IBPBII/1/436-257/09/AŻ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 17 sierpnia 2009 r. (data wpływu do tut. Biura - 22 września 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania usługi cash poolingu - jest prawidłowe.

W dniu 22 września 2009 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania usługi cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca - Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Polsce (dalej: Spółka) jest spółką ze szwedzkiej grupy.

Spółka zamierza zawrzeć umowę w sprawie zarządzania finansowego (tzw. umowę cash poolingu) ze szwedzką spółką (dalej: pool leader) należącą do tej samej grupy kapitałowej co Spółka oraz oddzielną umowę z polskim bankiem dotyczącą prowadzenia rachunku umożliwiającego udział Spółki w systemie zarządzania płynnością finansową.

Inicjatorem opisywanej usługi cash poolingu jest niepowiązany ze szwedzką spółką i Spółką z siedzibą w Polsce (wnioskodawcą) zagraniczny bank, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oferuje m.in. platformy techniczne do dokonywania operacji cash poolingu. W ramach organizowanej usługi cash poolingu szwedzka spółka będzie pełniła rolę pool leadera. Na podstawie Kontraktu bank mający siedzibę w Szwecji zapewnia szwedzkiej spółce platformę techniczną niezbędną do wykonywania operacji cash poolingu oraz świadczy inne usługi konieczne do wykonywania funkcji pool leadera przez szwedzką spółkę. Wnioskodawca - Spółka w celu uzyskania technicznej możliwości korzystania z usług cash poolingowych oferowanych przez szwedzką spółkę będzie zobowiązana do otworzenia rachunków bankowych w banku mającym siedzibę w Szwecji (osobny rachunek bankowy dla każdej waluty, np. PLN, EUR, SEK), które zostaną następnie przekształcone w rachunki pomocnicze służące jedynie dla potrzeb rozliczeń w ramach cash poolingu. W tym celu Spółka będzie zobowiązana do podpisania oświadczenia o zgodzie na przekształcenie rachunków bankowych w banku mającym siedzibę w Szwecji w rachunki pomocnicze (oświadczenie to stanowi załącznik do Kontraktu). Po przekształceniu rachunków Spółki w rachunki pomocnicze Spółka nie będzie posiadała rachunków bankowych w banku mającym siedzibę w Szwecji oraz nie będzie jej łączył żaden stosunek prawny z tym bankiem (Spółka nie jest stroną Kontraktu) lub potencjalnym innym podmiotem korzystającym z usług cash poolingowych. Jedynym podmiotem, z którym Spółkę będzie łączył stosunek prawny będzie szwedzka spółka. Wszelkie operacje w ramach cash poolingu będą odbywały się z wykorzystaniem rachunków bankowych w banku z siedzibą w Polsce i rachunków pomocniczych.

Na podstawie wspomnianych wyżej umów nadwyżki środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych Spółki (Rachunek Polski lub łącznie Rachunki Polskie) prowadzonych przez bank z siedzibą w Polsce będą alokowane do specjalnych rachunków pomocniczych (po uprzednim przekształceniu rachunków Spółki w banku z siedzibą w Szwecji) wyodrębnionych w ramach rachunku bankowego szwedzkiej spółki (dalej: Rachunek Główny), prowadzonych w banku z siedzibą w Szwecji. Rachunki pomocnicze przypisane Spółce nie mają charakteru rachunków bankowych, a służą jedynie prawidłowej ewidencji operacji Spółki po stronie wpływów i wypływów w ramach umowy cash poolingu.

W ramach opisywanej transakcji szwedzka spółka pełni funkcję tzw. pool leadera, którego rachunek - Rachunek Główny służy do konsolidacji sald podmiotów, które zawarły ze szwedzką spółką umowę podobną do umowy cash poolingu zawartej pomiędzy Spółką i szwedzką spółką oraz dokonały oświadczenia potwierdzającego przekształcenie ich rachunków w banku z siedzibą w Szwecji w rachunki pomocnicze. Należy jednak podkreślić, że wyłącznie szwedzka spółka jest stroną umowy cash poolingu zawartej przez Spółkę i tylko ten podmiot dokonuje wypłaty odsetek na rzecz Spółki w sytuacji, gdy u Spółki występuje dodatnie saldo lub ma prawo do pobrania odsetek od kwot pozostawionych do dyspozycji Spółki - w sytuacji gdy u Spółki występuje saldo ujemne. Poziom stóp procentowych, na podstawie których kalkulowane są odsetki będą odpowiadały zakresowi funkcji i ryzyk ponoszonych przez pool leadera i zostaną ustalone na poziomie rynkowym w umowie cash poolingu.

Bank z siedzibą w Szwecji organizujący powyższy system na podstawie stosownej umowy z pool leaderem jest odpowiedzialny m.in. za zapewnienie platformy technicznej do dokonywania operacji cash poolingu oraz za konsolidację sald na Rachunku Głównym.

W przypadku wystąpienia ujemnych sald na Rachunkach Polskich będą one pokrywane ze środków zgromadzonych na Rachunku Głównym (poprzez rachunki pomocnicze przypisane do Spółki). Na Rachunku Głównym (poprzez poszczególne rachunki pomocnicze przypisane poszczególnym podmiotom korzystającym z usług szwedzkiej spółki) będą gromadzone również środki pieniężne pochodzące od innych spółek należących do grupy, które będą zawierać ze szwedzką spółką analogiczne do umowy cash poolingu umowy w sprawie zarządzania finansowego. Mechanizm ten ma na celu optymalizację płynności finansowej w ramach grupy poprzez umożliwienie koncentracji środków finansowych kilku podmiotów z grupy oraz kompensowanie ich przejściowych nadwyżek finansowych z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych.

