IBPBII/1/436-56/13/AŻ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 11 lutego 2013 r. (data wpływu do tut. Biura - 13 lutego 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy pożyczki - jest nieprawidłowe.

W dniu 13 lutego 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy pożyczki.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca podpisał umowę zlecenia powierniczego ze swoją matką. Zgodnie z tą umową Wnioskodawca jako zleceniobiorca (powiernik) zobowiązał się dokonać zakupu w imieniu własnym ale na rachunek zleceniodawcy (matki) określonych rzeczy ruchomych. Matka, zgodnie z tą umową, zobowiązała się przekazać powiernikowi określoną kwotę pieniędzy na ten zakup. Powiernik, na pierwsze żądanie zlecającej matki, miał przenieść własność tych zakupionych rzeczy na jej rzecz lub wskazanej przez nią osoby trzeciej, i strony miały się rozliczyć. W przypadku braku środków matka miała dopłacić brakującą kwotę a w przypadku przeciwnym powiernik miał zwrócić resztę niewykorzystanej kwoty na rzecz matki. Za realizowaną usługę powiernik miał dodatkowo otrzymać ustalone umową zlecenia powierniczego wynagrodzenie. Matka w wykonaniu zobowiązania z umowy zlecenia powierniczego przelała ze swojego rachunku bankowego na rachunek bankowy syna, prowadzony w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą, kwotę 240.000,00 zł. Syn jako powiernik dokonał zakupu rzeczy ruchomych zgodnie z umową. Na otrzymaną kwotę 240.000,00 zł wystawił fakturę VAT (faktura zaliczkowa) i opodatkował to otrzymanie podatkiem VAT.

W trakcie trwania tej umowy zlecenia powierniczego strony zdecydowały, że rozwiążą tę umowę na mocy porozumienia stron. Tak też zrobiły, podpisując stosowne porozumienie. Mocą tego porozumienia zakupione rzeczy ruchome pozostają własnością syna jako powiernika zaś matka nie będzie rościła pretensji o przeniesienie własności tych rzeczy na nią. W związku zaś z rozwiązaniem umowy zlecenia powierniczego i pozostawieniem zakupionych rzeczy przez powiernika na jego własność powiernik (syn) jest zobowiązany do zwrotu na rzecz matki kwoty 240.000,00 zł.

Teraz aby nie dokonywać zwrotu tych pieniędzy na rzecz matki syn (podatnik-były powiernik) i matka chcą podpisać:

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

W obu wskazanych stanach przyszłych jednym z warunków do zwolnienia w podatku czy to w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych czy to w podatku od spadków i darowizn jest dokonanie przelewu środków pieniężnych z rachunku bakowego dawcy na rachunek bankowy biorcy. W opisanych stanach przyszłych mamy do czynienia z sytuacją, w której pieniądze zostały przelane z rachunku bankowego matki na rachunek bankowy syna - ale z innej podstawy prawnej świadczenia aniżeli umowa darowizny czy też umowa pożyczki. Strony jednak chcąc uniknąć niepotrzebnych operacji związanych ze zwrotem świadczenia z umowy zlecenia powierniczego chciałyby, korzystając z określonych instytucji cywilistycznych, uprościć obrót finansowy między nimi i uniknąć konieczności wielokrotnego wzajemnego przelewania pomiędzy sobą pieniędzy i ponoszenia kosztów operacji bankowych z tym związanych.

Istota przedmiotowych regulacji miała zapobiegać fikcyjności takich transakcji. Taki był cel tych regulacji. W sytuacji jak w sprawie opisanej cel taki jest osiągnięty albowiem pieniądze były już przelane z jednego rachunku bankowego na drugi. Tak więc, zdaniem Wnioskodawcy, w obu zdarzeniach przyszłych należy przyjąć dopuszczalność takich transakcji i ich skutek w postaci braku ich opodatkowania i traktować, że spełniony jest warunek przekazania środków pieniężnych za pośrednictwem rachunków bankowych.

W podobnych sytuacjach sądy administracyjne przyjęły za spełnienie tego warunku kiedy środki z rachunku bankowego dawcy były przekazywane bezpośrednio na rachunek dewelopera z pominięciem rachunku odbiorcy ale z zaznaczeniem, że są świadczone na jego konto. Tak więc z orzeczeń tych - zdaniem Wnioskodawcy - wynika, że przepis ten należy tłumaczyć przy uwzględnieniu wykładni celowościowej a nie literalnej.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy pożyczki. W pozostałym zakresie wniosku dotyczącym podatku od spadków i darowizn wydano odrębne rozstrzygniecie.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają umowy pożyczki.

Elementami przedmiotowo istotnymi określonej w art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) umowy pożyczki są: obowiązek pożyczkodawcy przeniesienia na własność pożyczkobiorcy określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz obowiązek pożyczkobiorcy zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki ma charakter zobowiązujący, a zatem do jej skutecznego zawarcia wystarczające jest zgodne oświadczenie woli pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy. Strony umowy mogą dowolnie określić moment przekazania przedmiotu pożyczki.

