IBPBII/1/436-86/10/MCZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 6 kwietnia 2010 r. (data wpływu do tut. Biura - 8 kwietnia 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia spadku po matce - jest prawidłowe.

W dniu 8 kwietnia 2010 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia spadku po matce.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Matka wnioskodawczyni zmarła w dniu 7 czerwca 2001 r. Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2003 r. Sąd Rejonowy stwierdził, że spadek po matce nabyła m.in. wnioskodawczyni. W dniu 20 lutego 2004 r. złożone zostało w urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe o nabyciu spadku, w którym zgodnie z ówczesnym stanem wiedzy zawarto oświadczenie, iż spadkodawczyni nie pozostawiła żadnego spadku. Wcześniej aktem darowizny z dnia 13 lipca 2000 r. matka wnioskodawczyni darowała bowiem nieruchomości w tym zabudowaną budynkiem mieszkalnym najmłodszej córce L.- pomijając pozostałe dzieci. Wnioskodawczyni wraz z drugą siostrą wniosły do Sądu sprawę o zachowek. W trakcie toczących się kilka lat postępowań sądowych z udziałem biegłej i adwokatów okazało się, że zmarła matka pozostawiła jednak spadek w postaci odszkodowania za szkody górnicze od kopalni w kwocie 217.728 tyś. zł. Kwota ta została wypłacona po śmierci matki wnioskodawczyni na ręce ww. siostry L. - która nie poinformowała o tym pozostałych spadkobierców. Wyrokiem z dnia 22 maja 2007 r. Sąd oddalił powództwo w sprawie o zachowek. Wobec tego wnioskodawczyni wraz z siostrą wniosły do Sądu sprawę o spadek. Postanowieniem z dnia 26 listopada 2008 r. Sąd zasądził od pozwanej siostry L. dla wnioskodawczyni i jej siostry kwoty po 44.000 tyś. zł płatne w terminie do dnia 31 stycznia 2009 r. W ww. terminie wnioskodawczyni nie otrzymała zasądzonej kwoty. W związku z tym wniosła do Sądu apelację w wyniku, której postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2009 r. Sąd przyznał wnioskodawczyni należną jej część spadku po matce w kwocie 27.216 tyś. zł i równocześnie zobowiązał siostrę L. do jej zapłaty w terminie do dnia 30 czerwca 2009 r. Po upływie tego terminu wnioskodawczyni wniosła sprawę o egzekucję komorniczą. W wyniku przeprowadzonej egzekucji komorniczej wnioskodawczyni otrzymała w ratach wraz z odsetkami kwotę 28.106 tyś. zł. Egzekucja komornicza została zakończona całkowicie w dniu 6 października 2009 r. W dniu 14 grudnia 2009 r. wnioskodawczyni wraz z siostrą złożyła w urzędzie skarbowym wszystkie dokumenty dotyczące spadku po matce. W dniu 21 grudnia 2009 r. urząd skarbowy poinformował wnioskodawczynię o przekazaniu sprawy do Izby Skarbowej, wobec czego wnioskodawczyni złożyła wniosek ORD-IN. W dniu 4 lutego 2010 r. dokonała uzupełnienia wniosku. Z uwagi na niewystarczające jego uzupełnienie Minister Finansów pozostawił ww. wniosek bez rozpatrzenia. W związku z powyższym wnioskodawczyni złożyła nowy wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem wnioskodawczyni podatek od spadku po matce należy obliczyć zgodnie z przepisami obowiązującymi w dniu przyjęcia spadku czyli w momencie uprawomocnienia się postanowienia Sądu o nabyciu spadku z dnia 19 sierpnia 2003 r., tj. zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983 r. (tekst jedn. Dz. U. z 1997 r. Nr 16, poz. 89 z późn. zm.). Podatek ten należy obliczyć zgodnie z przepisami obowiązującymi w dniu przyjęcia spadku i zgodnie z ówczesnym stanem wiedzy na temat masy spadkowej-na dzień złożenia zeznania podatkowego w urzędzie skarbowym nie było podstawy opodatkowania bowiem spadkodawczyni nie pozostawiła po sobie spadku. W ocenie wnioskodawczyni zobowiązanie podatkowe na dzień dzisiejszy winno ulec przedawnieniu zgodnie z art. 68 § 1 i kolejnymi Ordynacji podatkowej.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Ponieważ opisane we wniosku nabycie w drodze spadku nastąpiło w dnia 7 czerwca 2001 r. w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 1997 r. Nr 16, poz. 89 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. spadku.

