IBPBII/1/415-826/11/HK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 9 września 2011 r. (data wpływu do Organu - 12 września 2011 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania wypłaconego byłemu pracownikowi na mocy zawartej ugody sądowej - jest prawidłowe.

W dniu 12 września 2011 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania wypłaconego byłemu pracownikowi na mocy zawartej ugody sądowej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 16 sierpnia 2011 r. została wypowiedziana, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, umowa o pracę na czas nie określony, zawarta 31 grudnia 2009 r. Okres wypowiedzenia został wskazany na dzień 30 września 2011 r. W treści wypowiedzenia umowy o pracę nie zostało zawarte uzasadnienie wypowiedzenia umowy. Uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę zostało sporządzone odrębnym pismem jako integralna część wypowiedzenia umowy, jednakże pracownik nie odebrał tego uzasadnienia.

W okresie wypowiedzenia pracownik był zobowiązany:

* wykorzystać należny urlop wypoczynkowy (od dnia 17 czerwca 2011 r. do dnia 13 lipca 2011 r.),

* wykorzystać czas wolny w zamian za godziny nadliczbowe (od dnia 14 lipca 2011 r. do dnia 26 września 2011 r.),

* stawić się w pracy w celu rozliczenie z pracodawcą (od dnia 27 września 2011 r. do dnia 30 września 2011 r.).

W dniu 21 czerwca 2011 r. pracownik złożył dwa pozwy do sądu rejonowego:

Ostatecznie w dniu 11 sierpnia 2011 r. została zawarta z pracownikiem ugoda przed sądem rejonowym, przy czym w protokole sąd postanowił połączyć do wspólnego rozpoznania sprawę odszkodowania oraz sprawę dotyczącą godzin nadliczbowych.

Na podstawie zawartej ugody pracodawca (Wnioskodawca) zobowiązał się zapłacić pracownikowi kwotę 8.500 zł tytułem odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę w terminie do 31 sierpnia 2011 r. wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w płatności. Strony ugody zgodnie oświadczyły, że niniejsza ugoda zaspakaja wszelkie roszczenia stron wynikające z łączącego je stosunku pracy. Kwota odszkodowania wyczerpuje wszelkie roszczenia finansowe pracownika wynikające ze stosunku pracy oraz jego rozwiązania.

W określonym ugodą terminie została wypłacona pracownikowi kwota wynikająca z ugody tj. 8.500 zł, po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy prawidłowo została potrącona zaliczka na podatek dochodowy od wypłaconej na podstawie ugody kwoty, czy też powinno zostać zastosowane zwolnienie z opodatkowania (art. 21 ust. 1 pkt 3 lub 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) w stosunku do całości lub części kwoty wynikającej z ugody sądowej określonej jako "odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę".

Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z faktem, że:

* wysokość otrzymanego odszkodowania nie wynika wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw i nie podlega żadnemu z wyjątków określonych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od osób fizycznych, oraz

* kwota z ugody sądowej dotyczy korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono

kwota 8.500 zł wypłacona pracownikowi na podstawie zawartej ugody sądowej jako "odszkodowanie" nie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego z art. 21 ust. 1 pkt 3 lub 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Uzasadniając swe stanowisko Wnioskodawca stwierdził, że pracownik co prawda otrzymał kwotę z ugody określoną jako "odszkodowanie za rozwiązanie umowy o pracę", ale kwota ugody dotyczyła zarówno roszczenia o odszkodowanie z powodu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę, które pracownik oszacował w wysokości 7.500 zł (czyli mniej niż otrzymana kwota z ugody) jak i roszczenia za godziny nadliczbowe, które - gdyby nie została rozwiązana umowa o pracę - zostałyby również zapłacone lub odebrane (brak dokumentu, w którym Wnioskodawca - pracodawca odmawia rozliczenia z tytułu godzin nadliczbowych).

W treści wyroku nie ma rozstrzygnięcia w sprawie, czy umowa o pracę została rozwiązania bez uzasadnienia. Wnioskodawca wskazał, iż uzasadnienie rozwiązania umowy zostało sporządzone jako integralna część rozwiązania umowy o pracę, z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia, natomiast kwestia nieprzyjęcia przez pracownika owego uzasadnienia musiałaby zostać rozstrzygnięta sądownie pod kątem, czy rzeczywiście należałoby uznać rację pracownika, że miało miejsce rozwiązanie umowy o pracę bez uzasadnienia.

Skoro w ugodzie stwierdzono, że "kwota odszkodowania wyczerpuje wszelkie roszczenia finansowe pracownika wynikające ze stosunku pracy oraz jego rozwiązania", to - w ocenie Wnioskodawcy - kwota z ugody dotyczyła również godzin nadliczbowych (roszczenie ze stosunku pracy), a nie była typowym odszkodowaniem.

Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje ustawa z dnia 28 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). W treści ugody zawartej przed sądem brak uzasadnienia sądu, a tym samym brak wskazania na przepisy Kodeksu pracy lub inne, z których wynikałaby wysokość uzgodnionej kwoty; wysokość odszkodowania określona w zawartej ugodzie nie wynika z przepisów Kodeksu pracy. Kwota odszkodowania wypłacona pracownikowi wynika z ustaleń zawartych pomiędzy stronami ugody i ma charakter czysto umowny, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron.

Wnioskodawca wskazuje, iż stosownie do postanowień art. 917 Kodeksu cywilnego strony zawierające ugodę czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Kwota z ugody ma zatem rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę (w tym wynagrodzenia za nadgodziny).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy źródłami przychodów są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta.

Stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot "w szczególności" oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane jedynie przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym.

Takim przychodem jest również przedmiotowa kwota pieniężna wynikająca z ugody sądowej.

Kwestie zasad i podstawy do wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

Stosownie do postanowień art. 30 § 4 ustawy - Kodeks pracy, w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.

W myśl art. 45 § 1 ustawy - Kodeks pracy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Na podstawie art. 45 § 2 ustawy - Kodeks pracy, sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.

Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 ustawy - Kodeks pracy, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (art. 47¹ ustawy - Kodeks pracy).

Zgodnie natomiast z art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) strony zawierające ugodę, czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Ustawodawca wyłączył z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu.

Ponadto, w świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Należy zaznaczyć, że zwolnienie określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Zwolnieniu podlegają także inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b). Na mocy tegoż przepisu wolne od podatku są inne odszkodowania niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów prawa, otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wymienionymi powyżej. Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającego na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszystkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy jak i niemajątkowy. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegająca na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Z całą pewnością wynagrodzenie za godziny nadliczbowe stanowi w rzeczywistości wypłatę zaległego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, a zatem jest to wypłata zaległych należności z tytułu łączącego byłego pracownika z byłym pracodawcą stosunku pracy. W takim wypadku bez znaczenia pozostaje fakt, czy realizacja tych należności nastąpiła na podstawie ugody sądowej. Tak więc, co do zasady, wypłacana kwota, dotycząca wynagrodzenia za godziny nadliczbowe stanowi przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca w dniu 16 sierpnia 2011 r. wypowiedział pracownikowi umowę o pracę na czas nie określony, zawartą 31 grudnia 2009 r., z zachowaniem okresu wypowiedzenia. W treści wypowiedzenia umowy o pracę nie zostało zawarte uzasadnienie wypowiedzenia umowy. Stosowne uzasadnienie zostało sporządzone odrębnym pismem, jednakże pracownik nie odebrał tegoż uzasadnienia. Wnioskodawca zobowiązał pracownika, aby w okresie wypowiedzenia wykorzystał należny urlop wypoczynkowy i czas wolny w zamian za godziny nadliczbowe oraz stawił się w pracy w celu rozliczenie z pracodawcą.

W dniu 21 czerwca 2011 r. pracownik złożył dwa pozwy do sądu rejonowego, tj. pozew o odszkodowanie z powodu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę w kwocie 7.500 zł oraz pozew o zapłatę wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych w kwocie 10.858,97 zł Sąd rozpatrzył ww. pozwy łącznie, w wyniku czego w dniu 11 sierpnia 2011 r. została zawarta z pracownikiem ugoda, na podstawie której pracodawca (Wnioskodawca) zobowiązał się zapłacić pracownikowi kwotę 8.500 zł tytułem "odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę". Strony ugody zgodnie oświadczyły, że ugoda ta zaspakaja wszelkie roszczenia stron wynikające z łączącego je stosunku pracy. Wskazany wyrok sądu nie rozstrzygnął kwestii, czy rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy.

Zgodnie z art. 42 ust. 3 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

Skoro zatem w niniejszej sprawie kwestią, która nie została rozstrzygnięta przez sąd jest okoliczność, czy Wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy zgodnie z dyspozycjami zawartymi w treści art. 30 § 4 Kodeksu pracy (tj. czy, w świetle tego przepisu, miało miejsce wskazanie przyczyn uzasadniających wypowiedzenie umowy o pracę), to nie można przyjąć założenia, iż nie zostały spełnione przesłanki tego artykułu. Zatem nie można stwierdzić, iż wskazana umowa o pracę została rozwiązana z naruszeniem przepisów o wypowiedzeniu umów o pracę, a tym samym została wypełniona dyspozycja art. 45 § 1 Kodeksu pracy. To oznacza, że w przedstawionym stanie faktycznym art. 45 Kodeksu pracy nie stanowił podstawy do wypłaty ww. odszkodowania, gdyż odszkodowanie to nie zostało wypłacone w związku z naruszeniem przepisów Kodeksu pracy.

Przenosząc wskazane przepisy prawa na grunt przedstawionego stanu faktycznego stwierdzić należy, iż kwota wypłacona pracownikowi z tytułu "odszkodowania za rozwiązanie umowy o pracę" wynika jedynie z ustaleń zawartych pomiędzy stronami ugody, ma charakter czysto umowny, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Kwota ta ma zatem rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę, w tym za pracę w godzinach nadliczbowych. W związku z tym należy uznać, iż określone w ugodzie świadczenie, przyznane byłemu pracownikowi, nie jest odszkodowaniem wynikającym z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem w niniejszej sprawie przeanalizować należy, czy istnieje możliwość zastosowania do tego świadczenia art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy. Koniecznym jest jednakże zwrócenie uwagi, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ww. ustawy, zwolnienie nie ma zastosowania do odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Mając na uwadze powołane przepisy należy stwierdzić, iż wypłacona kwota z jednej strony nie stanowi odszkodowania, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z drugiej strony nie znajdzie również zastosowania do niej przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, bowiem jak powyżej wskazano - co Wnioskodawca podkreśla - wypłacona kwota ma zrekompensować byłemu pracownikowi utracone korzyści (utracone dochody) jakie mógłby osiągnąć, gdyby nadal był zatrudniony i ponadto dotyczy także wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. W związku z tym wypłacona pracownikowi kwota nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.