IBPBII/1/415-947/11/HK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 4 listopada 2011 r. (data wpływu do tut. Biura - 15 listopada 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym - jest prawidłowe.

W dniu 15 listopada 2011 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika związanych z wypłatą wynagrodzeń adwokatom i radcom prawnym.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2003 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) Sąd (Wnioskodawca) wypłaca adwokatom i radcom prawnym zasądzone w postępowaniach należności. Wypłacana kwota zawiera w sobie należność na podatek od towarów i usług, natomiast pomniejszona jest o kwotę zaliczki na podatek dochodowy.

Zaliczka na podatek dochodowy w przypadku świadczenia przez adwokata lub radcę prawnego pomocy prawnej z urzędu pobierana jest przez Sąd, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), zgodnie z założeniem, że pomoc prawna świadczona z urzędu kwalifikowana jest do źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 13 pkt 6 powołanej ustawy.

Zatem na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychody z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu, na zlecenie Sądu zakwalifikowano do przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Przychodami z działalności wykonywanej osobiście są przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności.

Jednakże ze względu na pojawiające się wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. z dnia 27 stycznia 2011 r. sygn. akt I FSK 1312/10, z dnia 22 września 2011 r. sygn. akt FSK 1532/10) oraz wielość interpretacji indywidualnych tej materii - zdaniem Wnioskodawcy - pojawiły się wątpliwości dotyczące zakwalifikowania należności z tytułu pomocy prawnej z urzędu do przychodu z działalności wykonywanej osobiście, na podstawie art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w związku z faktem, że adwokaci - zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 z późn. zm.) - wykonują zawód w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, zaś radcowie prawni - zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 z późn. zm.) - wykonują zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, należność za czynności adwokackie z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu Sąd jako organ wypłacający powinien zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych czy też do przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 powołanej ustawy.

Zdaniem Wnioskodawcy, przychód z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu na zlecenie Sądu, bez względu na formę wykonywania zawodu przez adwokata czy radcę prawnego, jest przychodem z działalności wykonywanej osobiście, zgodnie z art. 13 pkt 6 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Konsekwencją takiej kwalifikacji przychodu jest spoczywający na Sądzie dokonującym wypłaty przedmiotowych kwot obowiązek płatnika, określony w art. 41 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na podstawie przepisu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów zwolnionych na podstawie art. 21, 52, 52a i 52c wymienionej ustawy oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Ustawodawca w art. 10 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy identyfikuje jako osobne źródło przychodu działalność wykonywaną osobiście, natomiast w art. 10 ust. 1 pkt 3 - pozarolniczą działalność gospodarczą.

W myśl art. 5a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, poprzez działalność gospodarczą albo pozarolniczą działalność gospodarczą należy rozumieć działalność zarobkową:

Zatem nie są przychodami z działalności gospodarczej takie przychody, które zostały zaliczone przez ustawodawcę do pozostałych źródeł przychodów znajdujących się w katalogu źródeł przychodów (art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ww. ustawy), tj. m.in. do przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

Ustawodawca wyraźnie bowiem rozróżnił w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródła przychodu m.in. z działalności wykonywanej osobiście oraz z pozarolniczej działalności gospodarczej; dokonany podział ma charakter rozłączny.

Stosownie do treści art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

Do tej kategorii przychodów zaliczyć należy przychody otrzymywane przez biegłych, tłumaczy, adwokatów, radców prawnych, mediatorów, kuratorów sądowych w związku z czynnościami wykonywanymi na zlecenie sądu.

W przedstawionym stanie faktycznym - na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2003 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Wnioskodawca wypłaca adwokatom i radcom prawnym zasądzone w postępowaniach należności. Wypłacana kwota zawiera w sobie należność na podatek od towarów i usług, natomiast pomniejszona jest o kwotę zaliczki na podatek dochodowy, zgodnie z założeniem, że pomoc prawna świadczona z urzędu kwalifikowana jest do źródła przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 13 pkt 6 powołanej ustawy; przychody z tytułu pomocy prawnej świadczonej z urzędu - na zlecenie Sądu - Wnioskodawca zakwalifikował do przychodów z działalności wykonywanej osobiście.

Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 z późn. zm.) radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, przy czym wspólnikami, partnerami i komandytariuszami w tych spółkach mogą być osoby ściśle przez ustawodawcę określone. Wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest świadczenie pomocy prawnej.

Natomiast rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.) reguluje szczegółowe zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu - (§ 1 pkt 3 rozporządzenia).

Stosownie do treści § 2 pkt 3 tegoż rozporządzenia - w sprawach, w których strona korzysta z pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, opłaty, o których mowa w ust. 1, sąd podwyższa o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach.

