IBPBII/1/436-419/11/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 12 września 2011 r. (data wpływu do Organu - 21 września 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przymusowego wykupu akcji - jest prawidłowe.

W dniu 21 września 2011 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych przymusowego wykupu akcji.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest Spółką akcyjną prowadzącą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Spółka prowadzi działalność głównie w branży gastronomicznej (usługi żywienia zbiorowego, bary, usługi cateringowe) i jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Sprawozdania finansowe Wnioskodawcy bada corocznie biegły rewident.

W dniu 14 października 2010 r. odbyło się Nadzwyczajne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki, na którym podjęto uchwałę w sprawie przymusowego wykupu akcji imiennych serii A, B i C (zgodnie z art. 418 Kodeksu spółek handlowych - 11.590) około 4,9814% na rzecz spółki z o.o. X, posiadającej do tej pory - 221.077 akcji (tj. 95,018%). Jednocześnie inną uchwałą wybrano biegłego do ustalenia ceny akcji podlegających przymusowemu wykupowi. W listopadzie 2010 r. biegła ustaliła cenę akcji na (...) zł na jedną akcję. Uchwałą zarządu Spółki zatwierdzono ww. wycenę wartości rynkowej akcji spółki na (...) zł - zgodnie z wyceną biegłej.

Następnie Zarząd Spółki pisemnie zawiadomił akcjonariuszy o przymusowym wykupie akcji i wezwał ich do złożenia akcji podlegających wykupowi w siedzibie spółki w terminie 14 dni od ukazania się tego ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Ogłoszenie ukazało się w 2011 r. Rygorem niezłożenia ww. akcji było unieważnienie akcji w trybie art. 358 Kodeksu spółek handlowych.

W związku z ukazaniem się tego ogłoszenia Zarząd podał, iż ww. 14 dniowy termin złożenia akcji przez akcjonariuszy upływał w dniu 21 marca 2011 r. Uchwałą Zarządu z dnia 31 marca 2011 r. poinformowano akcjonariuszy, iż unieważnia się akcje tych akcjonariuszy, którzy w konsekwencji nie złożyli dokumentów akcji w terminie do dnia 21 marca 2011 r. oraz o wydaniu nabywcy (spółce z o.o. X) nowego dokumentu nabytych akcji w odcinkach zbiorowych, oddzielnie dla serii - A, B i C.

Całą procedurą wykupu ww. akcji zajmował się zarząd Spółki, który chce ją zakończyć w sposób prawidłowy i zgodny z wszystkimi przepisami prawnymi, w tym podatkowymi i dlatego też ma interes prawny w otrzymaniu odpowiedzi na niżej wymienione pytania.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1

Nie ma potrzeby sporządzania pisemnej umowy kupna - sprzedaży akcji, albowiem prawidłowo przeprowadzono ich wykup, zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych a nie Kodeksu cywilnego, akcje zgodnie z przeprowadzoną procedurą są już unieważnione i nie trzeba sporządzać umów na akcje już unieważnione. Wystarczy więc tylko oświadczenie akcjonariusza o odbiorze należności za swoje unieważnione akcje.

Ad. 2

Procedura wykupu akcji w trybie Kodeksu spółek handlowych nie wymaga zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ad. 3

Tym bardziej w takiej sytuacji nie powstaje obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest rozpatrzenie wniosku w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego, dotyczącego pytań oznaczonych nr 2 i 3. Jednocześnie wyjaśnia się, że w pozostałym zakresie wniosku, tj. dotyczącym pytania oznaczonego nr 1 oraz w zakresie stanu faktycznego, zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Instytucja przymusowego wykupu akcji przez spółkę uregulowana została w ustawie z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 418 § 1 Kodeksu spółek handlowych walne zgromadzenie może powziąć uchwałę o przymusowym wykupie akcji akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze mniejszościowi) przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy, posiadających łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego. Uchwała wymaga większości 95% głosów oddanych. Statut może przewidywać surowsze warunki powzięcia uchwały. Przepisy art. 416 § 2 i 3 Kodeksu spółek handlowych stosuje się odpowiednio. Stosownie do § 2 ww. przepisu uchwała, o której mowa w § 1, powinna określać akcje podlegające wykupowi oraz akcjonariuszy, którzy zobowiązują się wykupić akcje, jak również określać akcje przypadające każdemu z nabywców. Akcjonariusze, którzy mają nabyć akcje i głosowali za uchwałą, odpowiadają solidarnie wobec spółki za spłacenie całej sumy wykupu.

W myśl natomiast § 2a powołanego powyżej artykułu akcjonariusze mniejszościowi, których akcje podlegają przymusowemu wykupowi, powinni, w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia uchwały, złożyć w spółce dokumenty akcji lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki. Jeżeli akcjonariusz nie złożył dokumentu akcji w terminie, zarząd unieważnia ją w trybie art. 358, a nabywcy wydaje nowy dokument akcji pod tym samym numerem emisyjnym.

W świetle art. 418 § 3 Kodeksu spółek handlowych, dotyczącego sposobu uiszczenia ceny wykupu, przepisy art. 417 § 1-3 stosuje się odpowiednio. Po uiszczeniu ceny wykupu, obejmującej również akcje, o których mowa w § 2b, zarząd powinien niezwłocznie przenieść wykupione akcje na nabywców. Do dnia uiszczenia całej sumy wykupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie uprawnienia z akcji.

