IBPBII/1/436-84/14/JP

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 22 lutego 2014 r. (data wpływu do Biura - 28 lutego 2014 r.), o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia służebności przejazdu, przechodu i przegonu - jest nieprawidłowe.

W dniu 28 lutego 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia służebności przejazdu, przechodu i przegonu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni zamierza wystąpić do sądu o odpłatne ustalenie służebności przejazdu, przechodu i przegonu. Wnioskodawczyni wskazała, że w wyniku fizycznego wydzielenia jednej działki powstały dwie działki o numerach: 164 i 170. Na podstawie wydzielenia doszło do niekorzystnego podziału dla właścicieli działki numer 170. Jej właściciele utracili formalny dostęp do drugiej działki, tj. działki numer 168/1, która stanowiła współwłasność właścicieli działek numer 164 i 170, a jednocześnie była drogą dojazdową do opisanych działek. W szczególności przez działkę 168/1 jest i zawsze był jedyny dostęp do drogi publicznej. W związku z zaistniałą sytuacją, ze względu na brak dostępu do drogi publicznej Wnioskodawczyni zamierza wystąpić do sądu o odpłatne ustalenie służebności przejazdu, przechodu i przegonu przez działkę numer 164/1, na powierzchni ok. 10 m², dla każdoczesnych właścicieli działki numer 170. Służebność zostanie ustanowiona od strony działki numer 168/1, która stanowi współwłasność właścicieli działek o numerach 164 i 170 i jest jednocześnie drogą dojazdową.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy od uzyskanych uprawnień Wnioskodawczyni będzie musiała płacić podatek, jeżeli tak, to w jakiej wysokości.

Zdaniem Wnioskodawczyni, w oparciu o obowiązujące przepisy uzyskanie prawa do "odpłatnego ustalenia służebności przejazdu, przechodu i przegonu przez około 10 m² przyległej do działki Wnioskodawczyni dla każdoczesnych właścicieli jej działki" nie daje podstaw do nałożenia podatku od uzyskanego prawa. Wnioskodawczyni wskazała, że fizycznie jest to jedyny dostęp do jej działki. Od dziesiątek lat wyłącznie tylko w ten sposób korzystano z dostępu do działki Wnioskodawczyni.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. i ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany tych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstaw opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3).

Z treści wniosku wynika, ze Wnioskodawczyni zamierza wystąpić do sądu o ustanowienie odpłatnej służebności przejazdu, przechodu i przegonu przez przyległą do działki Wnioskodawczyni działkę. Ustanowienie służebności obejmie 10 m² przyległej działki i będzie przysługiwać każdoczesnym właścicielom działki Wnioskodawczyni. Powodem ustanowienia służebności jest brak dostępu do drogi publicznej, który powstał na skutek dokonania wydzielenia działek. Wnioskodawczyni wskazała, że od dziesiątek lat w ten sposób korzystano z dostępu do jej działki.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego należy wskazać, że co do zasady ustanowienie odpłatnej służebności stanowi czynność prawną opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 285 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podatnie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Stosownie do art. 145 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. (art. 145 § 2 Kodeksu cywilnego).

W świetle powyżej przytoczonych przepisów prawa cywilnego należy zauważyć, że służebność gruntowa jest prawem ustanawianym na nieruchomości tzw. służebnej lub obciążonej, na rzecz każdoczesnego właściciela innej nieruchomości, tj. nieruchomości władnącej. Istotą służebności gruntowej jest zapewnienie trwałego korzystania przez każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej - w określonym zakresie - z nieruchomości obciążonej. Służebność gruntowa jest ograniczonym prawem rzeczowym, które obciąża cudzą nieruchomość, mającym na celu zwiększenie użyteczności innej nieruchomości albo zaspokojenie określonych potrzeb oznaczonej osoby fizycznej. Jedną z postaci służebności gruntowej uregulowaną w Kodeksie cywilnym jest służebność drogi koniecznej. Służebność drogi koniecznej, której treścią jest możliwość przechodzenia, przejazdu czy przepędzania bydła, należy do tzw. służebności przymusowych i wyraża się w zezwoleniu na przemieszczanie się w określony sposób przez nieruchomość obciążoną na rzecz tego, kto ze swej nieruchomości nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub budynków gospodarskich. Służebność drogi koniecznej jest ustanawiana za wynagrodzeniem na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Powstaje ona wskutek orzeczenia sądu.

Przenosząc powyższe stwierdzenia na grunt przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, należy zaakcentować, że zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy obowiązek podatkowy, przy ustanowieniu służebności drogi koniecznej na skutek orzeczenia sądu w tym zakresie, powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu. Stosownie do art. 4 pkt 6 cyt. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywającym prawo służebności.

Zgodnie z kolei z art. 6 ust. 1 pkt 6 ww. ustawy podstawę opodatkowania przy ustanowieniu odpłatnej służebności stanowi wartość świadczeń osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione.

W myśl art. 6 ust. 5 ww. ustawy, jeżeli z treści czynności cywilnoprawnych wymienionych w ust. 1 pkt 6 wynika prawo żądania świadczeń, które nie mogą być oznaczone pod względem wielkości w chwili zawierania umowy, podstawę opodatkowania ustala się w miarę wykonywania świadczeń. Organ podatkowy może jednak, za zgodą podatnika, przyjąć do podstawy opodatkowania prawdopodobną wartość wszystkich świadczeń za okres trwania czynności.

Zgodnie z art. 6 ust. 6 cyt. ustawy, w przypadku zawarcia umów, o których mowa w ust. 1 pkt 6, na czas nieokreślony, podstawę opodatkowania może stanowić zgodnie z oświadczeniem podatnika:

Stosownie do art. 6 ust. 8 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w przypadku zmiany umów wymienionych w ust. 1 pkt 6, podstawę opodatkowania stanowi:

Stawka podatku od ustanowionej odpłatnej służebności wynosi 1% podstawy opodatkowania, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych należy stwierdzić, że w związku z planowanym ustanowieniem służebności przejazdu, przechodu i przegonu na działce sąsiedniej przylegającej do działki Wnioskodawczyni z powodu braku dostępu do drogi publicznej z tej działki, Wnioskodawczyni uzyska uprawnienia w wyszczególnionym zakresie będąc właścicielem nieruchomości władnącej. Oznacza to, że Wnioskodawczyni jest osobą nabywającą prawo służebności. Tym samym na Wnioskodawczyni ciążyć będzie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, którego spełnienie polega na zapłacie podatku według stawki 1% podstawy opodatkowania określonej zgodnie z uregulowaniami zawartymi w art. 6 ustawy. Zgodnie z art. 10 ust. 1 ww. ustawy podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, tj. notariusza.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.