IBPBII/1/436-337/09/MCZ - Obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn w przypadku zwrotu spadkodawcy wywłaszczonej nieruchomości.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 29 października 2009 r. (data wpływu do tut. Biura - 4 listopada 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zwrotu spadkobiercy wywłaszczonej nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 4 listopada 2009 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zwrotu spadkobiercy wywłaszczonej nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Działka stanowiąca własność matki wnioskodawcy została wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa z dniem 2 grudnia 1975 r. Matka wnioskodawcy zmarła w dniu 16 października 1986 r. Na mocy postanowienia Sądu o nabyciu spadku z dniem 14 grudnia 1987 r. wnioskodawca - jako jedyny spadkobierca - nabył spadek po zmarłej matce w całości. Wnioskodawca wystąpił z roszczeniem o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. W 2009 r. Starosta wydał decyzję o zwrocie wywłaszczonej wcześniej działki na rzecz wnioskodawcy (spadkobiercy) na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, gdyż przedmiotowa działka nie została wykorzystana na cel określony w decyzji wywłaszczeniowej.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w przypadku zwrotu wywłaszczonej nieruchomości istnieje obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn...

Zdaniem wnioskodawcy zwrot wywłaszczonej nieruchomości na podstawie decyzji administracyjnej przywraca jedynie wcześniej istniejące prawa. Nabycie tego prawa przez wnioskodawcę, jego zdaniem, nastąpiło z chwilą stwierdzenia nabycia spadku, tj. w 1987 r. Ponieważ od tego czasu minął okres dłuższy niż 5 lat, to obecnie wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznaczyć należy, że niniejszą interpretacją dokonano oceny stanowiska wnioskodawcy wyłącznie w zakresie opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn zwróconej spadkobiercy wywłaszczonej nieruchomości.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych wniosek zostanie rozstrzygnięte odrębną interpretacją indywidualną.

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy (przed dniem 1 stycznia 2007 r.), stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 1983 r. Nr 45, poz. 207 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. spadku.

Spadek jest instytucją regulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). W myśl art. 922 § 1 tej ustawy przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Z powyższej normy prawnej wynika, że spadkobiercy w zasadzie wchodzą w sytuację prawną, w jakiej pozostawał spadkodawca. Oznacza to, że w skład spadku wchodzą prawa i obowiązki, ale także uzasadnione prawnie nadzieje na nabycie prawa. Prawa majątkowe są składnikiem masy spadkowej dającym nabywcy w drodze dziedziczenia legitymację prawną do występowania z wnioskiem o ich dochodzenie. Roszczenie o zwrot nieruchomości jest prawem majątkowym.

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast stosownie do przepisu art. 925 tej ustawy spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Prawomocne postanowienie sądu ma natomiast charakter deklaratoryjny i stwierdza jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę (art. 1025 § 1 K.c.).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż działka stanowiąca własność matki wnioskodawcy została wywłaszczona na rzecz Skarbu Państwa z dniem 02 grudnia 1975 r. Matka wnioskodawcy zmarła w dniu 16 października 1986 r. Na mocy postanowienia Sądu o nabyciu spadku z dnia 14 grudnia 1987 r. wnioskodawca- jako jedyny spadkobierca - nabył spadek po zmarłej matce w całości. W 2009 r. Starosta wydał decyzję o zwrocie wywłaszczonej wcześniej działki na rzecz wnioskodawcy (spadkobiercy).

Z treści przywołanych powyżej przepisów oraz opisanego stanu faktycznego faktycznie wynika, że wnioskodawca nabył tytułem spadku po zmarłej matce prawo majątkowe w postaci roszczenia o zwrot wywłaszczonej nieruchomości. Bowiem z chwilą śmierci spadkodawczyni nie była w posiadaniu ww. nieruchomości. Roszczenie o zwrot nieruchomości jest prawem majątkowym podlegającym opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Następcy prawni osoby wywłaszczonej uzyskują przysługujące jej prawo majątkowe w tym zakresie na zasadzie sukcesji uniwersalnej wynikającej z zapisu art. 922 § 1 K.c.

Zatem, skoro wnioskodawcy będącemu spadkobiercą przysługiwało roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości (klasyfikowane jako prawo majątkowe), to ciążył na nim obowiązek złożenia zeznania podatkowego o nabyciu praw do spadku.

Zgodnie bowiem z art. 17a ust. 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych (...).

W przypadku nabycia majątku spadkodawcy tytułem dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku - art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustaw.

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 4 tej ustawy, w przypadku nabycia, które nie zostało zgłoszone do opodatkowania, a następnie nabycie to stwierdzono pismem obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma. Jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Podstawę opodatkowania - zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy - stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

W myśl art. 8 ust. 1 cyt. ustawy wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych - w wysokości tych wkładów.

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, iż momentem nabycia spadku przez wnioskodawcę jest zgodnie z powołanymi wyżej przepisami prawa - data śmierci spadkodawczyni. To oznacza, że wnioskodawca nabył spadek po matce (w tym również prawnie uzasadnione roszczenia należne spadkodawczyni) w dniu 16 października 1986 r., Natomiast, obowiązek podatkowy w przedmiotowe sprawie powstał z dniem uprawomocnienia się postanowienia Sądu o nabyciu spadku, tj. w dniu 14 grudnia 1987 r.

Zgodnie z art. 21 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:

W myśl art. 21 § 2 tej ustawy jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w § 1 pkt 1, podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem § 3.

Stosownie do art. 21 § 3 Ordynacji podatkowej jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego.

Na podstawie art. 68 § 1 i § 2 ww. ustawy zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Natomiast, gdy podatnik:

Zatem, należy stwierdzić, iż roszczenie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości jako prawo majątkowe podlega ustawie o podatku od spadków i darowizn. Dlatego na spadkobiercy ciążył obowiązek złożenia zeznania podatkowego z tytułu nabycia praw do spadku (w tym ww. roszczenia).

Ponieważ z wniosku wynika, że obowiązek podatkowy z tytułu nabycia przez spadkobiercę w spadku po zmarłej w 1986 r. matce powstał z dniem 14 grudnia 1987 r. (kiedy uprawomocniło się postanowienie sądu o nabyciu spadku) należy stwierdzić, że zobowiązanie podatkowe w myśl powołanych wyżej przepisów Ordynacji podatkowej uległo przedawnieniu z dniem 31 grudnia 1992 r., co oznacza, że wnioskodawca (spadkobierca) nie jest zobowiązany do uiszczenia podatku od spadków i darowizn.

Trzeba w tym miejscu podkreślić, iż - jak wykazano wyżej - moment nabycia spadku - wbrew twierdzeniu wnioskodawcy - nie jest tożsamy z datą uprawomocnienia się postanowienia Sądu o nabyciu spadku. Bowiem jak wynika z powołanych wyżej przepisów Kodeksu cywilnego spadek nabywa się z chwilą śmierci spadkodawcy. Natomiast prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku ma wyłącznie charakter deklaratoryjny i potwierdza jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę. Określa ono natomiast moment powstania obowiązku podatkowego.

Ponieważ powyższe twierdzenie wnioskodawcy nie powoduje jednak w przedmiotowej sprawie - z uwagi na przedawnienie zobowiązania - nieprawidłowości jego stanowiska, to tym samym stanowisko wnioskodawca, że nie jest zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.