W myśl wskazanego art. 417 § 1 Kodeksu spółek handlowych wykupu akcji dokonuje się po cenie notowanej na rynku regulowanym, według przeciętnego kursu z ostatnich trzech miesięcy przed powzięciem uchwały albo też, gdy akcje nie są notowane na rynku regulowanym, po cenie ustalonej przez biegłego wybranego przez walne zgromadzenie. Jeżeli akcjonariusze nie wybiorą biegłego na tym samym walnym zgromadzeniu, zarząd zwróci się w terminie tygodnia od dnia walnego zgromadzenia do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego celem wyceny akcji będących przedmiotem wykupu. Przepisy art. 312 § 5, 6 i 8 stosuje się odpowiednio. Wykupu akcji dokonuje się za pośrednictwem zarządu.

Powyższe przepisy wskazują, że procedura wykupu akcji składa się z szeregu czynności faktycznych i prawnych dokonywanych z udziałem trzech podmiotów: spółki (zarządu spółki), akcjonariuszy mniejszościowych i akcjonariuszy większościowych (zobowiązanych do wykupu akcji). Procedurę wykupu akcji zapoczątkowuje uchwała powzięta na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółki akcyjnej, która stanowi źródło dwóch stosunków zobowiązaniowych. Jeden dotyczy zobowiązania akcjonariuszy mniejszościowych do wydania dokumentów akcji w zamian za cenę wykupu. Drugi dotyczy zobowiązania akcjonariuszy wykupujących do wpłacenia sumy wykupu oraz do przejęcia wykupywanych akcji zgodnie z planem podziału. Przejście własności wykupywanych akcji następuje w drodze czynności prawnych dokonywanych w wykonaniu powyższych stosunków zobowiązaniowych. Można w tym zakresie wyróżnić dwa etapy. W pierwszym, pomiędzy spółką a akcjonariuszami wykupywanymi dochodzą do skutku umowy przeniesienia akcji, na podstawie których spółka nabywa akcje we własnym imieniu, ale na rachunek akcjonariuszy, którzy zobowiązali się nabyć akcje. Następnie spółka winna przenieść nabyte akcje na rzecz akcjonariuszy zobowiązanych do nabycia akcji.

Przedstawione zasady i tryb przymusowego wykupu akcji pozwalają na przyjęcie, iż jest to instytucja w sposób szczególny uregulowana w prawie handlowym i nie zawierająca istotnych elementów umowy sprzedaży, określonych w art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Dla skutecznego zrealizowania przymusowego wykupienia akcji nie jest bowiem niezbędne złożenie oświadczenia woli o zawarciu umowy. Z samej istoty "przymusowego wykupu" wynika, że zgoda na zawarcie umowy akcjonariuszy mniejszościowych nie tylko nie jest niezbędna dla zrealizowania całej procedury, ale odbywa się wbrew ich woli. Instytucja przymusowego wykupu akcji realizowana jest w interesie akcjonariuszy większościowych, zaś akcjonariuszom mniejszościowym ustawa przyznaje tylko instrumenty ochrony ich praw, które mogą zostać naruszone w przypadku wykupu akcji po cenie zaniżonej, nieodzwierciedlającej ich rzeczywistej wartości.

Ponadto, określona w art. 418 Kodeksu spółek handlowych "suma wykupu" nie odpowiada pojęciu ceny w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. "Suma wykupu" jest wartością zobiektywizowaną w oparciu o wartości z rynku regulowanego lub zgodna z opinią biegłego. Nie stanowi przedmiotu ustaleń pomiędzy stronami umowy.

W wyniku przeprowadzenia procedury wykupu akcji nie dochodzi również do zawarcia umowy pomiędzy dotychczasowym właścicielem akcji a ich nabywcą. Jak już wskazano powyżej, do przeprowadzenia procedury wykupu akcji dochodzi w wyniku dwóch odrębnych stosunków zobowiązaniowych z dodatkowym udziałem spółki (zarządu spółki). Warunkiem skuteczności całej procedury nie jest zgodna wola stron, lecz uiszczenie ceny wykupu przez akcjonariuszy większościowych (wykupujących akcje zgodnie z planem podziału). Nieuiszczenie ceny wykupu, chociażby w części, powoduje upadek całej procedury wykupu akcji. Bez znaczenia dla tego skutku jest to, kto i w jakim zakresie ponosi odpowiedzialność za nie dojście do skutku przymusowego wykupu akcji, jak również, w jaki sposób może do tej odpowiedzialności zostać pociągnięty.

Powyższe wskazuje zatem jednoznacznie, że przymusowy wykup akcji na zasadach i w trybie art. 418 Kodeksu spółek handlowych nie może zostać uznany za umowę sprzedaży w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego. Nie jest to również inna czynność wymieniona we wskazanym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Sprawia to, że czynność przymusowego wykupu akcji dokonywana w trybie art. 418 Kodeksu spółek handlowych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, iż w 2011 r. dokonano przymusowego wykupu akcji Spółki - Wnioskodawcy na zasadach i w trybie art. 418 Kodeksu spółek handlowych. W sytuacji, gdy akcjonariusz zobowiązany nie przedstawił akcji do wykupu w określonym przez Spółkę terminie - akcje te zostały unieważnione w trybie art. 358 Kodeksu spółek handlowych.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie przymusowy wykup akcji Spółki - Wnioskodawcy nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Należy również wskazać, iż na każdym etapie prowadzonej procedury wykupu akcji od akcjonariuszy mniejszościowych - za pośrednictwem Wnioskodawcy

- obowiązek podatkowy nie powstanie. Tym samym wskazana transakcja wykupu akcji nie spowoduje obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Z powyższych przyczyn, również w sytuacji, gdy akcjonariusz nie odebrał należności za swoje przymusowo wykupione akcje (a pieniądze za nie znajdują się w kasie Spółki lub w depozycie sądowym) nie wystąpią przesłanki do powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Niniejsza interpretacja stosownie do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że Minister Finansów, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną), została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.