IBPBII/1/415-95/14/BD

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 29 stycznia 2014 r. (data wpływu do Biura - 3 lutego 2014 r.), uzupełnionym 15 kwietnia 2014 r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko - jest nieprawidłowe.

W dniu 3 lutego 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko.

Z uwagi na braki formalne wniosku, pismem z 7 kwietnia 2014 r. znak: IBPB II/1/415-95/14/BD, IBPB II/1/415-96/14/BD wezwano Wnioskodawczynię do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 15 kwietnia 2014 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Siostra Wnioskodawczyni zmarła 21 września 2013 r. Od tego czasu Wnioskodawczyni wspólnie zamieszkuje z jej córką urodzoną w 2005 r., jak również zajmuję się nią stale.

W dniu 15 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w W., na wniosek Wnioskodawczyni, wydał postanowienie o umieszczeniu córki zmarłej siostry w rodzinie zastępczej w osobie Wnioskodawczyni - tytułem zabezpieczenia #8722; na czas trwania procesu, który toczy się o ustanowienie Wnioskodawczyni rodziną zastępczą dla ww. dziecka na czas ukończenia przez niego 25 roku życia. Standardową procedurą po złożeniu wniosku jest wydanie przez Sąd postanowienia o umieszczeniu małoletniej u Wnioskodawcy na czas trwania procesu (tytułem zabezpieczenia małoletniej). Następnie Sąd wydaje postanowienie o umieszczeniu małoletniej w rodzinie zastępczej do osiągnięcia pełnoletniości lub do 25 roku życia, jeżeli dziecko nadal się uczy.

Wniosek Wnioskodawczyni o ustanowienie jej rodziną zastępczą poszerzony został m.in. o reprezentowanie ww. dziecka przed wszystkimi organami administracyjnymi, sądowymi, instytucjami życia publicznego, sprawowanie zarządu majątkiem dziecka, kierowanie procesem leczenia, edukacji etc.

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie wydało w styczniu 2014 r. na podstawie powyższego postanowienia decyzję o pomocy finansowej dla rodzin zastępczych, uznając, że sprawuje już opiekę prawną nad dzieckiem.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy Wnioskodawczyni ma możliwość rozliczenie się na zasadzie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2013.

2. Czy za lata następne będę miała prawo rozliczyć się na zasadzie określonej w art. 6 ust. 4 ww. ustawy.

3. Czy jeśli Wnioskodawczyni otrzyma odpowiedz na pytanie pierwsze po dniu 30 kwietnia 2014 r. będzie mogła złożyć korektę zeznania rocznego by móc skorzystać z rozliczenia określonego w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni, z uwagi na fakt, iż jest ona opiekunem prawnym zgodnie z postanowieniem Sądu z 15 listopada 2013 r. o umieszczeniu córki zmarłej siostry Wnioskodawczyni w rodzinie zastępczej w osobie Wnioskodawczyni, należy uznać, że za rok 2013, jak i za lata następne posiada (będzie posiadała) prawo rozliczenia się na zasadzie określonej w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przez "rodzica" należy rozumieć nie tylko biologicznego ojca czy matkę, ale również osobę przysposabiającą (adaptującą) dziecko. Zgodnie bowiem z przepisem art. 121 § 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek, jak między rodzicami a dziećmi. Opiekunem prawnym z kolei jest osoba sprawująca nad małoletnim opiekę w rozumieniu przepisów prawa rodzinnego. W myśl przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, opiekę ustanawia sąd opiekuńczy.

Ponadto Wnioskodawczyni uważa, że spełnia warunki wynikające z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż jest panną oraz samotnie wychowuje córkę zmarłej siostry.

W przypadku otrzymania odpowiedzi po dniu 30 kwietnia 2014 r., Wnioskodawczyni uważa, że będzie miała prawo do złożenia korekty, jeśli w zeznaniu rocznym za 2013 r. złoży odpowiedni wniosek.

Wnioskodawczyni w swoim stanowisku powołała się na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Na wstępie zaznacza się, iż niniejsza interpretacja indywidualna z zakresu podatku dochodowego od osób fizycznych dotyczy przedstawionego we wniosku stanu faktycznego. Natomiast w zakresie zdarzenia przyszłego wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie znak: IBPB II/1/415-96/14/BD.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 8 ww. ustawy, sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, albo w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (art. 6 ust. 9 tej ustawy).

