IBPBII/1/436-252/14/ASz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) #8722; Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 3 sierpnia 2014 r. (wpływ do Biura - 5 sierpnia 2014 r.), uzupełnionym w dniu 31 października 2014, o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia przez Wnioskodawczynię środków zgromadzonych w pracowniczym programie emerytalnym męża - jest prawidłowe.

W dniu 5 sierpnia 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia przez Wnioskodawczynię środków zgromadzonych w pracowniczym programie emerytalnym męża.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych w piśmie z 7 października 2014 r. znak: IBPB II/1/436-252/14/ASz, IBPB II/1/436-253/14/ASz oraz IBPB II/1/415-630/14/ASz wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono w dniu 31 października 2014 r.

W przedmiotowym wniosku oraz jego uzupełnieniu zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni planuje zawarcie z małżonkiem umowy majątkowej małżeńskiej w formie aktu notarialnego, której skutkiem będzie całkowite zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej, ustanowienie w to miejsce rozdzielności majątkowej oraz podział pomiędzy strony majątku dorobkowego. Jednym z dzielonych składników majątku, objętego dotychczas wspólnością majątkową małżeńską (z mocy art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), będą środki pieniężne zgromadzone na indywidualnym rachunku małżonka w ramach Pracowniczego Programu Emerytalnego, którego funkcjonowanie reguluje ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (dalej: "PPE"). Wnioskodawczyni zgodnie z wyżej opisaną umową majątkową małżeńską otrzyma na własność (bez spłat) i podejmie całość środków zgromadzonych na rachunku małżonka w Pracowniczym Programie Emerytalnym, przy czym co do połowy tych środków należało będzie uznać, że przenoszą one udział Wnioskodawczyni w dzielonym majątku, objętym wcześniej wspólnością majątkowa małżeńską.

W ocenie Wnioskodawczyni zniesienie wspólności majątkowej i równoczesne zniesienie współwłasności majątku dorobkowego w ten sposób, że całość środków zgromadzonych na rachunku w PPE jako składnik majątku dorobkowego przypadnie Wnioskodawczyni #8722; uprawnia ją do żądania od zarządzającego PPE wypłaty tych środków, ponieważ nie będąc uczestnikiem programu w rozumieniu ustawy #8722; nie stosują się do niej ustawowe przesłanki wypłaty tych środków. Wnioskodawczyni stanie się przy tym w drodze umowy notarialnej właścicielem pieniędzy zgromadzonych na rachunku w PPE, nie zaś uprawnioną do otrzymania od małżonka bądź od zarządzającego programem równowartości tych środków (dysponentem prawa do środków).

Wnioskodawczyni, kierując do zarządzającego PPE żądanie wypłaty pieniędzy z rachunku, nie będzie występować ani jako uczestnik PPE w rozumieniu art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych ani jako osoba uprawniona w rozumieniu art. 2 pkt 12 tej ustawy. Status uczestnika PPE jest bowiem na gruncie ustawy zależny od przystąpienia do programu, co ze strony Wnioskodawczyni nigdy nie nastąpiło i nie nastąpi, zaś status osoby uprawnionej aktualizuje się z chwilą śmierci właściwego uczestnika, co w okolicznościach niniejszej sprawy również nie nastąpiło.

Wnioskodawczyni, kierując do zarządzającego PPE żądanie wypłaty pieniędzy z rachunku, będzie występować jako wyłączny właściciel tych pieniędzy na mocy notarialnej umowy w przedmiocie działu majątku dorobkowego. W związku z takim statusem Wnioskodawczyni, a jednocześnie w związku z całkowitym wyzbyciem się na mocy takiej umowy prawa własności pieniędzy zgromadzonych na rachunku w PPE przez właściwego uczestnika, zatrzymanie pieniędzy na rachunku pomimo złożonej przez Wnioskodawczynię jako ich wyłącznego właściciela dyspozycji, byłoby pozbawione podstawy prawnej, zaś Wnioskodawczyni przysługiwałoby zaskarżalne roszczenie o ich wypłatę (podjęcie).

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy w związku z planowanym zawarciem pomiędzy Wnioskodawczynią a jej małżonkiem umowy w przedmiocie całkowitego zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej i podziału składników majątku objętych intercyzą, w tym poprzez przyznanie Wnioskodawczyni całości środków zgromadzonych na rachunku PPE małżonka, powstanie w odniesieniu do tych środków obowiązek podatkowy na gruncie przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (odnoszącego się do umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności #8722; w części dotyczącej spłat lub dopłat), przy założeniu, że planowany podział majątku odbędzie się bez spłat lub dopłat.

Wnioskodawczyni wskazała, że przepisy ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych nie regulują kwestii podziału środków zgromadzonych na rachunku w pracowniczym programie emerytalnym w sytuacji zniesienia/ustania wspólności majątkowej małżeńskiej w stosunkach uczestnika PPE a jego małżonką.

W związku z powyższym należy sięgnąć do ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. #8722; Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Zgodnie z art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:

Zdaniem Wnioskodawczyni, należy uznać, że również środki zgromadzone na rachunku PPE prowadzonym w formie umowy o wnoszenie przez pracowników składek do funduszu inwestycyjnego powinny zostać zakwalifikowane jako majątek wspólny małżonków i wówczas orzeczenie rozwodu i dział majątku może skutkować wypłatą środków z rachunku uczestnika PPE na rzecz byłego współmałżonka w sytuacji, gdy w trakcie trwania małżeństwa pomiędzy współmałżonkami istniała majątkowa wspólność ustawowa.

