IBPBII/1/436-42/08/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani..., przedstawione we wniosku z dnia 10 grudnia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 18 grudnia 2008 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy na prowadzenie robót mających na celu ułożenie gazociągu - jest nieprawidłowe.

W dniu 18 grudnia 2008 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy na prowadzenie robót mających na celu ułożenie gazociągu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni w dniu 5 lutego 2008 r. jako właścicielka nieruchomości w K. zawarła z firmą gazowniczą umowę na prowadzenie na terenie własnej działki robót mających na celu ułożenie gazociągu. Stosownie do umowy, wykonanie robót na terenie działki wnioskodawczyni uzależniła od zapłaty rekompensaty, odpłatności jednorazowej nazwanej w umowie "odszkodowaniem" za uciążliwości wynikające z faktu ułożenia gazociągu. Za zgodną wolą stron rekompensata wyczerpuje teraźniejsze i przyszłe roszczenia wnioskodawczyni z tytułu ograniczenia przysługującego jej prawa własności, których treść zawarto w § 5 umowy. Zapłaty umówionego świadczenia dokonano jednorazowo na rachunek wskazany przez wnioskodawczynię.

Na czas robót został zajęty pas robót o szerokości 20m. Ograniczenie prawa własności wynikające z faktu ułożenia gazociągu na prywatnej działce, zgodnie z umową polega na rezygnacji z zasadzania drzew w pasie gazowym, jak również ograniczeniu trwałej zabudowy.

Ponadto, w okresie napraw i remontu gazociągu wnioskodawczyni zobowiązała się zgodnie z umową na udostępnienie w tym zakresie terenu na zasadzie służebności gruntu nie żądając w zamian żadnego dodatkowego wynagrodzenia.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy opisany stan prawny i faktyczny oraz przedstawione dowody świadczą o tym, że właściciel obciążonej nieruchomości z tytułu udostępnienia - użyczenia działki (nieruchomości) winien zapłacić od dokonanej jednorazowo czynności prawnej podatek od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. i) i w wysokości określonej w art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych określonej jako "ustanowienie odpłatnego użytkowania (...) oraz odpłatnej służebności".

Zdaniem wnioskodawczyni, w opisanym stanie faktycznym i prawnym powinna zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. i) oraz art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - w wysokości 1% wartości otrzymanego świadczenia.

W ocenie wnioskodawczyni, wypłacone świadczenie nie posiada cech typowego odszkodowania jako rekompensaty za szkodę materialną wyrządzoną na udostępnionej przez wnioskodawczynię nieruchomości. Nie jest również odszkodowaniem w rozumieniu odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej określonej przepisami Kodeksu cywilnego.

Cechy zawartej umowy określone w niej wskazują na to, że zawarta umowa jest w świetle prawa umową użytkowania ustanowioną na rzecz firmy gazowniczej i jednocześnie odpłatną służebnością na okoliczność przesyłu gazu. Zawarta umowa wyczerpuje znamiona określone dla tego typu umowy zawarte w Kodeksie cywilnym w art. 252-265 i art. 284 (inne przypadki użytkowania), jak również art. 3051 do 3054 (służebność przesyłu).

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r., zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

- umowy pożyczki,

- umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długówi ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

- umowy dożywocia,

- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

- ustanowienie hipoteki,

- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnejsłużebności,

- umowy depozytu nieprawidłowego,

- umowy spółki (akty założycielskie).

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zgodnie z art. 252 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) użytkowanie jest ograniczonym prawem rzeczowym, które daje podmiotowi uprawnionemu prawo do używania rzeczy i pobierania jej pożytków. Użytkowanie obciąża rzecz w całości i rozciąga się bez wyjątku na jej części składowe (art. 47 § 1 Kodeksu) i przynależności (art. 52 Kodeksu). Wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części (art. 253 § 1 i 2 Kodeksu).

Do innych przypadków użytkowania przez osoby prawne stosuje się przepisy rozdziału I regulującego przepisy ogólne dotyczące użytkowania oraz odpowiednie przepisy rozdziału II normującego użytkowanie przez osoby fizyczne, o ile użytkowanie to nie jest inaczej uregulowane przez odrębne przepisy np. przepisy prawa geologicznego i górniczego (art. 284 Kodeksu).

Natomiast zgodnie z art. 285 § 1 i 2 Kodeksu nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa). Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.

Równocześnie w świetle art. 3051 Kodeksu nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

W tym miejscu należy wyjaśnić, że zarówno użytkowanie jak i służebność są ograniczonymi prawami rzeczowymi, zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu.

Przepis art. 245 § 1 i 2 Kodeksu stanowi, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.

Wobec tego należy stwierdzić, że aby doszło do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego jakim jest użytkowanie czy służebność (również służebność przesyłu) musi być złożone oświadczenie właściciela nieruchomości o ustanowieniu takiego prawa w formie aktu notarialnego.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że wnioskodawczyni, będąc właścicielką działki, zawarła z firmą gazowniczą umowę na prowadzenie na terenie tej działki robót związanych z budową gazociągu. Zgodnie z umową, w zamian za udostępnienie terenu działki wnioskodawczyni otrzymała od użytkownika rekompensatę w formie jednorazowej odpłatności nazwanej w umowie "odszkodowaniem" za uciążliwości wynikające z faktu ułożenia gazociągu. Ponadto, w okresie napraw i remontu gazociągu wnioskodawczyni zobowiązała się, zgodnie z umową na udostępnienie w tym zakresie terenu na zasadzie służebności gruntu nie żądając w zamian żadnego dodatkowego wynagrodzenia.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika aby doszło do ustanowienia w formie aktu notarialnego użytkowania czy służebności. Wnioskodawczyni zawarła jedynie zwykłą umowę na prowadzenie na terenie własnej działki robót mających na celu ułożenie gazociągu oraz zobowiązała się, że w okresie napraw udostępni teren na zasadzie służebności gruntu. Tym samym należy stwierdzić, że opisana w stanie faktycznym przez wnioskodawczynię umowa nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowo wyjaśnia się, że gdyby doszło w rzeczywistości do ustanowienia w formie przewidzianej przez prawo użytkowania czy też służebności, czynność taka podlegałaby opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a obowiązek zapłaty podatku ciążyłby, w myśl art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności, czyli na firmie gazowniczej.

Wobec tego stanowisko wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Do wniosku wnioskodawczyni dołączyła plik dokumentów. Należy jednak zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 70, 45-372 Opole, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.