IBPBII/1/436-183/11/MCz - Możliwość zwolnienia od podatku od spadków i darowizn świadczenia pieniężnego uzyskanego tytułem zachowku po dniu 31 grudnia 2006 r.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 17 marca 2011 r. (data wpływu 22 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku - jest prawidłowe.

W dniu 22 marca 2011 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie w zakresie opodatkowania zachowku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca zwrócił się z prośbą o interpretację przepisów prawa co do zwolnienia z podatku od zachowku gdy spadkodawca zmarł przed 1 stycznia 2007 r., a uprawniony otrzyma zachowek - czyli wypłatę określonej sumy po tym dniu. 1 listopada 2003 r. zmarł ojciec Wnioskodawcy, a matka 25 stycznia 2005 r..

Po obu rodzicach Wnioskodawca wystąpił o zachowek, sprawa nadal jest w toku postępowania sądowego.

Zgodnie z art. 991 § 1 k.c. zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy którym należałby się spadek z mocy samej ustawy przysługuje zachowek, który jest odpowiednim ułamkiem wartości spadku przypadającego z przepisów. Z kolei w myśl § 2 art. 991 k.c. jeżeli uprawniony nie otrzymał przysługujących mu należności, niejako w zastępstwie uzyskuje przeciwko spadkobiercy z testamentu roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku lub całkowitego jego pokrycia, gdy uprawniony do zachowku w ogóle nie był w testamencie przewidziany. Zdaniem Wnioskodawcy z treści załączonego do wniosku komentarza wynika, iż Minister Finansów skłania się do wykładni przepisów, że jeśli śmierć spadkodawcy (w tym wypadku spadkodawców) nastąpiła przed 1 stycznia 2007 r. osoba otrzymująca zachowek może skorzystać ze zwolnienia jeżeli pieniądze otrzyma po 1 stycznia 2007 r..

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy w pow. sytuacji Wnioskodawca ma prawo do zwolnienia z podatku od otrzymanej sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku.

Zdaniem Wnioskodawcy w związku z tym iż Minister Finansów skłania się do wykładni przepisów, że jeśli śmierć spadkodawcy (w tym przypadku spadkodawców) nastąpiła przed 1 stycznia 2007 r. osoba otrzymująca zachowek może skorzystać ze zwolnienia jeżeli pieniądze otrzymała po 1 stycznia 2007 r., Wnioskodawca uważa, że ma prawo do skorzystania ze zwolnienia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Zgodnie z art. 5 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W przypadku nabycia majątku tytułem zachowku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części - art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych winno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. Nr 243, poz. 1762 z późn. zm.).

W przypadku niespełnienia warunku, przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej - art. 4a ust. 3 ww. ustawy.

W myśl art. 4a ust. 4 przedmiotowej ustawy obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

Zwolnienie określone w art. 4a stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 cyt. ustawy).

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629), która między innymi wprowadziła uregulowanie zawarte w treści art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy wymienionej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Jak wynika z powyższego przepis art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn ma zastosowanie wyłącznie do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 31 grudnia 2006 r.

Wskazać należy, że instytucja zachowku wprawdzie ściśle wiąże się ze spadkiem, jednakże sam zachowek nie jest częścią spadku. W myśl art. 991 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Z uwagi na to, iż zachowek nie stanowi części majątku spadkowego, a jest jedynie określoną kwotowo sumą pieniężną wypłacaną przez spadkobierców (lub zapisobierców) osobom wymienionym w art. 991 Kodeksu cywilnego, spełnienie roszczenia o zachowek nastąpi w chwili jego wypłaty. Konsekwencją powyższego jest, że osoby, którym przysługują roszczenia z tytułu zachowku nie nabywają sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia z chwilą śmierci spadkodawcy, gdyż osobom tym przysługuje jedynie roszczenie do spadkobiercy o wypłatę sumy pieniężnej na pokrycie zachowku lub jego uzupełnienia.

W związku z powyższym momentem nabycia na podstawie zachowku jest chwila wykonania, spełnienia określonych świadczeń. Tym samym moment ten będzie decydował o możliwości stosowania zwolnienia z art. 4a ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ponadto podkreślić należy, iż to że roszczenie o zachowek przysługuje przeciwko spadkobiercom, nie zmienia faktu, iż zachowek należy się uprawnionym do niego z tytułu zabezpieczenia ich interesów jako spadkobierców ustawowych spadkodawcy. To oznacza, że relacja spadkodawca - uprawniony do zachowku decyduje o zakwalifikowaniu do odpowiedniej grupy podatkowej.

Jak wynika z przedmiotowego wniosku spadkodawcy - rodzice Wnioskodawcy zmarli przed 1 stycznia 2007 r.. Wnioskodawca po obu rodzicach wystąpił o zachowek - sprawa nadal jest w toku postępowania sądowego.

Reasumując, należy wskazać, iż nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku następuje z chwilą wykonania tego prawa, tj. wypłaty zachowku. Zatem w przypadku otrzymania zachowku po 31 grudnia 2006 r. Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn, ponieważ może skorzystać ze zwolnienia od podatku, na podstawie art. 4a cyt. ustawy o podatku od spadków i darowizn, o ile spełni wszystkie wymienione w tym przepisie warunki. Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych winno być dokonane na formularzu SD-Z2 w terminie 6-miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Należy nadmienić, iż w toku postępowania o wydanie interpretacji nie podlegają ocenie załączone do wniosku dokumenty.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.