Ponadto z art. 6 ust. 10 ww. ustawy wynika, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 2 i 4, złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1.

Cytowane wyżej przepisy wprowadzają więc wyjątek od zasady dokonywania indywidualnego rozliczenia zobowiązania podatkowego podatników poprzez ustalenie preferencyjnego sposobu rozliczenia.

W konsekwencji, aby móc rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko należy spełniać wszystkie warunki określone w ww. przepisach.

Mając powyższe na uwadze, możliwość skorzystania z uprzywilejowanej formy opodatkowania dochodów osób samotnie wychowujących dzieci została z woli ustawodawcy w sposób wyraźny uzależniona od spełnienia ściśle określonych warunków, tj.:

* posiadania statusu osoby samotnie wychowującej dziecko, będącej rodzicem lub opiekunem prawnym,

* wychowywania samotnie w roku podatkowym dzieci (dziecka),

* nie uzyskiwania przez pełnoletnie dzieci (dziecko) dochodów (z wyjątkiem przewidzianych ustawą),

* wyrażenia wniosku o rozliczenie na preferencyjnych warunkach w rocznym zeznaniu podatkowym, złożonym w ustawowym terminie przewidzianym do jego składania.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż siostra Wnioskodawczyni zmarła 21 września 2013 r. Od tego czasu Wnioskodawczyni wspólnie zamieszkuje z jej córką urodzoną w 2005 r., jak również zajmuję się nią stale. W dniu 15 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy w W., na wniosek Wnioskodawczyni, wydał postanowienie o umieszczeniu córki zmarłej siostry w rodzinie zastępczej w osobie Wnioskodawczyni - tytułem zabezpieczenia #8722; na czas trwania procesu, który toczy się o ustanowienie Wnioskodawczyni rodziną zastępczą dla ww. dziecka na czas ukończenia przez niego 25 roku życia. Standardową procedurą po złożeniu wniosku jest wydanie przez Sąd postanowienia o umieszczeniu małoletniej u Wnioskodawcy na czas trwania procesu (tytułem zabezpieczenia małoletniej). Następnie Sąd wydaje postanowienie o umieszczeniu małoletniej w rodzinie zastępczej do osiągnięcia pełnoletniości lub do 25 roku życia, jeżeli dziecko nadal się uczy. Wniosek Wnioskodawczyni o ustanowienie jej rodziną zastępczą poszerzony został m.in. o reprezentowanie ww. dziecka przed wszystkimi organami administracyjnymi, sądowymi, instytucjami życia publicznego, sprawowanie zarządu majątkiem dziecka, kierowanie procesem leczenia, edukacji etc. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie wydało w styczniu 2014 r. na podstawie powyższego postanowienia decyzję o pomocy finansowej dla rodzin zastępczych, uznając, że Wnioskodawczyni sprawuje już opiekę prawną nad dzieckiem.

Rodzina zastępcza to forma rodzinnej pieczy zastępczej dla dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Jest formą zastępczego środowiska rodzinnego, która nie stanowi stałej, a tylko czasową formę opieki nad dzieckiem.

Instytucja rodziny zastępczej oraz opiekuna prawnego dziecka, określona została w przepisach ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 94 § 3 ww. ustawy, jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.

W myśl art. 145 § 1 ww. ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, opiekę ustanawia się dla małoletniego w wypadkach przewidzianych w tytule II Kodeksu. Natomiast § 2 cyt. artykułu stanowi, iż opiekę ustanawia sąd opiekuńczy, skoro tylko poweźmie wiadomość, że zachodzi prawny po temu powód.

Natomiast instytucję rodziny zastępczej reguluje przepis art. 1121 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, który stanowi, że obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem umieszczonym w pieczy zastępczej, jego wychowania i reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń przeznaczonych na zaspokojenie jego potrzeb, należą do rodziny zastępczej, prowadzącego rodzinny dom dziecka albo kierującego placówką opiekuńczo-wychowawczą, regionalną placówką opiekuńczo-terapeutyczną lub interwencyjnym ośrodkiem preadopcyjnym. Pozostałe obowiązki i prawa wynikające z władzy rodzicielskiej należą do rodziców dziecka. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli sąd opiekuńczy postanowił inaczej - § 2 art. 1121 ww. ustawy.

