza ustnie zawrzeć z małżonkiem, to przyjąć należy, że będzie to umowa użyczenia, bowiem właśnie umowa użyczenia polega na nieodpłatnym oddaniu rzeczy do używania innej osobie.

Kwestia, którą należy rozstrzygnąć w pierwszej kolejności dotyczy stwierdzenia, czy bezpłatne użyczenie będzie rodziło dla wnioskodawcy skutek w postaci podlegania opodatkowaniu.

Przychodami w myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie zaś do art. 11 ust. 2a ww. ustawy wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają definicji pojęcia "nieodpłatnego świadczenia". Dokonując zatem wykładni gramatycznej, za "nieodpłatne świadczenie" uznać należy świadczenia "nie wymagające opłaty, takie za które się nie płaci, bezpłatne" (Nowy Słownik Języka Polskiego, PWN 2003 r.). Zatem należy przyjąć, że nieodpłatnym świadczeniem jest takie zdarzenie, którego skutkiem (następstwem) jest nieodpłatne przysporzenie majątku jednej osobie, kosztem majątku innej osoby, innego podmiotu.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20.

Na podstawie ust. 20 art. 21 zwolnienie nie ma zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 tj. działalności wykonywanej osobiście.

W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) do I i II grupy podatkowej zalicza się:

* małżonków, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę, i teściów,

* zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.

Z powyższych przepisów wynika, że ustawodawca uzależnia wykazywanie przychodów z tytułu bezpłatnego użyczenia od stopnia pokrewieństwa pomiędzy osobami zawierającymi tego typu umowę.

W niniejszej sprawie małżonek wnioskodawcy zamierza użyczyć mu lokal użytkowy nieodpłatnie (w drodze umowy ustnej) i przekazać prawo do dysponowania ww. lokalem użytkowym. Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania prawne oraz mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe należy stwierdzić, że przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia, wynikający z zawartej umowy użyczenia pomiędzy wnioskodawcą a jego małżonkiem, a więc osób zaliczanych do I grupy podatkowej, podlega zwolnieniu od opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym stanowisko wnioskodawcy, że użyczając nieodpłatnie lokal od małżonka, czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu należy uznać za prawidłowe.

Natomiast odnośnie do możliwości opodatkowania zryczałtowanym podatkiem przychodu z najmu lokalu osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą należy przypomnieć, że zgodnie z cytowanym wcześniej art. 659 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Podstawą generowania przychodów z najmu jest zatem fakt zawarcia stosownej umowy między stronami. Strony umowy określają w niej wysokość czynszu. Czynsz ten stanowi przysporzenie majątkowe wynajmującego, a tym samym generuje przychód w rozumieniu podatkowym.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodu jest najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

W myśl art. 9a ust. 6 ww. ustawy, dochody osiągane przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6, są opodatkowane na zasadach określonych w ustawie, chyba że podatnicy złożą właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Zgodnie z art. 9a ust. 4 ww. ustawy, wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu, o którym mowa w ust. 2, dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Natomiast stosownie do treści art. 2 ust. 1a ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.), osoby fizyczne osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, mogą opłacać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Jednocześnie w myśl art. 6 ust. 1a ww. ustawy, opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają również otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Dla ustalenia wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu tych umów, stosuje się art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 8,5% przychodów, o których mowa w art. 6 ust. 1a (art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ww. ustawy).

Z powyższych przepisów wynika, że możliwość opodatkowania przychodów z tytułu najmu w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie jest uzależniona od tego czy najemca prowadzi, czy nie prowadzi działalności gospodarczej. Wybór sposobu opodatkowania przychodów z najmu składników majątku nie związanych z działalnością gospodarczą przez osobę nieprowadzącą działalności gospodarczej należy do tej osoby. Przychód z tzw. najmu prywatnego może być opodatkowany według zasad określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych bądź w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i nie zmienia tego fakt, że najemca oddany w najem lokal będzie wykorzystywał na cele prowadzonej działalności gospodarczej. Istotne jest natomiast, że wynajmujący oddaje w najem rzecz - lokal nie należący do majątku związanego z działalnością gospodarczą.

Jednakże warunkiem skorzystania z tej formy opodatkowania (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych) jest, zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy, złożenie pisemnego oświadczenia o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na dany rok podatkowy, które podatnik składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego. Jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, oświadczenie może złożyć na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a jeżeli podatnik nie złożył oświadczenia na podstawie tych przepisów - pisemne oświadczenie składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Jeżeli do dnia 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że nadal prowadzi działalność opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

W przypadku osiągania przychodów z najmu, o których mowa w art. 6 ust. 1a, przepisy dotyczące oświadczeń o wyborze formy opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych stosuje się odpowiednio (art. 9 ust. 4 ww. ustawy).

Należy także nadmienić, że opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem z tytułu wynajmu nieruchomości podlega przychód. Oznacza to, że wnioskodawca nie rozpoznaje kosztów uzyskania przychodów.

Podsumowując, z wniosku wynika, że wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej, ponadto z wniosku nie wynika, aby małżonek wnioskodawcy prowadził działalność gospodarczą, w której lokal (piwnice) są wykorzystywane. Zatem, jeżeli wnioskodawca - po zawarciu umowy najmu lokalu użytkowego, którego jedynym dysponentem stanie się na podstawie umowy zawartej z małżonkiem - w ustawowym terminie złoży pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania przychodów z najmu nieruchomości w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, to będzie mógł przychód uzyskany z tego tytułu opodatkować zryczałtowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wysokości 8,5%.

W związku z powyższym stanowisko wnioskodawcy w części dotyczącej zryczałtowanego podatku dochodowego od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne należało uznać za prawidłowe.

Z kolei odnosząc się do pytania wnioskodawcy: "czy po uzyskaniu prawa do dysponowania lokalem wnioskodawca może go wynająć jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej osobie prowadzącej działalność gospodarczą..." zauważyć należy, że nie jest rolą interpretacji indywidualnej udzielanie odpowiedzi na pytanie z kim podatnik może zawrzeć umowę najmu bądź też zezwalanie na zawarcie takiej umowy. To podatnik decyduje, w granicach zakreślonych przez prawo, w jakiej formie, o jakiej treści oraz z jakim podmiotem chce zawrzeć umowę. Ponadto kwestia ta nie dotyczy przepisów prawa podatkowego, a przepisów Kodeksu cywilnego. Umowa najmu jest bowiem uregulowana w ustawie - Kodeks cywilny. Przepisy te nie stanowią jednak przepisów prawa podatkowego w rozumieniu art. 3 pkt 2 Ordynacji podatkowej i Organ nie ma uprawnień do tego, aby je interpretować. Zgodnie bowiem z art. 14b § 1 ww. Ordynacji podatkowej Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego. Poza właściwością działającego w imieniu Ministra Finansów Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach jest zatem uprawnienie do analizowania czy wnioskodawca może zawrzeć umowę najmu lokalu użytkowego z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą. Dlatego Organ nie mógł udzielić odpowiedzi na tak postawione pytanie. Dokonał wyłącznie oceny możliwości opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przychodu z tytułu najmu, nie oceniał natomiast możliwości zawarcia takiej umowy najmu z osobą prowadzącą działalność gospodarczą.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, ul. Kraszewskiego 4a, 35-016 Rzeszów, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.