IBPBII/2/415-1054/11/MMa

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że Pana stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 27 września 2011 r. (data wpływu do Organu 27 września 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zamiany mieszkania - jest prawidłowe.

W dniu 27 września 2011 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zamiany mieszkania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca w 1988 r. otrzymał przydział mieszkania własnościowego od spółdzielni mieszkaniowej, w którym mieszkał z żoną i dwoma synami. Małżonkowie od chwili zawarcia związku małżeńskiego w 1974 r. posiadali wspólność majątkową. W dniu 12 lutego 2009 r. zmarła żona wnioskodawcy, po której wnioskodawca wraz z synami otrzymał po 1/6 udziału w mieszkaniu każdy. W umowie notarialnej o dział spadku po żonie z dnia 19 czerwca 2009 r. synowie wnioskodawcy zrzekli się swoich udziałów w spadku na jego rzecz, w związku z powyższym wnioskodawca został jedynym właścicielem mieszkania. Działu spadku dokonano bez jakichkolwiek spłat ze strony wnioskodawcy i bez roszczeń ze strony jego synów.

Wnioskodawca wskazał, że jeden z jego synów ma dwie córki w wieku 5 i 7 lat. W zawiązku z faktem, że wnioskodawca sam zajmował swoje czteropokojowe mieszkanie, postanowił zamienić z ww. synem mieszkania. Akt notarialny zamiany mieszkań sporządzono dnia 3 grudnia 2010 r. Pomimo różnicy powierzchni mieszkań, uwzględniając jednak standard ich wykończenia, ustalono cenę zamienionych mieszkań na równą kwotę wynoszącą 190.000 zł.

Zamiany dokonano bez jakichkolwiek spłat i wzajemnych roszczeń. W PIT-39 wnioskodawca wykazał przychód i dochód w kwocie 95.000 zł. Kwotę zwolnioną na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy wnioskodawca wykazał również w wysokości 95.000 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy wnioskodawca ma do zapłacenia podatek od zamiany mieszkań. Czy wnioskodawca dobrze wypełnił PIT-39. Czy wnioskodawca musi przedstawić jakieś rachunki w urzędzie skarbowym np. za malowanie mieszkania.

Zdaniem wnioskodawcy, nie osiągnął on żadnego dochodu (zysku), dlatego nie powinien płacić podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Użyte w cytowanym wyżej przepisie pojęcie "odpłatne zbycie" obejmuje swoim zakresem nie tylko umowę sprzedaży, ale każdą inną umowę, na mocy której dochodzi do odpłatnego przeniesienia prawa własności w tym również umowę zamiany. Umowa zamiany jest umową konsensualną, odpłatną i wzajemną, w której świadczenia obu stron mają charakter niepieniężny. Zgodnie z art. 603 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy co stanowi również formę odpłatnego zbycia rzeczy. Umowa zamiany jest zatem umową o podobnym charakterze co umowa sprzedaży, nie można jej jednak utożsamiać ze sprzedażą. Obie umowy stanowią o odpłatnym zbyciu.

Wobec powyższego zamiana nieruchomości stanowi źródło przychodu podlegające opodatkowaniu, jeżeli zamiana ma miejsce przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie. Jeżeli natomiast zamiana nieruchomości następuje po upływie tego okresu, przychód z zamiany nie podlega w ogóle opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zaznaczyć należy również, że przychód podatkowy powstaje nawet w sytuacji, kiedy zamiana nieruchomości następuje bez wzajemnych dopłat.

Zgodnie z art. 922 ustawy - Kodeks cywilny spadek - to prawa i obowiązki zmarłego wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, które z chwilą jego śmierci przechodzą na następców prawnych.

Stosownie do art. 924 i 925 ww. ustawy spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, natomiast otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku potwierdza jedynie prawo spadkobierców do tego spadku od momentu jego otwarcia. Tak więc dniem nabycia spadku przez wnioskodawcę i pozostałych spadkobierców jest data śmierci spadkodawczyni.

