IBPBII/1/4511-5/15/ASz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, ze późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 31 grudnia 2014 r. (data wpływu do Biura - 5 stycznia 2015 r.), uzupełnionym w dniu 17 lutego 2015 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek ustawowych zasądzonych wyrokiem sądu - jest nieprawidłowe.

W dniu 5 stycznia 2015 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek ustawowych zasądzonych wyrokiem sądu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca wskazał, że padł ofiarą oszustwa, którego przedmiotem był samochód osobowy o wartości 12.000,00 zł oraz kwota 3.000,00 zł. Po zbadaniu sprawy przez Prokuraturę Sąd wydał 16 października 2001 r. wyrok w przedmiocie zwrotu samochodu, kwoty 3.000,00 zł i kosztów sądowych w wysokości 9.431,00 zł. Pozwany już po wyroku samochód sprzedał i nie zwrócił Wnioskodawcy zasądzonych należności (ani złotówki).

W prawomocnym wyroku z 29 listopada 2002 r. Sąd orzekł zwrot wartości samochodu, tj. 12.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 1 listopada 2002 r. oraz zwrot kosztów sądowych w wysokości 1.455,00 zł.

Pozwany miał wypadek, w wyniku którego zmarł. Żona zmarłego złożyła w Sądzie wniosek o podział spadku. W dniu 24 czerwca 2003 r. Sąd orzekł, że żona zmarłego i jego córka na podstawie ustawy nabyły spadek po pozwanym #8722; po połowie #8722; z dobrodziejstwem inwentarza.

W dniu 13 kwietnia 2004 r. Sąd postanowił nadać klauzulę wykonalności wyrokowi Sądu z 29 listopada 2002 r. (z zaznaczeniem przejścia zobowiązania na spadkobierczynię dłużnika w 1/2 do wysokości wartości czynnej spadku).

W miesiącu lipcu 2014 r. żona zmarłego pozwanego spłaciła Wnioskodawcy swoją część długu wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 6.000 zł.

W przedmiocie spłaty przez córkę dłużnika kwoty 6.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi został złożony przez Wnioskodawcę w Sądzie wniosek o nadanie klauzuli wykonalności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

1. Czy od zasądzonych, naliczonych i otrzymanych odsetek ustawowych od kwoty 6.000 zł należy zapłacić podatek.

2. Czy zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych Wnioskodawca jest z tego podatku zwolniony. Jeżeli nie, to do kiedy ma ten podatek zapłacić.

Wnioskodawca uważa, że podatku nie powinien zapłacić.

UZASADNIENIEm są poniesione koszty sądowe, komornika i 1/2 kwoty 3.000 zł, które razem wyniosły 7.826,50 zł. Do tej kwoty, zdaniem Wnioskodawcy, należałoby dodać odsetki otrzymane w Banku, trzymane przez kilka a może kilkanaście lat. Kwoty uiszczonej pełnomocnikowi, który reprezentował Wnioskodawcę przed Sądem, komornikiem i pozwanymi Wnioskodawca nie jest w stanie podać bo ich nie zapisywał a reprezentujący Wnioskodawcę pełnomocnik już kilka lat nie prowadzi kancelarii adwokackiej.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Na podstawie art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie natomiast do treści art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są tzw. "inne źródła".

Zgodnie zaś z art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Należy podkreślić, iż użyte w konstrukcji art. 20 ust. 1 ww. ustawy sformułowanie "w szczególności", świadczy o przykładowym katalogu przychodów z innych źródeł. Oznacza to, że przychodami z innych źródeł są także inne przychody, nie wymienione wprost w tym przepisie.

Tym samym uznaje się, że katalog ten nie jest katalogiem zamkniętym. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Z wniosku wynika, że w prawomocnym wyroku z 29 listopada 2002 r. Sąd orzekł na rzecz Wnioskodawcy zwrot wartości samochodu, tj. 12.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 1 listopada 2002 r. oraz zwrot kosztów sądowych w wysokości 1.455,00 zł. Pozwany miał wypadek, po którym zmarł. Sąd w dniu 24 czerwca 2003 r. orzekł, że żona zmarłego i jego córka na podstawie ustawy nabyły spadek po pozwanym #8722; po połowie #8722; z dobrodziejstwem inwentarza.

W miesiącu lipcu 2014 r. żona zmarłego pozwanego spłaciła Wnioskodawcy swoją część długu wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 6.000 zł.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego wskazać należy, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 481 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego).

Odsetki wypłacone za okres od 1 listopada 2002 r. do daty wypłaty należności nie są wliczane do wartości roszczenia głównego. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z należnością (roszczeniem) główną (np. z długiem, zobowiązaniem). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego (zapłatą długu). Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem nie wykonania zobowiązań. Odsetek nie można zatem traktować jako odszkodowania, gdyż takim świadczeniem nie są. Są one karą dla osoby, która spóźnia się ze spłatą należności (długu) i tym samym wynagrodzeniem - rekompensatą dla osoby, której należność winna być wypłacona.