Uregulowania prawne w zakresie rodzin zastępczych zostały zawarte także w Rozdziale II Działu III ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 135 z późn. zm.).

W myśl art. 32 ust. 1 ww. ustawy piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców.

Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu, z zastrzeżeniem ust. 2 oraz art. 58 ust. 1 i art. 103 ust. 2 tej ustawy - art. 35 ust. 1 cyt. ustawy.

Przenosząc powołane przepisy na grunt rozpatrywanej sprawy, należy zwrócić uwagę na fakt, że z przedstawionego przez Wnioskodawczynię stanu faktycznego wynika, iż Sąd Rejonowy w W., na jej wniosek, wydał postanowienie o umieszczeniu córki zmarłej siostry w rodzinie zastępczej w osobie Wnioskodawczyni - tytułem zabezpieczenia #8722; na czas trwania procesu, który toczy się o ustanowienie Wnioskodawczyni rodziną zastępczą dla ww. dziecka na czas ukończenia przez niego 25 roku życia. Zatem Sąd tytułem zabezpieczenia małoletniego dziecka na czas trwania ww. procesu wydał jedynie postanowienie o czasowym umieszczeniu córki zmarłej siostry Wnioskodawczyni w rodzinie zastępczej w jej osobie. Postanowienie to nie może być jednak utożsamiane z powierzeniem opieki prawnej nad dzieckiem wynikającym z treści art. 145 ustawy Kodeku rodzinnego i opiekuńczego. Funkcja rodziny zastępczej nie jest tożsama z funkcją opiekuna prawnego czy też przysposobieniem, do którego odwołuje się Wnioskodawczyni. Opiekuna prawnego ustanawia się do sprawowania opieki nad małoletnim dzieckiem, w związku z brakiem rodziców lub całkowitym pozbawieniem ich władzy rodzicielskiej. Natomiast umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej występuje w sytuacji, gdy rodzice dziecka nie zapewniają dziecku właściwej opieki rodzicielskiej. Rodzina zastępcza wykonuje jedynie funkcje zapewniające dziecku warunki rozwoju i wychowania odpowiednie do jego stanu zdrowia i poziomu rozwoju.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzależniają prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia wszystkich warunków w nich regulowanych. Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim ciągłą opiekę, zamieszkując z nim.

Z cytowanego uprzednio przepisu art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, iż za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego (...). Zawarta w tym przepisie definicja osoby samotnie wychowującej dzieci jest wyczerpująca i nie przewiduje żadnych wyjątków, a katalog osób w niej wymienionych jest zamknięty i nie może podlegać wykładni rozszerzającej. Dodatkowo wskazać należy, iż sama ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 27f - regulującym tzw. ulgę prorodzinną, wymienia obok siebie dwie ww. instytucje: opiekuna prawnego i rodzinę zastępczą. Natomiast w przepisie dotyczącym preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotna odwołuje się tylko do funkcji rodzica i opiekuna prawnego. Zatem tych dwóch instytucji sprawowania opieki nad dzieckiem - również dla celów podatkowych - nie można ze sobą utożsamiać.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika jedynie, iż Sąd na czas trwania procesu o ustanowienie Wnioskodawczyni rodziną zastępczą dla córki zmarłej siostry umieścił ją tytułem zabezpieczenia małoletniego dziecka pod pieczą Wnioskodawczyni. Zatem, skoro Wnioskodawczyni nie została ustanowiona opiekunem prawnym dla małoletniego dziecka tylko rodziną zastępczą, w świetle art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przysługuje Wnioskodawczyni możliwość skorzystania z opodatkowania dochodów, w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dziecko.

W zakresie pytania trzeciego, w którym Wnioskodawczyni odniosła się do możliwości złożenia korekty zeznania rocznego by móc skorzystać z rozliczenia określonego w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - Organ podatkowy nie dokonał analizy jak również nie ustosunkował się do stanowiska Wnioskodawczyni w tym zakresie uznając tą kwestię bezprzedmiotową, gdyż jak zostało to już wyżej wskazane Wnioskodawczyni nie przysługuje możliwość skorzystania z preferencyjnego opodatkowania.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.