IBPBII/2/415-300/09/HS - Opodatkowanie odszkodowania otrzymanego na mocy ugody pozasądowej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 17 marca 2009 r. (data wpływu do tut. Biura 19 marca 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania jest nieprawidłowe.

W dniu 19 marca 2009 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania za pogorszenie warunków zamieszkiwania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni jest właścicielką mieszkania własnościowego w K, od czterdziestu kilku lat. Okna i balkony tego mieszkania, podobnie jak kilkudziesięciu sąsiadujących w tej kamienicy mieszkań wychodziły na duży zadrzewiony zieleniec wykorzystywany na ogródek jordanowski, tak bowiem zaprojektowano wówczas elewację frontową budynku. W 1994 r. sąsiadującą parcelę przejęła spółka celem zabudowania jej apartementowcem mieszkalnym co spowodowałoby ogromne pogorszenie warunków życia i wartości mieszkań spółdzielczych. Mieszkańcy i Spółdzielnia Mieszkaniowa wspierani przez Polski Klub Ekologiczny prowadzili wiele działań przeciwko planom zabudowy. Miały przez to miejsce protesty, interwencje, sprzeciwy i procesy. Zmieniały się trzykrotnie projekty zagospodarowania, zmienił się też właściciel działki. W końcu, po 13 latach walk właściciele mieszkań zgodzili się wraz ze Spółdzielnią na cofniecie sprzeciwów i procesów, gdy nowy właściciel zaproponował zawarcie ugody, w której zapłaci każdemu z poszkodowanych przez zabudowę właścicieli mieszkań odszkodowanie za pogorszenie warunków zamieszkiwania i symboliczną (zdaniem Wnioskodawczyni i innych właścicieli mieszkań) rekompensatę za znaczne obniżenie ich wartości. Były to kwoty rzędu kilkunastu i kilkudziesięciu tysięcy złotych. Wnioskodawczyni, będąc najwięcej poszkodowaną zacienieniem dopływu słońca i zasłoną z prawie głuchego muru, miała otrzymać 104.000,00 złotych. Przed podpisaniem indywidualnego zobowiązania i zgody Wnioskodawczyni uzyskała od przedstawiciela inwestora zapewnienie, że kwota przewidziana w umowie ugody nie będzie opodatkowana. Takiej też informacji udzielali telefonicznie pracownicy urzędu skarbowego Wnioskodawczyni i jej sąsiadom zawierającym ugodę. Gdyby Wnioskodawczyni wiedziała, że odszkodowanie ma być obłożone podatkiem, nie zgodziłaby się na tak niską kwotę, która nawet bez obniżenia o podatek nie może zrównoważyć szkód jakie Wnioskodawczyni ponosi i poniesie (i jej następcy) w przyszłości, gdyby zrezygnowała z mieszkania. A przecież w bardzo pogorszonych warunkach (bez słońca, bez dotychczasowego przewiewu, bez widoku pięknej zieleni) Wnioskodawczyni musi mieszkać do końca życia. Obecnie, jak się dowiedziała, nawet Trybunał Konstytucyjny oceniał w swoich wyrokach przepisy art. 21 ustawy o podatkach bardzo krytycznie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy kwota odszkodowania za znaczne pogorszenie warunków życia i obniżenie wartości mieszkania własnościowego, wypłaconego na podstawie umowy ugody zawartej z właścicielem nieruchomości graniczącej z budynkiem w którym położone jest to poszkodowane mieszkanie, podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o tym podatku.

Zdaniem Wnioskodawczyni, podlega zwolnieniu i powinno podlegać, gdyż nie jest wzbogaceniem (dochodem) lecz rekompensatą ponoszonej przez Wnioskodawczynię szkody za pogorszenie warunków życia i podwyższone wydatki, choćby na zakup lampy zastępującej konieczną do życia ilość światła słonecznego (tzw. luksów) i zużywaną do tego energię elektryczną, jak i na zakup lekarstw i witamin wyrównujących brak słońca, a także za zmniejszenie wartości handlowej mieszkania, gdyby Wnioskodawczyni je sprzedawała lub zamieniała.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w 2008 r. wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Z kolei na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Na mocy art. 1 pkt 11 lit. a) ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316), zwolnieniem wynikającym z art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych objęto także zadośćuczynienia. Zmiana weszła w życie dnia 1 stycznia 2009 r. i ma zastosowanie do uzyskanych dochodów od dnia 1 stycznia 2009 r.

Nadmienić należy, jeśli chodzi o pkt 3b omawianego przepisu, iż na gruncie wykładni stosowanej w prawie podatkowym przez określenie "inne" rozumie się odszkodowania, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to przede wszystkim inne zwolnienia niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jednakże koniecznym jest aby to inne odszkodowanie otrzymane zostało na mocy wyroku lub ugody sądowej.

Wnioskodawczyni we wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego wskazuje, iż otrzymane odszkodowanie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań, a także inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b).

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz przepisy prawa należy stwierdzić, iż odszkodowanie otrzymane przez Wnioskodawczynię na mocy ugody pozasądowej nie może zostać zakwalifikowane do świadczeń odszkodowawczych, które byłyby zwolnione z art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W rozpatrywanej sprawie źródłem wypłaty odszkodowania nie był przepis rangi ustawowej, ani wyrok czy ugoda sądowa, lecz zawarta ugoda pomiędzy Wnioskodawczynią a właścicielem sąsiedniej nieruchomości. A zatem odszkodowanie, jakie Wnioskodawczyni otrzymała, nie podlega zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie wyżej wskazanych przepisów, jak również żaden inny przepis nie zwalnia tego rodzaju odszkodowania od podatku dochodowego.

Zaznaczyć przy tym należy, co wskazano na wstępie, że jedną z podstawowych reguł podatku dochodowego od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. Zasada ta znajduje potwierdzenie w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 maja 1996 r., zgodnie z którym " (...) wszystkie normy wprowadzające zwolnienia przedmiotowe mają charakter odstępstwa od zasady powszechności opodatkowania według jednakowych, tych samych dla każdego podatnika zasad" (sygn. akt. K. 22/95). Dlatego też nie można traktować ich rozszerzająco.

Jednocześnie, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny, przedmiotowe odszkodowanie, na gruncie powoływanej ustawy podatkowej jako otrzymane pieniądze należy zakwalifikować do przychodów w rozumieniu ww. art. 11 ust. 1.

Przychód ten należy potraktować jako przychód z tzw. "innych źródeł", o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użyte w tym przepisie słowo "w szczególności" oznacza, iż podana definicja zawiera otwarty katalog przychodów z innych źródeł, w którym mieszczą się również środki pieniężne uzyskane przez Wnioskodawczynię.

Od przychodów z innych źródeł podmiot, który je wypłacił nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy. Oznacza to, że te przychody podatnik sam musi wykazać w zeznaniu rocznym i razem z innymi dochodami je opodatkować. Nadmienić przy tym należy, iż właściwy jest w takim przypadku formularz PIT-36 - przeznaczony nie tylko dla przedsiębiorców, ale również i osób, którym płatnik nie pobrał zaliczki na podatek.

Podsumowując, w oparciu o powyższe przepisy prawa należy stwierdzić, iż odszkodowanie jakie Wnioskodawczyni otrzymała od właściciela sąsiedniej nieruchomości za "pogorszenie warunków życia i obniżenie wartości mieszkania własnościowego" stanowi przychód z innych źródeł i podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych. W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.