IBPBII/1/415-785/11/BD - Opodatkowanie odszkodowania przyznanego na podstawie wyroku sądowego z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego najemcom nieruchomości.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, przedstawione we wniosku z dnia 29 sierpnia 2011 r. (data wpływu do tut. Biura - 1 września 2011 r.), uzupełnionym w dniu 21 października 2011 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania przyznanego na podstawie wyroku sądowego z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego najemcom nieruchomości - jest nieprawidłowe.

W dniu 1 września 2011 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych m.in. w zakresie opodatkowania odszkodowania przyznanego na podstawie wyroku sądowego z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego najemcom nieruchomości.

Z uwagi na braki formalne wniosku, pismem z dnia 10 października 2011 r. Znak: IBPB II/1/415-785/11/BD; IBPB II/1/415-851/11/BD wezwano Wnioskodawczynię do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono w dniu 21 października 2011 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawczyni jest właścicielką nieruchomości - lokalu mieszkalnego, który wynajmowała. Jednakże lokatorzy na skutek niepłacenia czynszu ostatecznie utracili tytuł prawny do lokalu, wobec czego Wnioskodawczyni uzyskała wyrok eksmitujący lokatorów z jej nieruchomości (mieszkania). Sąd przyznał eksmitowanym prawo do lokalu socjalnego orzekając o obowiązku gminy dostarczenia takiego lokalu. Gmina lokalu nie dostarczyła, wobec czego lokatorzy nadal pozostają w lokalu Wnioskodawczyni. W takiej sytuacji gmina zobowiązana jest wypłacić właścicielowi lokalu odszkodowanie z tytułu niedostarczenia przez nią lokalu socjalnego. Gmina zwróciła się do Wnioskodawczyni (właścicielki wynajmującej lokal) o zawarcie ugody pozasądowej w zakresie odszkodowania z tytułu niedostarczenia lokatorom lokalu socjalnego przyznanego wyrokiem sądu. Wysokość zaproponowanego przez gminę odszkodowania jest niższa od cen rynkowych (tj. od utraconego przychodu, który można byłoby uzyskać na wolnym rynku wynajmując lokal). Wnioskodawczyni rozważa również możliwość wniesienie pozwu do sądu o odszkodowanie przeciwko gminie.

Wnioskodawczyni nie jest jeszcze beneficjentem odszkodowania wypłacanego przez gminę, gdyż dopiero rozważa możliwość zawarcia ugody z gminą w zakresie odszkodowania z tytułu niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego bądź też wniesienia do sądu sprawy przeciwko gminie o odszkodowanie z powyższego tytułu.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytania:

Czy przyznane przez sąd i wypłacone właścicielowi lokalu przez gminę odszkodowanie z tytułu niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego osobie eksmitowanej zwolnione jest z podatku dochodowego w sytuacji gdy jego wysokość odpowiada stawkom rynkowym.

Czy przyznane przez sąd i wypłacone właścicielowi lokalu przez gminę odszkodowanie z tytułu niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego osobie eksmitowanej zwolnione jest z podatku dochodowego w sytuacji gdy jego wysokość nie odpowiada stawkom rynkowym (tzn. jest niższe od stawek funkcjonujących na rynku).

Czy gmina ma obowiązek wystawić odpowiednią informację PIT o przychodach na początku kolejnego roku.

Co będzie musiał zrobić właściciel w razie nie wystawienia przez gminę PIT-u.

Zdaniem Wnioskodawczyni, odszkodowanie otrzymane przez właściciela lokalu od gminy z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego eksmitowanym lokatorom nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych albowiem objete jest zwolnieniem z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wymienione odszkodwanie stanowi emanację roszczenia odszkodowawczego z art. 417 kodeksu cywilnego. Wypłacone odszkodwanie stanowić ma rekompensatę za szkodę, którą ponosi właściciel w związku z niemożnością korzystania w pełni z lokalu, którego jest właścicielem.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzam co następuje:

Na wstępie zaznaczyć należy, iż niniejsza interpretacja indywidualna stanowi pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego dotyczącą podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania przyznanego na podstawie wyroku sądowego z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego najemcom nieruchomości.