Jako że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia "spadek", należy odwołać się do odpowiednich przepisów zawartych w Kodeksie cywilnym.

W myśl art. 922 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Z powyższej normy prawnej wynika, że spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Oznacza to, że w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki, ale także uzasadnione prawnie nadzieje na nabycie prawa. Prawa majątkowe są składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie. Tym samym, m.in. prawem majątkowym jest (było) prawo spadkobierców do uzyskania odszkodowania za szkody górnicze (wierzytelności) należnej spadkodawczyni od kopalni.

W myśl art. 922 § 2 ww. ustawy nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. W obrębie zakresu pojęcia praw ściśle związanych z osobą spadkodawcy, znajdują się prawa mające służyć zaspokojeniu określonych interesów konkretnej osoby ze względu na jego indywidualną sytuację, np. roszczenie alimentacyjne, czy uprawnienie do renty.

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast stosownie do przepisu art. 925 tej ustawy spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Prawomocne postanowienie sądu ma natomiast charakter deklaratoryjny i stwierdza jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę (art. 1025 § 1 k.c.).

Z treści wniosku wynika, że matka wnioskodawczyni zmarła w dniu 7 czerwca 2001 r. Na mocy postanowienia Sądu o nabyciu spadku z dnia 19 sierpnia 2003 r. spadek po zmarłej matce nabyła m.in. wnioskodawczyni. W urzędzie skarbowym złożone zostało zeznanie podatkowe o nabyciu spadku, w którym zgodnie z ówczesnym stanem wiedzy zawarto oświadczenie, że spadkodawczyni nie pozostawiła żadnego spadku. W trakcie toczących się kilka lat postępowań sądowych wnioskodawczyni dowiedziała się o spadku po matce w postaci odszkodowania za szkody górnicze przysługującego spadkodawczyni od kopalni. W 2009 r. dokonano sądowego działu spadku i wnioskodawczyni poprzez komornika uzyska należną jej część spadku wraz z odsetkami.

Z treści przywołanych powyżej przepisów oraz opisanego stanu faktycznego de facto wynika, że wnioskodawczyni nabyła tytułem spadku po zmarłej matce prawo majątkowe w postaci wierzytelności należnej spadkodawczyni od kopalni, bowiem w chwili śmierci spadkodawczyni nie uzyskała jeszcze przysługującej jej należności. Dopiero po śmierci spadkodawczyni, wierzyciel - kopalnia wypłaciła jednej spadkobierczyni należną kwotę odszkodowania.

Roszczenie w postaci wierzytelności przysługujące spadkodawczyni od kopalni jest prawem majątkowym podlegającym opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Następcy prawni spadkodawcy uzyskują przysługujące mu prawo majątkowe w tym zakresie na zasadzie sukcesji uniwersalnej wynikającej z zapisu art. 922 § 1 k.c.

Zatem, skoro wnioskodawczyni będącej spadkobiercą przysługiwało roszczenie w postaci wierzytelności przysługującej spadkodawczyni od kopalni (klasyfikowane jako prawo majątkowe), to ciążył na niej obowiązek złożenia zeznania podatkowego o nabyciu praw do spadku, w którym to prawo winno być wykazane.

Zgodnie bowiem z art. 17a ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

W myśl art. 17a ust. 3 ww. ustawy w przypadku nabycia rzeczy lub praw majątkowych niewykazanych w zeznaniu podatkowym, podatnik jest obowiązany do złożenia korekty zeznania podatkowego organowi, któremu złożono zeznanie podatkowe, w terminie 14 dni od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu.

Wcześniej obowiązek składania takiego zeznania wynikał z treści § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 maja 2001 r. w sprawie obowiązku składania zeznań podatkowych przez podatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 40, poz. 462), które utraciło moc z dniem 16 sierpnia 2006 r.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W przypadku nabycia majątku spadkodawcy tytułem dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku - art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustaw.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 4 tej ustawy, w przypadku nabycia, które nie zostało zgłoszone do opodatkowania, a następnie nabycie to stwierdzono pismem obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma. Jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Podstawę opodatkowania - zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy - stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów.

