IBPBII/1/436-236/09/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 17 sierpnia 2009 r. (data wpływu do tut. Biura - 2 września 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash pooling - jest prawidłowe.

W dniu 2 września 2009 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash pooling.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (Spółka z o.o.) jest spółką ze szwedzkiej grupy X. Spółka prowadzi działalność w zakresie utrzymania i eksploatacji sieci elektroenergetycznej. Spółka zamierza zawrzeć umowę w sprawie zarządzania finansowego (tzw. umowę cash poolingu) ze szwedzką Spółką Y należącą do tej samej co wnioskodawca grupy kapitałowej oraz oddzielną umowę z polskim Bankiem (Bank polski) dotyczącą prowadzenia rachunku umożliwiającego udział wnioskodawcy w systemie zarządzania płynnością finansową.

Inicjatorem opisywanej usługi cash poolingu jest niepowiązany ze Spółką Y i wnioskodawcą bank zagraniczny, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oferuje m.in. platformy techniczne do dokonywania operacji cash poolingu. W ramach organizowanej usługi cash poolingu Spółka Y będzie pełniła rolę pool leadera. Na podstawie kontraktu Bank mający siedzibę w Szwecji (Bank szwedzki) zapewnia Spółce Y platformę techniczną niezbędną do wykonywania operacji cash poolingu oraz świadczy inne usługi konieczne do wykonywania funkcji pool leadera przez Spółkę Y.

Wnioskodawca w celu uzyskania technicznej możliwości korzystania z usług cash poolingowych oferowanych przez Spółkę Y będzie zobowiązany do otworzenia rachunków bankowych w banku szwedzkim (osobny rachunek bankowy dla każdej waluty, np. PLN, EUR, SEK), które zostaną następnie przekształcone w rachunki pomocnicze służące jedynie dla potrzeb rozliczeń w ramach cash poolingu. W tym celu wnioskodawca będzie zobowiązany do podpisania oświadczenia o zgodzie na przekształcenie rachunków bankowych w Banku szwedzkim w rachunki pomocnicze (oświadczenie to stanowi załącznik do kontraktu). Po przekształceniu rachunków wnioskodawcy w rachunki pomocnicze wnioskodawca nie będzie posiadał rachunków bankowych w Banku szwedzkim oraz nie będzie go łączył żaden stosunek prawny z Bankiem szwedzkim (wnioskodawca nie jest stroną kontraktu) lub potencjalnym innym podmiotem korzystającym z usług cash poolingowych. Jedynym podmiotem, z którym wnioskodawcę będzie łączył stosunek prawny będzie Spółka Y. Wszelkie operacje w ramach cash poolingu będą odbywały się z wykorzystaniem rachunków bankowych w banku polskim i rachunków pomocniczych.

Na podstawie wspomnianych wyżej umów nadwyżki środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych wnioskodawcy (rachunek polski lub łącznie rachunki polskie) prowadzonych przez Bank polski będą alokowane do specjalnych rachunków pomocniczych (po uprzednim przekształceniu rachunków wnioskodawcy w Banku szwedzkim) wyodrębnionych w ramach rachunku bankowego Spółki Y (dalej: rachunek główny) prowadzonych w Banku szwedzkim. Rachunki pomocnicze przypisane wnioskodawcy nie mają charakteru rachunków bankowych, a służą jedynie prawidłowej ewidencji operacji Spółki po stronie wpływów i wypływów w ramach umowy cash poolingu.

W ramach opisywanej transakcji Spółka Y pełni funkcję tzw. pool leadera, którego rachunek - rachunek główny służy do konsolidacji sald podmiotów, które zawarły ze Spółką Y umowę podobną do umowy cash poolingu zawartej pomiędzy wnioskodawcą i Spółką Y oraz dokonały oświadczenia potwierdzającego przekształcenie ich rachunków w Banku szwedzkim w rachunki pomocnicze. Należy jednak podkreślić, że wyłącznie Spółka Y jest stroną umowy cash poolingu zawartej przez wnioskodawcę i tylko ten podmiot dokonuje wypłaty odsetek na rzecz wnioskodawcy w sytuacji, gdy u niego występuje dodatnie saldo lub ma prawo do pobrania odsetek od kwot pozostawionych do dyspozycji wnioskodawcy - w sytuacji, gdy u niego występuje saldo ujemne. Poziom stóp procentowych, na podstawie których kalkulowane są odsetki będą odpowiadały zakresowi funkcji i ryzyk ponoszonych przez pool leadera i zostaną ustalone na poziomie rynkowym w umowie cash poolingu.

Bank szwedzki organizujący powyższy system na podstawie stosownej umowy z pool leaderem jest odpowiedzialny m.in. za zapewnienie platformy technicznej do dokonywania operacji cash poolingu oraz za konsolidację sald na rachunku głównym.

W przypadku wystąpienia ujemnych sald na rachunkach polskich będą one pokrywane ze środków zgromadzonych na rachunku głównym (poprzez rachunki pomocnicze przypisane do wnioskodawcy). Na rachunku głównym (poprzez poszczególne rachunki pomocnicze przypisane poszczególnym podmiotom korzystającym z usług Spółki Y) będą gromadzone również środki pieniężne pochodzące od innych spółek należących do grupy X, które będą zawierać ze Spółką Y analogiczne do umowy cash poolingu umowy w sprawie zarządzania finansowego. Mechanizm ten ma na celu optymalizację płynności finansowej w ramach grupy X poprzez umożliwienie koncentracji środków finansowych kilku podmiotów z grupy oraz kompensowanie ich przejściowych nadwyżek finansowych z przejściowymi niedoborami zaistniałymi u innych.

