IBPBII/1/436-140/11/AŻ - Opodatkowanie PCC ustanowienia hipoteki.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 21 lutego 2011 r. (data wpływu do tut. Biura - 22 lutego 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia hipoteki - jest nieprawidłowe.

W dniu 22 lutego 2011 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych ustanowienia hipoteki.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka zaciągnęła kredyt inwestycyjny w wysokości 12 min na rozbudowę młyna. Kredyt został zabezpieczony hipoteką umowną łączną na siedmiu działkach. Hipoteka została wpisana do ksiąg wieczystych prowadzonych przez Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych. Od ustanowionej hipoteki ustalono podatek od czynności cywilnoprawnych zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 przyjmując wartość zabezpieczonej wierzytelności, w tym przypadku zaciągniętego kredytu, w wysokości 12 min zł ustalając podatek w wysokości 0,1% tj. 12 000 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółka prawidłowo ustaliła podatek od ustanowionej hipoteki.

Zdaniem wnioskodawcy wysokość ustalonego podatku jest zgodna z ustawą.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. h) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) przedmiotem tego podatku jest ustanowienie hipoteki.

Obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu ustanowienia hipoteki powstaje z chwilą złożenia oświadczenia o jej ustanowieniu lub z chwilą zawarcia umowy ustanowienia hipoteki - art. 3 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przy ustanowieniu hipoteki obowiązek podatkowy ciąży na składającym oświadczenie woli o ustanowieniu hipoteki - art. 4 pkt 8 ustawy. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy podstawę opodatkowania przy ustanowieniu hipoteki stanowi kwota zabezpieczonej wierzytelności.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy stawka podatku od ustanowienia hipoteki wynosi:

Zastosowanie stawki podatku od czynności cywilnoprawnych nie jest zatem uzależnione od rodzaju ustanowionej hipoteki, lecz od tego, czy wierzytelność zabezpieczona hipoteką istnieje, jest oznaczona i jej wysokość jest znana, czy też wysokości tej wierzytelności ustalić nie można.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym, uregulowanym w przepisach ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.). Hipoteka zabezpiecza jedynie wierzytelności pieniężne. Hipoteką można obciążyć nieruchomość, część ułamkową nieruchomości, prawo użytkowania wieczystego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, wierzytelność zabezpieczoną hipoteką.

W myśl art. 65 ust. 1 ww. ustawy w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Z kolei zgodnie art. 65 ust. 1 w brzmieniu obowiązującym od 20 lutego 2011 r. nadanym ustawą z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 131, poz. 1075) w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).

Ustawą z dnia 26 czerwca 2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw uchylony został art. 102 ust. 1 i 2 ustawy stanowiący, iż wierzytelności o wysokości nieustalonej mogą być zabezpieczone hipoteką do oznaczonej sumy najwyższej (hipoteka kaucyjna). Hipoteka kaucyjna może w szczególności zabezpieczać istniejące lub mogące powstać wierzytelności z określonego stosunku prawnego albo roszczenia związane z wierzytelnością hipoteczną, lecz nieobjęte z mocy ustawy hipoteką zwykłą.

Na podstawie art. 76 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności można, w drodze czynności prawnej, obciążyć więcej niż jedną nieruchomość (hipoteka łączna umowna). Wierzyciel, któremu przysługuje hipoteka łączna, może według swego uznania żądać zaspokojenia w całości lub w części z każdej nieruchomości z osobna, z niektórych z nich lub ze wszystkich łącznie. Może również według swego uznania dokonać jej podziału pomiędzy poszczególne nieruchomości (art. 76 ust. 2 ustawy).

Prawo rzeczowe nie przewiduje żadnych ograniczeń co do przedmiotu hipoteki łącznej. Mogą więc być nią obciążone nieruchomości gruntowe, budynkowe oraz lokalowe, użytkowanie wieczyste, udział we współwłasności nieruchomości, udział w użytkowaniu wieczystym, jak też łączne obciążenie przedmiotów różnego rodzaju, np. nieruchomości i wierzytelności hipotecznej.