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, iż momentem nabycia spadku przez wnioskodawczynię jest zgodnie z powołanymi wyżej przepisami prawa - data śmierci spadkodawczyni. To oznacza, że wnioskodawczyni nabyła spadek po matce (w tym również prawnie uzasadnioną wierzytelność należną spadkodawczyni) w dniu 7 czerwca 2001 r. Natomiast, obowiązek podatkowy w przedmiotowej sprawie powstał z dniem uprawomocnienia się postanowienia Sądu o nabyciu spadku, tj. we wrześniu 2003 r.

Zgodnie z art. 21 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:

W myśl art. 21 § 2 tej ustawy jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w § 1 pkt 1, podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem § 3.

Na podstawie art. 68 § 1 i § 2 ww. ustawy zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Natomiast, gdy podatnik:

Zatem, należy stwierdzić, iż prawnie uzasadniona wierzytelność należna spadkodawczyni jako prawo majątkowe podlega ustawie o podatku od spadków i darowizn. Dlatego na spadkobierczyni ciążył obowiązek złożenia zeznania podatkowego z tytułu nabycia praw do spadku (w tym ww. wierzytelności).

Ponieważ z wniosku wynika, że obowiązek podatkowy z tytułu nabycia przez spadkobierczynię w spadku po zmarłej w 2001 r. matce powstał we wrześniu 2003 r. (kiedy uprawomocniło się postanowienie sądu o nabyciu spadku) należy stwierdzić, że zobowiązanie podatkowe w myśl powołanych wyżej przepisów Ordynacji podatkowej uległo przedawnieniu z dniem 31 grudnia 2008 r., co oznacza, że wnioskodawczyni (spadkobierca) nie jest zobowiązana do uiszczenia podatku od spadków i darowizn od nabytego w spadku po matce roszczenia o wypłatę należności przysługującej spadkodawczyni od kopalni.

Nadmienić w tym miejscu należy, że jeżeli kopalnia wypłaciła również odsetki od ww. należności, to zobowiązanie podatkowe w podatku od spadku i darowizn od odsetek wypłaconych za okres do 7 czerwca 2001 r. czyli do daty śmierci spadkodawczyni, również uległo przedawnieniu.

Natomiast w odniesieniu zarówno do odsetek wypłaconych przez kopalnię za okres po 7 czerwca 2001 r. do dnia ich wypłaty (jeżeli zostały wypłacone) oraz odsetek wyegzekwowanych przez komornika od siostry L. w związku z dokonanym w dniu 30 kwietnia 2009 r. działem spadku, należy stwierdzić, że odsetki te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Powyższe nie oznacza jednak, że nie są one opodatkowane innym podatkiem. Ponieważ przedmiotem tej interpretacji indywidualnej jest zagadnienie z zakresu podatku od spadków i darowizn, to Organ nie jest ani obowiązany ani uprawniony do dokonania w niej rozważań dotyczących innego podatku. Zagadnienie to może być przedmiotem rozważań Organu dopiero po złożeniu przez wnioskodawczynię stosownego wniosku w tym zakresie.

Trzeba również podkreślić, iż - jak wykazano wyżej - moment nabycia spadku nie jest tożsamy z datą uprawomocnienia się postanowienia Sądu o nabyciu spadku. Bowiem jak wynika z powołanych wyżej przepisów Kodeksu cywilnego spadek nabywa się z chwilą śmierci spadkodawcy. Natomiast prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku ma wyłącznie charakter deklaratoryjny i potwierdza jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę. Określa ono natomiast moment powstania obowiązku podatkowego.

Reasumując, z uwagi na przedawnienie zobowiązania podatkowego, wnioskodawczyni, nie jest zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn od nabytej w spadku po matce wierzytelności należnej od kopalni.

Zatem stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za prawidłowe.

Niniejsza interpretacja indywidualna stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, iż Minister Finansów, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną), została wydana wyłącznie dla wnioskodawczyni.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.