IBPBII/2/415-538/10/NG

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 16 kwietnia 2010 r. (data wpływu do tut. Biura 22 kwietnia 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania przychodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości w drodze zawarcia umowy dożywocia - jest nieprawidłowe.

W dniu 22 kwietnia 2010 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania przychodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca od 1973 r. był właścicielem nieruchomości, na której wspólnie z żoną już w latach 70-tych XX wieku zbudował dom jednorodzinny oraz garaż na samochód osobowy. W dniu 27 listopada 2009 r. małżonkowie zawarli umowę majątkową małżeńską, na mocy której wnioskodawca rozszerzył wraz z żoną wspólność ustawową małżeńską. Z powyższym dniem stali się oboje współwłaścicielami tej nieruchomości na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej. Obecnie małżonkowie postanowili zawrzeć umowę dożywocia, w ramach której siostrzeniec żony w zamian za tę nieruchomość ma zobowiązać się do zapewnienia wnioskodawcy oraz jego żonie opieki na resztę życia.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy w powyższej sytuacji planowana umowa dożywocia stanowić będzie w świetle art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych odpłatne zbycie nieruchomości, które skutkuje naliczeniem podatku dochodowego.

Co w przypadku konieczności zapłaty podatku dochodowego stanowić będzie podstawę naliczenia podatku, skoro nieruchomość jest przedmiotem ustawowej wspólności majątkowej, a istotne nakłady na niej (budowa domu i garażu) zostały poczynione z majątku wspólnego już ponad 5 lat temu.

Zdaniem wnioskodawcy, planowana umowa nie powinna skutkować naliczeniem podatku dochodowego.

W powołanej wyżej ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych użyto zwrotu: "odpłatne zbycie nieruchomości". W powszechnym rozumieniu zwrot "odpłatne zbycie" oznacza także zbycie, za które nastąpiła zapłata, a więc za które zbywca otrzymał wynagrodzenie w pieniądzu. Przy umowie dożywocia nie ma świadczenia pieniężnego, a więc nie jest to zbycie odpłatne. Za nieruchomość wnioskodawca wraz z żoną otrzyma wyłącznie opiekę na przyszłość. Nie wiadomo nawet jak długo będzie ona sprawowana, jaki będzie musiał być jej zakres, czy będzie trwać dłużej czy krócej. Zapewne czas trwania i zakres opieki jakiej będzie wymagał wnioskodawca oraz małżonka będą różne. W tej sytuacji nie ma żadnej możliwości ustalenia jej wartości. Tym samym nie można przyjąć, że zawarcie umowy dożywocia jest odpłatnym zbyciem nieruchomości o jakim mowa w ustawie.

Zgodnie z art. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości jest jej wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Znaczenie słowa "cena" jest jednoznaczne. Pod tym pojęciem zawsze rozumie się wyłącznie konkretną wartość przedmiotu umowy sprzedaży wyrażoną w pieniądzu. Jeżeli w umowie dożywocia nie ma ceny, jeżeli nie ma nawet możliwości uchwycenia wartości świadczenia jakie będą otrzymywać w przyszłości zbywcy nieruchomości, to nie ma przychodu. Przepisy prawa podatkowego należy interpretować ściśle. Jeżeli więc w powołanym przepisie jednoznacznie mówi się, że przychodem jest wartość wyrażona w cenie, a w umowie nie ma ceny, to tym samym nie ma przychodu, a co za tym idzie i dochodu, który podlegałby opodatkowaniu.

Ponadto zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego w przypadku ustawowej wspólności majątkowej nie da się określić wielkości udziału każdego małżonka w majątku wspólnym. W sytuacji wnioskodawcy, jest on właścicielem przedmiotowej nieruchomości od 1973 r., a od 17 listopada 2009 r. jest jej współwłaścicielem. Z tą też datą współwłaścicielką stała się także żona wnioskodawcy. Jeżeliby więc nawet przyjąć, że umowa dożywocia jest umową odpłatną, rodzącą obowiązek uiszczenia podatku dochodowego (z czym wnioskodawca się nie zgadza) w przedmiotowym przypadku i tak nie ma możliwości wyliczenia należnego podatku.

Zdaniem wnioskodawcy, do uiszczenia podatku byłaby zobowiązana wyłącznie żona wnioskodawcy, gdyż tylko ona jest współwłaścicielką nieruchomości przez okres krótszy niż 5 lat. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. W przypadku wnioskodawcy, wobec faktu, że łączy wnioskodawcę z żoną ustawowa wspólność majątkowa, w której nie ma ustalonych części jakie przysługują poszczególnym małżonkom, nie da się ustalić jaki udział we współwłasności nieruchomości zbywać będzie żona wnioskodawcy, jaka będzie jego wartość, a zgodnie z art. 19 jaka będzie jego cena. Z tego powodu nie ma także możliwości wyliczenia przychodu jaki osiągnąć może żona wnioskodawcy, a tym samym nie ma też możliwości ustalenia należnego podatku. Do tego dochodzi problem związany z faktem, że zabudowania na przedmiotowej nieruchomości powstały 30 lat temu z majątku wspólnego wnioskodawcy i jego żony, i do chwili obecnej wspólnie, jako małżonkowie z nich korzystają. Czy pomimo to żona wnioskodawcy ma obecnie uiszczać podatek dochodowy od ich zbycia. Wszak z racji poczynionych nakładów na majątek odrębny męża z majątku wspólnego nawet przed zawarciem umowy majątkowej małżeńskiej przysługiwały jej określone prawa do przedmiotowej nieruchomości.