Z opisu stanu faktycznego wynika, Spółka zaciągnęła kredyt inwestycyjny w wysokości 12 min na rozbudowę młyna. Kredyt został zabezpieczony hipoteką umowną łączną na siedmiu działkach. Hipoteka została wpisana do ksiąg wieczystych prowadzonych przez Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych. Od ustanowionej hipoteki ustalono podatek od czynności cywilnoprawnych zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 10 przyjmując wartość zabezpieczonej wierzytelności, w tym przypadku zaciągniętego kredytu, w wysokości 12 mln zł, ustalając podatek w wysokości 0,1% tj. 12.000 zł. Zdaniem wnioskodawcy wysokość ustalonego podatku jest zgodna z ustawą.

Z powyższym stanowiskiem nie można się zgodzić. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż w przedstawionym stanie faktycznym nie została ustanowiona jedna hipoteka umowna łączna na siedmiu działkach lecz zostało ustanowionych siedem hipotek na siedmiu działkach.

Hipoteka ma charakter hipoteki łącznej, jeżeli kilka nieruchomości jest obciążonych w celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności w taki sposób, że każda nieruchomość gwarantuje zapłatę całej wierzytelności, a wierzyciel ma swobodę wyboru nieruchomości, z których będzie dochodził zaspokojenia. Nazwa tej hipoteki nie powinna wprowadzać w błąd, ponieważ wbrew jej brzmieniu nie oznacza, że mamy do czynienia z jedną hipoteką. W takim przypadku mamy bowiem do czynienia z tyloma hipotekami, ile jest przedmiotów (np. nieruchomości), na których dokonano zabezpieczenia (które obciążono hipoteką). Prawo polskie nie przyjęło konstrukcji jednej hipoteki obciążającej kilka nieruchomości, lecz wielość hipotek, tj. tyle, ile jest nieruchomości obciążonych, zabezpieczających jedną wierzytelność (Bałan-Gonciarz Ewa, Ciepła Helena - Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz, Oficyna, 2007).

Podstawę opodatkowania, w przypadku ustanowienia hipoteki, stanowi kwota zabezpieczonej wierzytelności. Ustalając podstawę opodatkowania należy mieć na uwadze systematykę ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, co oznacza, że przed ustaleniem podstawy opodatkowania w oparciu o art. 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, należy najpierw prawidłowo określić przedmiot opodatkowania podatkiem, na podstawie art. 1 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W przedstawionym zdarzeniu zostało ustanowionych siedem hipotek czyli występuje siedem przedmiotów podlegających opodatkowaniu podatkiem. Nie ma znaczenia że ustanowienie hipoteki służy zabezpieczeniu tej samej wierzytelności. W efekcie podstawę opodatkowania podatkiem stanowić będzie, ustalona odrębnie dla każdej z tych hipotek, kwota wierzytelności zabezpieczonej ustanowioną hipoteką.

Reasumując wskazać należy, iż skoro przedmiot opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych stanowi czynność ustanowienia hipoteki, to mimo, iż ustanowiono siedem hipotek na zabezpieczenie tej samej wierzytelności, podstawę opodatkowania przy każdej z tych czynności stanowi pełna kwota zabezpieczonej wierzytelności i od tej kwoty na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 7 ustawy należy wyliczyć wysokość podatku - osobno dla każdej hipoteki.

W przedmiotowym stanie faktycznym należało zatem złożyć siedem deklaracji p.c.c.-3 dotyczących ustanowienia siedmiu hipotek wykazując w każdej z nich podatek w wysokości 12.000 zł (0,1% kwoty zabezpieczonej wierzytelności).

Wobec powyższego stanowisko wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, ul. Kośnego 70, 45-372 Opole, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.