Spółka zawiera umowę wyłącznie ze szwedzką spółką oraz bankiem mającym siedzibę w Polsce (a także z bankiem z siedzibą w Szwecji w zakresie otwarcia rachunków bankowych, które następnie zostają przekształcone w rachunki pomocnicze) i nie nawiązuje relacji z innymi podmiotami z grupy, które mogą zawrzeć stosowne umowy cash poolingowe ze szwedzką spółką.

Szwedzka spółka jest spółką prawa szwedzkiego, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się zarządzaniem finansami grupy, np. usługami cash poolingu, udzielaniem pożyczek potrzebującym ich spółkom z grupy itp., a także operacjami związanymi z zarządzaniem ryzykiem (w tym walutowym) oraz nettingiem. Jednocześnie nie jest podmiotem uprawnionym do prowadzenia rachunków bankowych ani nie prowadzi takich rachunków dla Spółki.

Szwedzka spółka uzyskuje z tytułu wykonywanych czynności wynagrodzenie w postaci stałej kwoty uiszczanej na jej rzecz oraz różnicę pomiędzy wartością odsetek uzyskanych przez nią w związku z kwotami przekazanymi jej przez Spółkę w przypadku wystąpienia salda dodatniego w ramach cash poolingu, a kwotą odsetek wypłaconych przez nią na rzecz Spółki w związku z przekazanymi przez nią kwotami. W przypadku wystąpienia salda ujemnego szwedzka spółka uzyskuje wynagrodzenie w postaci odsetek należnych od Spółki z tytułu kwot przekazanych przez nią w związku z wystąpieniem salda ujemnego.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy umowa cash poolingu, w ramach której będzie dochodziło do przepływów finansowych i konsolidacji sald będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W opinii Spółki czynności wykonywane przez strony na podstawie umowy cash poolingu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem wnioskodawcy podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają czynności wymienione enumeratywnie w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji prawnej określonej czynności cywilnoprawnej stanowi jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Cash pooling, to - nieuregulowany dotąd w polskim prawie - rodzaj usług bankowych. Umowa konsolidacji rachunków bankowych polega na gromadzeniu przez podmiot zarządzający rachunkami (pool leadera), na zlecenie przedsiębiorcy (ów), ich środków finansowych na rachunku skonsolidowanym grupy i kompensowaniu przejściowych nadwyżek wykazywanych przez jedne podmioty z niedoborami innych podmiotów należących do grupy. Podmiotem zarządzającym może być zarówno bank jak i inny podmiot.

Umowa cash poolingu co do zasady jest formą zarządzania finansami stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane ekonomicznie w inny sposób. Jej istotą jest optymalizacja wykorzystania środków będących w dyspozycji podmiotów, które są stronami umowy. Polega na koncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów - na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu w ten sposób zgromadzoną kwotą. W wyniku realizacji umowy cash poolingu dokonywane są czasowe przeniesienia kwot pieniężnych, ale tych przeniesień nie można uznać za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W szczególności nie mogą być uznane za umowy pożyczki, bowiem nie wyczerpują znamion istotnych dla tego rodzaju umów. Zgodnie z art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący pożyczkę zobowiązuje się zwrócić tą samą ilość pieniędzy albo tą samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Jak wynika z powyższego, w operacjach typu cash pooling nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości środków finansowych na określony w umowie podmiot. Strona umowy (m.in. Spółka) nie posiada wiedzy, czy jej środki zostaną wykorzystane i w jakiej wysokości. Dlatego nie występuje w tym przypadku kluczowy element umowy pożyczki, jakim jest przedmiot transakcji - ilość pieniędzy.

W opinii Spółki w przedstawionym zdarzeniu przyszłym umowa cash poolingu jako forma zarządzania wolnymi środkami finansowymi, nie mieści się w ramach katalogu czynności określonych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu.

Zdaniem wnioskodawcy tezę tę potwierdzono w szeregu interpretacji indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe tj. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 13 sierpnia 2008 r. nr ILPB2/436-36/08-2/AJ, Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 23 lipca 2008 r. nr IPPB2/436-138/08-4/AS oraz z 8 maja 2008 r. nr IPPB2/436-42/08-4/AS, jak również w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 3 czerwca 2008 r. nr ILPB2/436-13/08-4/AJ.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, w których to umowach w myśl art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Należy podkreślić, iż umowa cash pooling pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny - w części zobowiązaniowej - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa "cash poolingu" jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki. Jednakże przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy "cash poolingu", jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. "Cash pooling" polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków.

W przypadku "cash poolingu" mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik "cash poolingu" posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników "cash poolingu".

Reasumując, należy stwierdzić, iż zawarcie umowy "cash poolingu" nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można zakwalifikować jako umowy pożyczki wymienionej w tym katalogu. Tym samym - z powyższych przyczyn - wszystkie czynności dokonywane w ramach umowy cash pooling nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Mając powyższe na względzie stanowisko wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

W odniesieniu do powołanych przez wnioskodawcę interpretacji indywidualnych należy stwierdzić, że stanowiska te dotyczą indywidualnych spraw i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.