Natomiast zgodnie z art. 1035 ustawy - Kodeks cywilny, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu zniesienia tej współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia w sytuacji, w której spadek przypada kilku spadkobiercom. W wyniku działu spadku prawa majątkowe objęte spadkiem przyznane poszczególnym spadkobiercom stosownie do wielkości ich udziałów, przechodzą na nich. Ustaje więc wspólność majątku spadkowego. Umowa o dział spadku lub prawomocne orzeczenie sądowe o dziale spadku stanowią tytuł własności rzeczy, które w dziale przypadłby poszczególnym spadkobiercom. Tak więc, na skutek działu spadku następuje "konkretyzacja" składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca będąc w związku małżeńskim otrzymał wraz z żoną od spółdzielni mieszkaniowej w 1988 r. przydział mieszkania własnościowego. Ww. mieszkanie zostało nabyte w trakcie trwania związku małżeńskiego, co oznacza, iż każdy ze współmałżonków był jego współwłaścicielem i miał w nim równe udziały. W dniu 20 marca 2009 r. zmarła żona wnioskodawcy, w spadku po której wnioskodawca wraz z dwoma synami otrzymał po 1/6 udziału w przedmiotowym mieszkaniu. Następnie w dniu 19 czerwca 2009 r. dokonano działu spadku, na mocy którego wnioskodawca stał się jedynym właścicielem ww. mieszkania. W dniu 3 grudnia 2010 r. wnioskodawca dokonał zamiany przedmiotowego mieszkania na inne. Wartość zamienianych mieszkań ustalona została na kwotę 190.000 zł.

Mając na uwadze powyższe należy ocenić, że w przedmiotowej sprawie nabycie przez wnioskodawcę udziału w zamienionym mieszkaniu miało miejsce odpowiednio w udziale #189; w 1988 r. na zasadzie wspólności ustawowej oraz w udziale #189; w 2009 r. w drodze spadku i działu spadku. Oznacza to, że przychód uzyskany z odpłatnego zbycia przedmiotowego mieszkania w drodze zamiany odpowiadający udziałowi nabytemu w 1988 r. w ogóle nie stanowi źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, jako że od końca roku kalendarzowego w którym nastąpiło nabycie udziału w ww. mieszkaniu minęło 5 lat.

Natomiast przychód uzyskany z odpłatnego zbycia udziału w przedmiotowym mieszkaniu, który wnioskodawca nabył w drodze spadku i działu spadku w 2009 r. zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy stanowi źródło przychodu podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych według zasad określonych w art. 30e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązujących od dnia 1 stycznia 2009 r. Ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316 z późn. zm.) zmieniono m.in. zasady opodatkowania przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nowe zasady opodatkowania, zgodnie z art. 14 ustawy zmieniającej, mają zastosowanie do dochodów (poniesionej straty) od dnia 1 stycznia 2009 r., a więc będą miały zastosowanie w przedmiotowej sprawie.

Zgodnie z zapisem art. 30e ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r., od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) podatek dochodowy wynosi 19% podstawy jego obliczenia.

Stosownie do art. 30e ust. 2 ww. ustawy podstawą obliczenia podatku, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Natomiast w myśl art. 30e ust. 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku zbycia w drodze zamiany nieruchomości lub praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) dochód ustala się u każdej ze stron umowy na zasadach, o których mowa w ust. 2.

Przychodem z odpłatnego zbycia w drodze zamiany nieruchomości lub praw majątkowych, a także innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 u każdej ze stron umowy przenoszącej własność, jest wartość nieruchomości, rzeczy lub prawa zbywanego w drodze zamiany (art. 19 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Zatem przy zamianie mieszkań przychodem jest wartość zbywanego mieszkania (udziału) wyrażona w cenie określonej w umowie zamiany pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości rynkowej (art. 19 ust. 4 ww. ustawy).

