IBPBII/2/415-472/14/HS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 18 marca 2014 r. (data otrzymania 25 marca 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowania zaległości czynszowych - jest prawidłowe.

W dniu 25 marca 2014 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych odpracowania zaległości czynszowych.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Gmina zamierza wprowadzić program pozwalający osobom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej lub życiowej na odpracowanie zaległości czynszowych i opłat eksploatacyjnych powstałych z tytułu najmu lokali znajdujących się w mieszkaniowym zasobie Gminy lub z tytułu bezumownego ich zajmowania (po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy najmu).

Z osobami zobowiązanymi do zapłaty zaległości zawierany byłby aneks do umowy najmu przewidujący - zgodnie z art. 453 i 659 § 2 Kodeksu cywilnego - możliwość zapłaty czynszu i opłat eksploatacyjnych, za zgodą wynajmującego, także w formie świadczenia rzeczowego, polegającego na świadczeniu na rzecz Gminy różnego rodzaju prac porządkowych. Następnie z najemcami podpisywane byłoby porozumienie, w którym ustalony byłby konkretny rodzaj pracy, termin jej wykonania oraz wysokość zadłużenia, jaka w wyniku wykonania pracy byłaby spłacona.

Z osobami zajmującymi lokal bez tytułu prawnego zawierane byłoby samo porozumienie, na podstawie art. 453 Kodeksu cywilnego.

W związku z powyższym zdarzeniem przyszłym zadano następujące pytanie:

Czy u najemców lub osób zajmujących lokale wchodzące w skład mieszkaniowego zasobu Gminy powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowywaniem przez nich zaległości z tytułu opłat czynszowych, eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu, a jeśli tak czy Gmina jako płatnik zobowiązana będzie do odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczenia rzeczowe w miejsce opłat czynszowych, eksploatacyjnych oraz za bezumowne korzystanie z lokalu nie stanowią źródła przychodu dla dłużników.

Zgodnie z art. 453 Kodeksu cywilnego - jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa - tak jakby nastąpiło zwykłe wykonanie zobowiązania, przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania-poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 lub art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) - przychodami (...) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, natomiast zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy - za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Na potwierdzenie swojego stanowiska Wnioskodawca przywołuje interpretacje indywidualne wydane przez:

* Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 14 września 2010 r. Znak: ILPB1/415-681/10-4/AMN,

* Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 13 maja 2011 r. Znak: ILPB1/415-215/11-2/AA,

* Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 24 stycznia 2012 r. Znak: IPPB2/415-941/11-2/MK1.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) - opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z kolei w myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast - zgodnie z art. 14 ust. 1 ww. ustawy - za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) - przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. Nr 31, poz. 266 z późn. zm.) - osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego (art. 18 ust. 2 ww. ustawy).

Natomiast w myśl art. 18 ust. 3 ww. ustawy - osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca zamierza wprowadzić program umożliwiający odpracowanie zaległości i opłat eksploatacyjnych powstałych z tytułu najmu lokali znajdujących się w mieszkaniowym zasobie Gminy lub z tytułu bezumownego ich zajmowania (po wygaśnięciu lub rozwiązaniu umowy najmu).

Z osobami zobowiązanymi do zapłaty zaległości zawierany byłby aneks do umowy najmu, przewidujący - zgodnie z art. 453 i 659 § 2 Kodeksu cywilnego - możliwość zapłaty czynszu i opłat eksploatacyjnych, za zgodą wynajmującego, także w formie świadczenia rzeczowego, polegającego na świadczeniu na rzecz Gminy różnego rodzaju prac porządkowych. Następnie z najemcami podpisywane byłoby porozumienie, w którym ustalony byłby konkretny rodzaj pracy, termin jej wykonania oraz wysokość zadłużenia, jaka w wyniku wykonania pracy byłaby spłacona. Z osobami zajmującymi lokal bez tytułu prawnego zawierane byłoby samo porozumienie, na podstawie art. 453 Kodeksu cywilnego.

Z powyższych uregulowań wynika, że wynajmujący jest zobowiązany do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Podobnie jest z osobami, które zajmują lokal bez tytułu prawnego. Również i one mogą regulować należności z tytułu korzystania z lokalu poprzez świadczenie innego rodzaju niż pieniądze.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 Kodeksu cywilnego - jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku powstałego z tytułu zaległego czynszu i opłat eksploatacyjnych) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności, stwierdzić należy, że wszelkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 czy art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając zatem na uwadze przedstawiony opis zdarzenia przyszłego i przywołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że po stronie najemców jak i osób, które nie posiadają tytułu prawnego do lokalu a zajmują lokale bez umów najmu nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zobowiązań z tytułu zaległości czynszowych i eksploatacyjnych, a co za tym idzie, na Wnioskodawcy nie będą ciążyły z tego tytułu obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych.

Stanowisko Wnioskodawcy uznaje się za prawidłowe.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie - w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.