Z powyższych przepisów wynika, że zakres podmiotowy odnosi się do wykonującego zawód radcy prawnego bez względu na sposób wykonywania zawodu.

W przypadku świadczenia pomocy prawnej z urzędu nie ma zatem znaczenia fakt, czy radca prawny wykonuje zawód w kancelarii radcowskiej, zespole radców - czy jest wspólnikiem np.: spółki cywilnej, jawnej, czy komandytowej, gdyż to on osobiście świadczy pomoc prawną z urzędu. Także w przypadku udzielenia substytucji w oparciu o przepisy art. 21 ust. 1 ww. ustawy o radcach prawnych, pomoc prawną osobiście świadczy radca prawny, któremu udzielono substytucji, a nie radca prawny zastępowany. Zatem z analizy przytoczonych powyżej przepisów jednoznacznie wynika, iż pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie sądu, udziela osobiście radca prawny, bądź osobiście wyznaczony przez niego zastępca, po udzieleniu substytucji.

Podobnie sytuacja wygląda w przypadku pomocy prawnej z urzędu, na zlecenie Sądu, udzielanej przez adwokata. To adwokat osobiście udziela tej pomocy a nie podmiot, w ramach którego działa.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 z późn. zm.) adwokat wykonuje zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, w której wspólnikami, partnerami, komplementariuszami są osoby ściśle przez ustawodawcę określone.

Wyłącznym przedmiotem działalności ww. spółek jest świadczenie pomocy prawnej (art. 4a ust. 2 powołanej ustawy).

W przypadku adwokatów, kwestie wypłaty kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.). Zasądzając opłatę za czynności adwokata z tytułu zastępstwa prawnego, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia). Podstawę zasądzenia opłaty, o której mowa powyżej, stanowią stawki minimalne określone kwotowo i procentowo w rozdziałach 3-5 ww. rozporządzenia; opłata nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy (§ 2 ust. 2 ww. rozporządzenia).

Zakwalifikowanie przychodów do działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 6 ww. ustawy powoduje, iż na sądach, prokuraturach, czy też organach władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, jako płatnikach dokonujących wypłat z powyższego tytułu ciąży obowiązek określony w art. 41 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b), najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. Zaliczkę od dochodów, o których mowa w ust. 1, obliczoną w sposób określony w tym przepisie zmniejsza się o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 27b, pobranej ze środków podatnika przez płatnika, o którym mowa w ust. 1 (art. 41 ust. 1a ww. ustawy).

Na podstawie art. 42 ust. 1 powoływanej ustawy, płatnik ma (w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym zaliczkę pobrano) obowiązek przekazania pobranej zaliczki na rachunek urzędu skarbowego właściwego według siedziby płatnika. W terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, płatnik ma obowiązek przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, imienne informacje o wysokości dochodu na formularzu PIT-11 (art. 42 ust. 2 cyt. ustawy).

Zaznaczenia wymaga fakt, iż w przypadku opodatkowania przedmiotowego wynagrodzenia radcy prawnego i adwokata podatkiem od towarów i usług - o który to podatek Sąd zobowiązany jest podwyższyć to wynagrodzenie - dla celów obliczenia zaliczki na podatek dochodowy podstawę powinien stanowić przychód pomniejszony o podatek od towarów i usług, co wynika z treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Kwota podatku od towarów i usług nie jest kwotą faktycznie otrzymaną czy podstawioną do dyspozycji podatnika. Jeśli bowiem istotnie przysądzenie kwoty dotyczącej zastępstwa procesowego winno być dokonane z kwotą podatku od towarów i usług - co nie jest przedmiotem niniejszej interpretacji, która dotyczy wyłącznie skutków w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych - to ta część przysądzonego świadczenia, która obejmuje podatek od towarów i usług - nie stanowi przychodu podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; nie jest bowiem kwotą, którą podatnik zatrzymuje dla siebie.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż na Sądzie jako płatniku wynagrodzenia dla radcy prawnego i adwokata działających z urzędu, ciążą obowiązki płatnika wynikające z treści art. 41 ust. 1 i art. 42 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Odnosząc się do wskazanych orzeczeń NSA, w związku z treścią których Wnioskodawca powziął wątpliwości odnośnie ciążących na nim obowiązków płatnika, wskazać należy, że rozstrzygnięcia w nich zawarte zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego. Niemniej należy zaznaczyć, iż orzecznictwo w tym zakresie nie jest jednolite (patrz: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 12 stycznia 2010 r. sygn. akt I SA/Gl 670/09 lub wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2011 r. sygn. akt II FSK 1009/10 - gdzie zajęto stanowisko zgodne z przedstawionym w niniejszej interpretacji).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.