Wnioskodawca zawiera umowę wyłącznie ze Spółką Y oraz Bankiem polskim (a także z Bankiem szwedzkim w zakresie otwarcia rachunków bankowych, które następnie zostają przekształcone w rachunki pomocnicze) i nie nawiązuje relacji z innymi podmiotami z grupy, które mogą zawrzeć stosowne umowy cash poolingowe ze Spółką Y.

Spółka Y jest spółką prawa szwedzkiego, która w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się zarządzaniem finansami grupy X, np. usługami cash poolingu, udzielaniem pożyczek potrzebującym ich spółkom z grupy itp., a także operacjami związanymi z zarządzaniem ryzykiem (w tym walutowym) oraz nettingiem. Jednocześnie nie jest podmiotem uprawnionym do prowadzenia rachunków bankowych ani nie prowadzi takich rachunków dla wnioskodawcy.

Spółka Y uzyskuje z tytułu wykonywanych czynności wynagrodzenie w postaci stałej kwoty uiszczanej na jej rzecz oraz różnicę pomiędzy wartością odsetek uzyskanych przez nią w związku z kwotami przekazanymi Spółce Y przez wnioskodawcę w przypadku wystąpienia salda dodatniego w ramach cash poolingu, a kwotą odsetek wypłaconych przez Spółkę Y na rzecz wnioskodawcy w związku z przekazanymi przez nią kwotami. W przypadku wystąpienia salda ujemnego Spółka Y uzyskuje wynagrodzenie w postaci odsetek należnych od wnioskodawcy z tytułu kwot przekazanych przez Spółkę Y w związku z wystąpieniem salda ujemnego.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie:

Czy umowa cash poolingu, w ramach której będzie dochodziło do opisanych w stanie faktycznym przepływów finansowych i konsolidacji sald będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem wnioskodawcy, czynności wykonywane przez strony na podstawie umowy cash poolingu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W uzasadnieniu swego stanowiska wnioskodawca wskazał, że podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają czynności wymienione enumeratywnie w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji prawnej określonej czynności cywilnoprawnej stanowi jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym. Cash pooling to - nieuregulowany dotąd w polskim prawie - rodzaj usług bankowych. Umowa konsolidacji rachunków bankowych polega na gromadzeniu przez podmiot zarządzający rachunkami (pool leadera), na zlecenie przedsiębiorcy (ów), ich środków finansowych na rachunku skonsolidowanym grupy i kompensowaniu przejściowych nadwyżek wskazywanych przez jedne podmioty z niedoborami innych podmiotów należących do grupy. Podmiotem zarządzającym może być zarówno bank jak i inny podmiot. Umowa cash poolingu co do zasady jest formą zarządzania finansami stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej lub podmioty powiązane ekonomicznie w inny sposób. Jej istotą jest optymalizacja wykorzystania środków będących w dyspozycji podmiotów, które są stronami umowy. Polega na koncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków poszczególnych podmiotów - na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny) i zarządzaniu w ten sposób zgromadzoną kwotą. W wyniku realizacji umowy cash poolingu dokonywane są czasowe przeniesienia kwot pieniężnych, ale tych przeniesień nie można uznać za czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W szczególności nie mogą być uznane za umowy pożyczki, bowiem nie wyczerpują znamion istotnych dla tego rodzaju umów.

Wnioskodawca przytoczył również art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Według wnioskodawcy, w operacjach typu cash pooling nie dochodzi do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości środków finansowych na określony w umowie podmiot. Strona umowy (m.in. wnioskodawca) nie posiada wiedzy czy jej środki zostaną wykorzystane i w jakiej wysokości. Dlatego nie występuje w tym przypadku kluczowy element umowy pożyczki, jakim jest przedmiot transakcji - ilość pieniędzy.

W opinii wnioskodawcy przedstawiona umowa cash poolingu jako forma zarządzania wolnymi środkami finansowymi, nie mieści się w ramach katalogu czynności określonych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu.

Uzasadniając swoje stanowisko, wnioskodawca powołał się na interpretacje przepisów prawa podatkowego zawarte w interpretacjach indywidualnych wydanych przez:

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie wyjaśnia się, że wniosek w pozostałej części, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku od towarów i usług, zostanie rozstrzygnięty odrębnymi interpretacjami.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

* umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

* umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

* umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

* umowy dożywocia,

* umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

* ustanowienie hipoteki,

* ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

* umowy depozytu nieprawidłowego,

* umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, w których to umowach, w myśl art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Należy stwierdzić, iż umowa cash pooling pozostaje umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny - w części zobowiązaniowej - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa "cash poolingu" jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki. Jednakże przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy "cash poolingu", jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. "Cash pooling" polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków.

W przypadku "cash poolingu" mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik "cash poolingu" posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników "cash poolingu".

Reasumując, należy stwierdzić, iż zawarcie umowy "cash poolingu" nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można zakwalifikować jako umowy pożyczki wymienionej w tym katalogu. Tym samym - z powyższych przyczyn - wszystkie czynności dokonywane w ramach umowy cash pooling nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W odniesieniu do powołanych przez wnioskodawcę interpretacji organów podatkowych należy stwierdzić, że interpretacje te zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.