Instytucja odnowienia, nazywana również nowacją, należy do grupy zdarzeń prawnych powodujących wygaśnięcie zobowiązania. Ustawodawca kształtuje odnowienie jako czynność prawną o charakterze dwustronnym (umowę). Warunkiem umorzenia dotychczasowego zobowiązania dłużnika jest zaciągnięcie przez niego nowego zobowiązania. Inaczej mówiąc, wolą stron umowy odnowienia jest umorzenie dotychczasowego zobowiązania i zastąpienie go nowym zobowiązaniem lub opartym na innej podstawie prawnej. O kwalifikacji porozumień, przez które strony modyfikują łączący je stosunek prawny, decyduje zamiar odnowienia (animus novandi). Konieczną przesłanką nowacji jest istnienie ważnego zobowiązania.

Zgodnie z treścią art. 506 § 1 Kodeksu cywilnego, jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).

Z powołanego przepisu wynika zatem, iż umowa odnowienia może wystąpić w dwóch postaciach, co rodzi określone skutki w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jeżeli w celu umorzenia dotychczasowego zobowiązania dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela do:

* spełnienia innego świadczenia - czynność nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych,

* spełnienia tego samego świadczenia, lecz z innej podstawy prawnej (powstaje nowy stosunek zobowiązaniowy) i odnowienie będzie dokonane w postaci jednej z umów wymienionych w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - czynność podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Zgodnie natomiast z art. 4 pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy ciąży przy umowie pożyczki - na biorącym pożyczkę. Podstawę opodatkowania w takim przypadku, według art. 6 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy, stanowi kwota lub wartość pożyczki. Stawka podatku od umowy pożyczki, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy, wynosi 2%.

Jednakże zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zwalnia się od podatku pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.), w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, pod warunkiem:

* złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności,

* udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo - kredytową lub przekazem pocztowym.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy, zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy, do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca podpisał umowę zlecenia powierniczego ze swoją matką. Zgodnie z tą umową Wnioskodawca jako zleceniobiorca (powiernik) zobowiązał się dokonać zakupu w imieniu własnym, ale na rachunek zleceniodawcy (matki), określonych rzeczy ruchomych. Matka w wykonaniu zobowiązania z umowy zlecenia powierniczego przelała ze swojego rachunku bankowego na rachunek bankowy syna, prowadzony w związku z jednoosobową działalnością gospodarczą, kwotę 240.000,00 zł. Syn jako powiernik dokonał zakupu rzeczy ruchomych zgodnie z umową. W trakcie trwania tej umowy zlecenia powierniczego strony zdecydowały, że rozwiążą tę umowę na mocy porozumienia stron. Tak też zrobiły, podpisując stosowne porozumienie. Mocą tego porozumienia zakupione rzeczy ruchome pozostają własnością syna jako powiernika zaś matka nie będzie rościła pretensji o przeniesienie własności tych rzeczy na nią. W związku zaś z rozwiązaniem umowy zlecenia powierniczego i pozostawieniem zakupionych rzeczy przez powiernika na jego własność powiernik (syn) jest zobowiązany do zwrotu na rzecz matki kwoty 240.000,00 zł. Aby nie dokonywać zwrotu tych pieniędzy na rzecz matki syn (podatnik-były powiernik) i matka chcą podpisać umowę odnowienia w rozumieniu art. 506 kodeksu cywilnego przyjmując w tej umowie, że dokonują zmiany tytułu świadczenia w miejsce obowiązku zwrotu kwoty 240.000,00 zł z tytułu rozwiązania umowy zlecenia powierniczego na świadczenie z tytułu umowy pożyczki.

Skoro zatem w przedmiotowym zdarzeniu dojdzie do zawarcia umowy odnowienia, która polegać będzie na spełnieniu tego samego świadczenia (tekst jedn.: zwrotu przez Wnioskodawcę kwoty 240.000,00 zł), lecz z innej podstawy prawnej - tj. umowy pożyczki, to umowa ta (tekst jedn.: umowa pożyczki) podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wskazać należy, iż powołane przez Wnioskodawcę zwolnienie określone w art. 9 pkt 10 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie znajdzie w przedmiotowej sprawie zastosowania, bowiem nie zostanie zrealizowany warunek udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy. Środki pieniężne otrzymane przez Wnioskodawcę nie zostały mu przekazane na mocy umowy odnowienia (która przybrała postać umowy pożyczki) lecz na podstawie zawartej wcześniej umowy powierniczej czyli z innego tytułu. Biorący pożyczkę nie udokumentuje zatem otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy tytułem pożyczki, gdyż pieniądze te zostały mu już uprzednio przekazane tytułem realizacji umowy powierniczej nie zaś umowy pożyczki.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.