W zakresie ewentualnego podziału środków zgromadzonych w PPE należy wskazać, iż zgodnie z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających, od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Powyższy przepis odsyła m.in. do art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi iż dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Równocześnie swoje zastosowanie znajdzie tutaj art. 1038 § 2 Kodeksu cywilnego, w myśl którego umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku. Podział składników majątku, objętego uprzednio wspólnością majątkową małżeńską, następnie zniesioną, może nastąpić albo sądownie albo poprzez zawarcie przez współmałżonków umowy o zniesienie współwłasności w zakresie środków zgromadzonych na rachunku w PPE w trakcie trwania małżeństwa.

Wypłata całości środków z rachunku małżonka Wnioskodawczyni jako uczestnika PPE nastąpi na rzecz Wnioskodawczyni po złożeniu przez nią pisemnej dyspozycji wypłaty, do której dołączony zostanie odpis notarialnej umowy o zniesienie współwłasności (podział) tych środków w związku ze zniesieniem wspólności majątkowej małżeńskiej.

W związku z planowanym zawarciem pomiędzy Wnioskodawczynią a jej małżonkiem umowy w przedmiocie całkowitego zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej i podziału składników majątku dorobkowego, w tym poprzez przyznanie Wnioskodawczyni całości środków zgromadzonych na rachunku PPE małżonka, nie powstanie w odniesieniu do tych środków obowiązek podatkowy na gruncie przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (odnoszącego się do umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności #8722; w części dotyczącej spłat lub dopłat), gdyż planowane zniesienie współwłasności tych środków odbędzie się bez spłat lub dopłat.

Na uzasadnienie swojego stanowiska Wnioskodawczynią powołała Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 16 lipca 2008 r., sygn. akt I SA/Bk 94/2008, zgodnie z którym z przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje tylko w takim zakresie, w jakim umowa o dział spadku i zniesienie współwłasności przewiduje spłaty lub dopłaty. Wpisuje się to w ogólną ideę objęcia obowiązkiem podatkowym na gruncie ustawy przede wszystkim odpłatnych czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Niniejsza interpretacja indywidualna stanowi interpretację przepisów prawa podatkowego dotyczącą podatku od czynności cywilnoprawnych, natomiast w zakresie podatku od spadków i darowizn oraz podatku dochodowego od osób fizycznych zostały wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2 (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Zawarty w zacytowanym przepisie katalog czynności podlegających opodatkowaniu jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że tylko czynności enumeratywnie w nim wskazane mogą powodować powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni planuje zawarcie z małżonkiem umowy majątkowej małżeńskiej w formie aktu notarialnego, której skutkiem będzie całkowite zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej, ustanowienie w to miejsce rozdzielności majątkowej oraz podział pomiędzy strony majątku dorobkowego. Jednym z dzielonych składników majątku, objętego dotychczas wspólnością majątkową małżeńską będą środki pieniężne zgromadzone na indywidualnym rachunku małżonka w ramach Pracowniczego Programu Emerytalnego. Wnioskodawczyni zgodnie z wyżej opisaną umową majątkową małżeńską otrzyma na własność (bez spłat lub dopłat) i podejmie całość środków zgromadzonych na rachunku małżonka w Pracowniczym Programie Emerytalnym.

Kwestie stosunków majątkowych w małżeństwie reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.). Zgodnie z art. 31 ww. ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Wspólność ustawową charakteryzują dwie podstawowe cechy: jest to wspólność dorobku i wspólność o charakterze łącznym. Z powyższego przepisu wynika również, że wspólność majątkowa małżeńska oparta jest na małżeństwie, jako stosunku prawnym osobistym. Powyższe oznacza, że ustanie małżeństwa, w wyniku np. orzeczenia sądu rozwiązującego małżeństwo, powoduje ustanie z mocy prawa tej wspólności. Wspólność majątkowa małżeńska ustaje ponadto w przypadku zawarcia przez małżonków umowy ją znoszącej i wprowadzającej rozdzielność majątkową, orzeczenia sądu ustanawiającego w miejsce wspólności majątkowej pełną rozdzielność na żądanie jednego z małżonków, orzeczenia separacji małżonków, ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków oraz w przypadku ogłoszenia upadłości jednego z nich.

Ponadto wskazać należy, że podział majątku wspólnego małżonków jest instytucją typową dla prawa rodzinnego i opiekuńczego. Należy podkreślić, że podział majątku wspólnego małżonków, wykazuje cechy odrębne od zniesienia współwłasności, unormowanego w Kodeksie cywilnym, i w związku z tym nie może być traktowany jako zniesienie współwłasności wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ponieważ podział majątku między małżonkami nie został wymieniony jako czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, nie będzie miał znaczenia fakt, że przy podziale majątku nie wystąpią spłaty lub dopłaty na rzecz drugiej strony.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że nabycie przez Wnioskodawczynię w wyniku podziału majątku wspólnego środków zgromadzonych w pracowniczym programie emerytalnym męża, jako czynność nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Należy jednak zauważyć, że nabycie środków zgromadzonych w pracowniczym programie emerytalnym męża Wnioskodawczyni nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych z uwagi na to, że ww. czynność nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, a nie dlatego, że planowane zniesienie współwłasności majątkowej małżeńskiej i podział tych środków odbędzie się bez spłat i dopłat i tym samym nie będzie podlegało opodatkowaniu na mocy art. 1 ust. 1 pkt 1 lit.f. Jak wskazano powyżej podział majątku wspólnego małżonków, wykazuje cechy odrębne od zniesienia współwłasności.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni, zgodnie z którym w odniesieniu do nabycia przez nią środków zgromadzonych w pracowniczym programie emerytalnym męża nie powstanie obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych uznano za prawidłowe, choć z innych względów niż wskazane przez Wnioskodawczynię.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.