Reasumując, zdaniem wnioskodawcy oraz jego żony planowana przez nich umowa dożywocia nie powinna podlegać w żadnym zakresie opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje.

Niniejsza interpretacja dotyczy odpowiedzi na zapytanie wnioskodawcy wyłącznie w zakresie dotyczącym jego sytuacji prawnopodatkowej. W zakresie w jakim zapytanie dotyczyło żony wnioskodawcy wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

W świetle powyższego zatem, każda czynność prawna, której przedmiotem jest odpłatne zbycie nieruchomości lub praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy stanowi źródło przychodów w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zostanie dokonana w określonym czasie tj. przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Okolicznością, którą należy w przedmiotowej sprawie rozważyć jest ustalenie, czy zawarcie umowy dożywocia jest odpłatnym zbyciem nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 908 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Umowa dożywocia ma więc charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej. Przedmiotem świadczenia ze strony zbywcy (dożywotnika) jest przeniesienie własności nieruchomości. Ustawa nie ogranicza przy tym możliwości przeniesienia własności nieruchomości w zamian za ustanowienie praw dożywocia tylko do nieruchomości gruntowych. Możliwe zatem jest ustanowienie dożywocia na nieruchomości budynkowej lub lokalowej. W celu wykonania umowy dopuszczalne jest też przeniesienie udziału we współwłasności oraz nieruchomości będącej w użytkowaniu wieczystym. Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że wbrew twierdzeniu wnioskodawcy umowa dożywocia zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest formą odpłatnego zbycia nieruchomości.

Przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości w drodze umowy dożywocia jest zgodnie z art. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wartość, wyrażona w cenie określonej w umowie. Cena ta ma zaś odpowiadać wartości rynkowej nieruchomości na moment zawarcia umowy dożywocia. Pojęcia "ceny" nie można więc zawężać wyłącznie do wartości przedmiotu sprzedaży wyrażonej w pieniądzu. Zwrócić bowiem uwagę należy na fakt, że przepis nie posługuje się zawężającym pojęciem "sprzedaży", lecz szerokim pojęciem "odpłatnego zbycia", obejmując wszelkie odpłatne czynności, w wyniku których dochodzi do przeniesienia prawa własności. Tym samym cena to nie tylko zapłata w pieniądzu. W drodze umowy dożywocia dochodzi bowiem do zmiany właściciela nieruchomości, czyli przeniesienia prawa własności nieruchomości, której wartość zostaje w umowie dożywocia określona i ma co do zasady być zapłatą za świadczenia do jakich względem dożywotnika zobowiązuje się nabywca. Skoro za te świadczenia zapłatą ma być nieruchomość, to wartość tej nieruchomości stanowi przychód z odpłatnego jej zbycia w drodze umowy dożywocia.

Należy jednakże zauważyć, że zgodnie z cytowanym powyżej przepisem art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości, po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego w którym nastąpiło jej nabycie i jeżeli odpłatne zbycie nie nastąpiło w wykonaniu działalności gospodarczej - nie stanowi źródła przychodu, a tym samym nie podlega opodatkowaniu.

Zatem przychód z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości lub jej części oraz udziału w nieruchomości nie podlega, w świetle ww. przepisu, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki:

* odpłatne zbycie nieruchomości nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej (nie stanowi przedmiotu działalności gospodarczej) oraz

* zostało dokonane po upływie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło jej nabycie.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika iż wnioskodawca nabył przedmiotową nieruchomość w 1973 r. Powyższe oznacza, iż odpłatne zbycie przedmiotowej nieruchomości nastąpi po upływie min. 36 lat i tym samym pięcioletni okres, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w momencie zbycia nieruchomości już upłynie. Zatem odpłatne zbycie przedmiotowej nieruchomości nie będzie dla wnioskodawcy źródłem przychodu podlegającym opodatkowaniu. Tym samym po stronie wnioskodawcy nie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego od przychodu uzyskanego ze zbycia nieruchomości w drodze zawarcia umowy dożywocia.

Mając powyższe na uwadze, należy uznać iż sprzedaż przedmiotowej nieruchomości u wnioskodawcy w ogóle nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Jednak stanowisko wnioskodawcy, iż planowane zawarcie umowy dożywocia nie powinno skutkować naliczeniem podatku dochodowego ponieważ nie jest to umowa odpłatnego zbycia należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, ul. Prosta 10, 25-366 Kielce, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.