W pozostałym zakresie, tj. opodatkowania odszkodowania przyznanego na podstawie ugody pozasądowej z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego najemcom nieruchomości zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie, Znak: IBPB II/1/415-851/11/BD.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, iż wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Należy jednak podkreślić, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy objęte są tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawczyni jest właścicielką nieruchomości - lokalu mieszkalnego, który wynajmuje. Jednakże lokatorzy na skutek niepłacenia czynszu ostatecznie utracili tytuł prawny do lokalu, wobec czego Wnioskodawczyni uzyskała wyrok eksmitujący lokatorów z jej nieruchomości. Sąd przyznał eksmitowanym prawo do lokalu socjalnego, którego gmina nie dostarczyła, wobec czego lokatorzy nadal pozostają w lokalu Wnioskodawczyni. Jednocześnie gmina zwróciła się do Wnioskodawczyni (właścicielki wynajmującej lokal) o zawarcie ugody pozasądowej w zakresie odszkodowania z tytułu niedostarczenia lokatorom lokalu socjalnego przyznanego wyrokiem sądu. Wysokość zaproponowanego przez gminę odszkodowania jest niższa od cen rynkowych. Wnioskodawczyni rozważa również możliwość wniesienia pozwu do sądu o odszkodowanie przeciwko gminie. Wnioskodawczyni nie jest jeszcze beneficjentem odszkodowania wypłacanego przez gminę, gdyż dopiero rozważa możliwość zawarcia ugody z gminą w zakresie odszkodowania z tytułu niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego bądź też wniesienia do sądu sprawy przeciwko gminie o odszkodowanie z powyższego tytułu.

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 z późn. zm.) jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Z przepisu art. 417 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) wynika, iż za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 Kodeksu cywilnego).

Należy w tym miejscu zauważyć, iż przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy - Kodeks cywilny regulują tylko możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost wysokości odszkodowania z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego, jak również z przepisów tych nie wynikają zasady ustalania tego odszkodowania. Wobec tego do odszkodowania z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego w ogóle nie może mieć zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten dotyczy wyłącznie odszkodowań, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów prawa.

Powyższe odszkodowanie nie może również korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z treści tego przepisu wynika bowiem, iż wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania bądź zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

W tym miejscu należy podkreślić, iż podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Odszkodowanie jest świadczeniem, którego celem jest naprawienie wyrządzonej szkody. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Na podstawie ww. przepisów wyłączone jest ze zwolnienia a tym samym opodatkowane podatkiem dochodowym odszkodowanie otrzymane z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W świetle powyższego wypłacone Wnioskodawczyni odszkodowanie z tytułu niedostarczenia przez gminę lokalu socjalnego osobom uprawnionym na mocy wyroku nie będzie dotyczyło odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, ale dotyczyło będzie utraconych korzyści, korzyści, które Wnioskodawczyni mogłaby uzyskać, gdyby bez przeszkód mogła dysponować swoją własnością - lokalem mieszkalnym. Wnioskodawczyni sama nawet nadmienia we wniosku, iż proponowane przez gminę odszkodowanie jest niższe od utraconego przychodu, który można byłoby uzyskać na wolnym rynku, wynajmując lokal. W związku z czym wskazane odszkodowanie nie będzie korzystało ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, niezależnie od tego jaka będzie jego wysokość, tj. czy będzie odpowiadała stawkom rynkowym czy też będzie niższa.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż przychody z tytułu otrzymywanego odszkodowania należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do przychodów z innych źródeł.

Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłem przychodów są inne źródła. Natomiast z przepisu art. 20 ust. 1 ww. ustawy wynika, iż za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja innych źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Stosownie zaś do treści art. 42a ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Biorąc pod uwagę treść przepisu art. 42a ww. ustawy, gmina obowiązana będzie do wystawienia informacji PIT-8C za rok, w którym zostanie wypłacone Wnioskodawczyni odszkodowanie z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego. Informacja ta winna być wystawiona do końca lutego następnego roku.

Brak otrzymania od gminy informacji PIT-8C nie zwalnia Wnioskodawczyni z obowiązku wykazania otrzymanego odszkodowania z ww. tytułu w zeznaniu podatkowym za rok, w którym to odszkodowanie zostanie otrzymane. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Reasumując stwierdzić należy, iż otrzymane od gminy na podstawie wyroku sądowego odszkodowanie z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego - bez względu na to czy będzie ono odpowiadało wysokości stawek rynkowych bądź też będzie od nich niższe - stanowiło będzie przychód z tzw. "innych źródeł", o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10, ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który - wbrew twierdzeniom Wnioskodawczyni - nie korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, określonego w treści art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.