IBPBII/1/436-323/10/AA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 2 grudnia 2010 r. (data wpływu do tut. Biura - 7 grudnia 2010 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych cesji wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu - jest prawidłowe.

W dniu 7 grudnia 2010 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych cesji wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca posiadał wierzytelności właściciela firmy "A", który zmarł. W wyniku dziedziczenia wierzytelności przysługujące wnioskodawcy przeszły na spadkobierców właściciela firmy "A", którzy to posiadają wierzytelności od firmy "B". W celu zwolnienia z długu spadkobierców właściciela firmy "A" wobec wnioskodawcy, została zawarta umowa cesji wierzytelności przysługujących spadkobiercom właściciela firmy "A" od firmy "B" pomiędzy wnioskodawcą jako cesjonariuszem i spadkobiercami właściciela firmy "A", reprezentowanymi przez pełnomocnika, jako cedentem.

W oparciu o umowę cedent - spadkobiercy właściciela firmy "A" przenieśli na cesjonariusza - wnioskodawcę wierzytelności przysługujące im od firmy "B". Cesjonariusz na powyższe wyraził zgodę. Jednocześnie cedent i cesjonariusz zgodnie postanowili, że w momencie zapłaty przez firmę "B" "za wierzytelności" (zobowiązania) dla cesjonariusza, wygasają wierzytelności przysługujące cesjonariuszowi wobec cedenta do wysokości kwoty zapłaconej. Umowa cesji była bezpłatna tzn. w wyniku jej zawarcia żadna ze stron nie poniosła dodatkowych opłat, prowizji czy wynagrodzeń. Całe rozliczenie odbyło się bezgotówkowo.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy cesja wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu w oparciu o przedstawiony stan faktyczny podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem wnioskodawcy, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne, które zostały wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649); jest to zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych objętych tym podatkiem.

Wnioskodawca uważa, iż czynność cywilnoprawna cesji wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu w ogóle nie została wymieniona w art. 1 ust. 1 ww. ustawy, nie podlega więc opodatkowaniu tym podatkiem. Umowa cesji wierzytelności uregulowana jest w art. 509 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którego brzmieniem wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wnioskodawca wskazuje, iż w opisanym stanie faktycznym dłużnik - cedent skorzystał z rozwiązania jakie dało mu prawo cywilne i przeniósł na swojego wierzyciela (cesjonariusza) przysługującą mu wierzytelność od firmy "B". Zachowanie takie statuuje bezpośrednio kodeks cywilny.

Wnioskodawca przytacza art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, z którego wynika, iż umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Zdaniem wnioskodawcy, przedmiotowa cesja wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu nie spełnia znamion umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy wymienionej w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca nawiązuje do art. 535 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, iż przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i rzecz tę wydać. Kupujący zobowiązuje się natomiast do odebrania rzeczy i zapłacenia ceny czyli oznaczonej kwoty pieniężnej. Przez umowę zamiany zgodnie z art. 603 Kodeksu cywilnego każda ze stron umowy zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.

Wnioskodawca jest zdania, że w przypadku gdyby umowa cesji przybrała postać umowy sprzedaży, zamiany lub darowizny to podlegałaby podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jako że tego typu umowy wymienione są w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zawarta przez strony umowa cesji w zamian za zwolnienie z długu nie przybrała formy żadnej ze wskazanych powyżej umów, ponadto była bezpłatna, tzn. w wyniku jej zawarcia żadna ze stron nie poniosła dodatkowych opłat, prowizji czy wynagrodzeń. Całe rozliczenie odbyło się bezgotówkowo.

Wnioskodawca uważa, iż cesja (przeniesienie) wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu jest swoistą konstrukcją prawną dokonywaną na podstawie art. 453 Kodeksu cywilnego. Skutkiem dokonanej przez cedenta cesji było zwolnienie cedenta, za zgodą cesjonariusza, z jego długu wobec cesjonariusza, poprzez spełnienie innego świadczenia tj. dokonanie cesji (przelewu) wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu. Tego typu forma przekazania prawa majątkowego stanowi swoistego rodzaju formę rozliczenia bezgotówkowego, zastosowaną wyłącznie w celu zwolnienia się dłużnika - cedenta z długu wobec cesjonariusza. Zdaniem wnioskodawcy, w przedstawionym stanie faktycznym, przesłanką dokonania przedmiotowego przelewu wierzytelności było wyłącznie zwolnienie dłużnika z długu - przelew wierzytelności stanowi spłatę bezspornego długu. Cesja wierzytelności spowodowała wygaśnięcie zobowiązań, żadna ze stron nie jest już wobec siebie zobowiązana ani uprawniona.

Wnioskodawca podsumowując swoje stanowisko jest zdania, iż umowa cesji wierzytelności w zamian za zwolnienie z długu nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, gdyż dotyczy czynności nie wymienionej w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Na potwierdzenie swojego stanowiska wnioskodawca przytacza rozstrzygnięcia organów podatkowych wydane przez:

* Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 24 sierpnia 2010 r., znak: ITPB2/436-115/10/RS,

* Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 27 listopada 2009 r., znak: IBPB II/1/436-227/09/MZ,

* Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, znak: IPPB2/436-399/09-2/MZ,

* Drugi Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie, znak: 1472/SPC/436/9/2005/BAP,

* Świętokrzyski Urząd Skarbowy, znak: RO/436-5/06,

* Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu, znak: PP-I-005/592-1/AS/04.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę cesji może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności.

Taką umową może być umowa oparta na cywilnoprawnej konstrukcji świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum), uregulowana w art. 453 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Celem datio in solutum jest zatem wygaśnięcie istniejących pomiędzy stronami zobowiązań poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że wnioskodawca - cesjonariusz podpisał umowę przelewu wierzytelności ze spadkobiercami właściciela firmy "A" - cedentem. Zgodnie z umową cedent przeniósł na cesjonariusza wierzytelności przysługujące spadkobiercom od firmy "B". Celem umowy przelewu wierzytelności jest zwolnienie cedenta za zgodą cesjonariusza z jego długu wobec cesjonariusza, w związku z wierzytelnościami jakie przysługują mu od spadkobierców właściciela firmy "A", poprzez dokonanie cesji (przelewu) wierzytelności przysługujących im od firmy "B". Przedmiotowa umowa była bezpłatna, tzn. w wyniku jej zawarcia żadna ze stron nie poniosła dodatkowych opłat, prowizji czy wynagrodzeń. Całe rozliczenie odbyło się bezgotówkowo. Wnioskodawca wskazuje, iż cesja wierzytelności odbywa się na zasadzie konstrukcji prawnej określonej w art. 453 Kodeksu cywilnego.

Jak już wspomniano powyżej, katalog czynności cywilnoprawnych, ujęty w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ma charakter zamknięty. Zatem czynności cywilnoprawne, które nie zostały w nim wymienione w sposób wyraźny, nie podlegają opodatkowaniu omawianym podatkiem.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że jeżeli umowa wskazana we wniosku jest istotnie umową o charakterze datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania), to jako nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego stanowisko wnioskodawcy należy uznać za prawidłowe.

Odnosząc się natomiast do wskazanych przez wnioskodawcę rozstrzygnięć organów podatkowych należy stwierdzić, że zostały one wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące przy wydaniu przedmiotowej interpretacji.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.