Stosownie natomiast do art. 22 ust. 6d ww. ustawy za koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c), nabytych w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób, uważa się udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania oraz kwotę zapłaconego podatku od spadków i darowizn w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub prawa przyjęta do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych przyjętej do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Nadto zgodnie z art. 22 ust. 6e ww. ustawy wysokość nakładów, o których mowa powyżej ustala się na podstawie faktur VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych.

Jednakże zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 131 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, o których mowa w art. 30e, w wysokości, która odpowiada iloczynowi tego dochodu i udziału wydatków poniesionych na własne cele mieszkaniowe w przychodzie z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe; udokumentowane wydatki poniesione na te cele uwzględnia się do wysokości przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych.

Z postanowień art. 21 ust. 25 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wartość otrzymanego w ramach odpłatnego zbycia w drodze zamiany znajdującego się w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej:

Podstawową okolicznością decydującą o zastosowaniu zwolnienia wynikającego z powołanego wyżej art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym - w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2009 r. - jest fakt wydatkowania (nie później niż w okresie dwóch lat od dnia sprzedaży) środków z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw na wskazane w ustawie cele mieszkaniowe.

Zgodnie z art. 30e ust. 4 ww. ustawy po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3, wykazać:

Natomiast w przypadku niewypełnienia warunków określonych w art. 21 ust. 1 pkt 131 podatnik jest obowiązany do złożenia korekty zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3, i do zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę; odsetki nalicza się od następnego dnia po upływie terminu płatności, o którym mowa w art. 45 ust. 4 pkt 4, do dnia zapłaty podatku włącznie (art. 30e ust. 7 ww. ustawy).

Przenosząc powyższe uregulowania prawne na grunt rozpatrywanej sprawy w kontekście zapytania ujętego w przedmiotowym wniosku stwierdzić należy, iż z uwagi na fakt, że wnioskodawca udział #189; w mieszkaniu nabył w drodze spadku i działu spadku w 2009 r. a jego odpłatnego zbycia (w drodze zamiany) dokonał w dniu 3 grudnia 2010 r. tj. przed upływem 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie tego udziału na wnioskodawcy spoczywał obowiązek rozliczenia tej transakcji poprzez złożenie zeznania PIT-39 o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za 2010 r., do końca kwietnia 2011 r. W zeznaniu należało wykazać wysokość podlegającego opodatkowaniu przychodu osiągniętego z tytułu odpłatnego zbycia udziału w lokalu mieszkalnym nabytego w 2009 r. oraz wysokość dochodu, podlegającego zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ww. ustawy. Dochód zwolniony oblicza się według następującego wzoru:

dochód zwolniony = D x (W/P)

gdzie:

D - dochód z odpłatnego zbycia - wykazany w poz. 23 PIT-39,

W - wydatki na cele mieszkaniowe wymienione w art. 21 ust. 25 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli wartość otrzymanego w drodze zamiany lokalu mieszkalnego,

P - przychód z odpłatnego wykazany w poz. 20 PIT-39.

Tak obliczoną kwotę dochodu zwolnionego wykazuje się w PIT-39 w poz. 25. Różnica między kwotą dochodu z poz. 23 PIT-39 a kwotą dochodu zwolnionego z poz. 25 stanowi podstawę opodatkowania.

Podsumowując, wnioskodawca w zeznaniu PIT-39 jako przychód wykazać miał #189; wartości lokalu mieszkalnego zbywanego w drodze zamiany. Z uwagi na fakt, że będący przedmiotem działu spadku udział w mieszkaniu przypadł wnioskodawcy bez spłat i dopłat, a zatem nie wystąpiły koszty uzyskania przychodu dochód z odpłatnego zbycia w drodze zamiany równy był przychodowi. Skoro zaś wydatkami na cele mieszkaniowe jest wartość otrzymanego w drodze zamiany lokalu mieszkalnego nie większa jednak niż wysokość przychodu z odpłatnego zbycia (art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy), to zgodnie z przedstawionym powyżej wzorem dochód zwolniony równy był dochodowi z odpłatnego zbycia.

W tym stanie faktycznym sprawy stanowisko wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.