W przedmiotowej sprawie nie znajduje zatem zastosowania powołane przez Wnioskodawcę zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z treścią tego przepisu, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z wyjątkiem:

Powyższy przepis nie traktuje jako odszkodowania czy też zadośćuczynienia zasądzonych wyrokiem sądu odsetek ustawowych za czas oczekiwania na spłatę długu. Również przepis Kodeksu cywilnego, który reguluje uprawnienia do odsetek - nie określa ich ani jako odszkodowania, ani jako zadośćuczynienia.

Zauważyć przy tym należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera regulacje dotyczące zwolnienia od podatku dochodowego otrzymanych odsetek. Jednakże takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są:

* pkt 52 - odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776);

* pkt 95 - odsetki z tytułu realizacji nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;

* pkt 119 - odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;

* pkt 130 - odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.

Zatem skoro ustawodawca nie zamieścił w katalogu zwolnień odsetek przysługujących od zasądzonego świadczenia głównego określonego przez Wnioskodawcę w opisie stanu faktycznego, to należy stwierdzić, że odsetki te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie ze wskazaną powyżej regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 cyt. ustawy podatkowej.

Należy również pokreślić, że wszelkie zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień podatkowych powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na względzie także art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy, co wynika z art. 217 Konstytucji. Tym samym, każdy wyjątek od zasady powszechności opodatkowania (w tym także ulga podatkowa) nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że uzyskane przez Wnioskodawcę na podstawie wyroku odsetki ustawowe zasądzone od kwoty 6.000,00 zł liczone od dnia 1 listopada 2002 r. do dnia zapłaty, tj. do lipca 2014 r. - nie korzystają z żadnego ze zwolnień podatkowych określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym odsetki te podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych stanowiąc jednocześnie przychód z innych źródeł, o którym mowa w przywołanym wyżej art. 20 ust. 1 w powiązaniu z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy.

Rzeczony przychód podlega zatem opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, w związku z tym należy go wykazać w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła wypłata przedmiotowych odsetek ustawowych, tj. za 2014 r. Ww. zeznanie należy #8722; zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych #8722; złożyć do dnia 30 kwietnia 2015 r.

W odniesieniu do wskazanych przez Wnioskodawcę poniesionych kosztów zauważyć należy, że do opodatkowania uzyskanego przez Wnioskodawcę przychodu stosuje się ogólną zasadę opodatkowania, tj. uwzględnia się koszty poniesione w celu jego osiągnięcia, ustalając w ten sposób dochód do opodatkowania. Zgodnie z treścią art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Dalej wskazać należy, że stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W powołanym przepisie ustawodawca nie wskazuje enumeratywnie jakie wydatki mogą być uznane za koszty uzyskania przychodu. Możliwość zaliczenia konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów uzależniona została od istnienia związku przyczynowo - skutkowego, tzn. poniesienie wydatku ma lub może mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie tego przychodu, bądź funkcjonowanie tego źródła. Kosztami uzyskania przychodów są zarówno koszty bezpośrednio, jak i pośrednio związane z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że podatnik wykaże, iż zostały one w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów.

Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie zatem wydatki, które łącznie spełniają następujące warunki:

* zostały faktycznie poniesione w celu uzyskania przychodu, tzn. pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami,

* nie zostały wymienione w art. 23 ustawy zawierającym katalog wydatków nie uznawanych za koszty uzyskania przychodów,

* są właściwie udokumentowane.

Wydatki poniesione w związku z prowadzeniem spraw sądowych (koszty sądowe) mogą stanowić koszty uzyskania przychodu, jeżeli zostały poniesione właśnie w celu osiągnięcia przychodu.

Zatem Wnioskodawca w analizowanej sprawie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów z tytułu przychodu osiągniętego w postaci odsetek koszty sądowe czy też koszty komornika. Przy czym koszty te winny być uwzględnione w takiej proporcji, w jakiej uzyskane odsetki pozostają w ogólnym przychodzie osiągniętym w wyniku prowadzonego postępowania.

W koszty uzyskania przychodu nie może jednakże zostać zaliczona #189; kwoty 3.000,00 zł. Jak wynika z treści wniosku kwota ta stanowiła przedmiot oszustwa a zatem cytując literalnie przepis art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie została ona poniesiona przez Wnioskodawcę jako wydatek mający na celu uzyskanie przychodu.

Również potencjalne odsetki, o których mowa w treści stanowiska nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodu, gdyż nie stanowią one poniesionego przez Wnioskodawcę wydatku celem osiągnięcia przychodu. Koszty, które Wnioskodawca poniósł tytułem reprezentacji mogłyby stanowić koszty uzyskania przychodu musiałyby jednak być właściwie udokumentowane. Skoro jednakże, jak twierdzi Wnioskodawca, kosztów tych nie jest w stanie podać (udokumentować w należyty sposób) nie mogą one stanowić kosztów uzyskania przychodów.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.