IBPBII/1/436-284/09/AŻ - Zwolnienie od podatku środków przekazanych na spłatę wierzytelności jako darowizny na rzecz zstępnego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 22 października 2009 r. (data wpływu do tut. Biura - 26 października 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie możliwości zwolnienia od podatku darowizny - jest nieprawidłowe.

W dniu 26 października 2009 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie możliwości zwolnienia od podatku darowizny.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca, chcąc pomóc synowi w spłacie jego zadłużenia powstałego m.in. z tytułu nieprzekazanych alimentów, zaciągnął w banku kredyt na kwotę 30.000 zł. Wspomnianej kwoty pieniężnej nie przekazał jednak synowi, w obawie iż zostałaby wówczas wykorzystana w innym celu, lecz udał się z nim do biura komornika sądowego, by bezpośrednio przekazać pieniądze komornikowi tytułem spłaty - jak stwierdził wnioskodawca - "wierzytelności" syna.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w opisanej wyżej sytuacji znajdzie zastosowanie zwolnienie przewidziane w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn...

Zdaniem wnioskodawcy w powyższej sytuacji można skorzystać z przedmiotowego zwolnienia, z uwagi na to, iż jego syn nie otrzymał pieniędzy (nie mógł nimi dowolnie dysponować) - gdyż zostały one bezpośrednio przekazane komornikowi tytułem spłaty ciążącego na nim zadłużenia. Zdaniem wnioskodawcy, wpłacona suma będąca przedmiotem darowizny stanowi kredyt zaciągnięty przez niego celem spłaty - jak stwierdza - "wierzytelności" syna.

Na poparcie swojego stanowiska wnioskodawca przywołał wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie sygn. akt III SA/Wa 745/09, wskazując, iż dotyczył on podobnej sytuacji, gdzie przedmiotem darowizny nie były pieniądze, ale wierzytelność i jedynym wymogiem, który musiał spełnić obdarowany, aby skorzystać ze zwolnienia z podatku od darowizny było zgłoszenie jej nabycia naczelnikowi urzędu skarbowego.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej "podatkiem", podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny.

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia "darowizna" należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Darowizna to czynność, której celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego), a zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne.

Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań. Może to nastąpić w drodze zrzeczenia się przez darczyńcę wierzytelności, jaka służyła mu w stosunku do obdarowanego lub poprzez przejęcie długu obdarowanego względem osoby trzeciej, będącej jego wierzycielem. Darczyńca może wreszcie wypełnić zobowiązanie ciążące na obdarowanym względem osoby trzeciej.

Nie jest przy tym konieczne, aby dokonanie darowizny łączyło się z bezpośrednim transferem darowanego przedmiotu z masy majątkowej darczyńcy do majątku obdarowanego. Transfer ten bowiem może mieć miejsce między masą majątkową darczyńcy a osoby trzeciej, wobec której obdarowany miał zobowiązania.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny; umowa taka - pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

Stosownie do art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje - przy nabyciu w drodze darowizny - z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Stosownie do przepisu art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należało na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 z późn. zm.).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ww. ustawy).

Stosownie do art. art. 4a ust. 4 ww. ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 ww. ustawy).

Jak z wyżej powołanych przepisów prawa wynika, umowy darowizny środków pieniężnych powyżej kwoty 9.637 zł dokonane przez osoby wymienione w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn są zwolnione z podatku od darowizny, jeżeli zostaną spełnione łącznie warunki wymienione w art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2, tj. fakt otrzymania darowizny zostanie w ustawowym terminie zgłoszony właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oraz nastąpi udokumentowanie otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania środków na rachunek nabywcy (obdarowanego).

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż wnioskodawca chcąc pomóc synowi w spłacie jego zadłużenia powstałego, m.in. z tytułu nieprzekazanych alimentów, zaciągnął w banku kredyt na kwotę 30.000 zł. Wspomnianej kwoty pieniężnej nie przekazał jednak synowi, lecz udał się z nim do biura komornika sądowego, by bezpośrednio przekazać pieniądze komornikowi tytułem spłaty zadłużenia syna, a nie jak twierdzi wnioskodawca "wierzytelności" syna.

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż z uwagi na to, że nie został spełniony warunek, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, gdyż pieniądze nie zostały przekazanie na rachunek bankowy syna (obdarowanego), a zostały przekazane bezpośrednio komornikowi tytułem spłaty zadłużenia. Kwota 30.000 zł nie jest zatem zwolniona z podatku od spadków i darowizn na podstawie ww. art. 4a ustawy podatku od spadków i darowizn, lecz podlega opodatkowaniu zgodnie z przepisami tej ustawy tj. na zasadach określonych dla nabywców zaliczanych do I grupy podatkowej.

Jednocześnie należy zauważyć, że katalog zwolnień podatkowych wymienionych w art. 4 ust. 1 i art. 4a ww. ustawy jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn podlega m.in. nabycie własności rzeczy i praw majątkowych przez ściśle określony krąg osób na wskazanych w przepisie warunkach. Rozszerzająca interpretacja przepisu art. 4a ww. ustawy jest niedozwolona. Zgodnie bowiem z zasadą, przyjętą w orzecznictwie NSA, jak i w doktrynie prawa podatkowego, ulgi podatkowe są wyjątkiem od zasady równości i powszechności opodatkowania. Tak więc przepisy stanowiące ulgi winny być interpretowane ściśle; niedopuszczalna jest ich interpretacja rozszerzająca. Oznacza to, iż osoby, które chcą skorzystać ze zwolnień wymienionych w ustawach podatkowych, w tym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn muszą ściśle wypełnić warunki wskazane przez ustawodawcę. Literalne brzmienie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn nie pozostawia wątpliwości, że w przedmiotowej sprawie warunki do skorzystania ze zwolnienia nie zostały spełnione.

Nie można się bowiem zgodzić z twierdzeniem wnioskodawcy, iż przedmiotem jego darowizny były wierzytelności - prawa majątkowe. O darowaniu wierzytelności można mówić jedynie wówczas, gdy darujący posiadałby przysługujące mu od kogoś wierzytelności (np. tytułem zawartej umowy sprzedaży) i rozporządziłby tymi wierzytelnościami w taki sposób, że zleciłby przekazanie świadczeń z nich wynikających na rzecz obdarowanego. W opisanym stanie faktycznym wnioskodawcy nie przysługiwały żadne wierzytelności - dokonał on spłaty zadłużenia jakie obciążało jego syna. Przekazał zatem w drodze darowizny - środki pieniężne a nie prawa majątkowe.

Dlatego stanowisko wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

W odniesieniu do powołanego przez wnioskodawcę orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie należy stwierdzić, że orzeczenie to zapadło w indywidualnej sprawie i nie jest wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.