IBPBII/1/415-691/14/BJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z 25 sierpnia 2014 r. (data wpływu do Biura - 27 sierpnia 2014 r.), uzupełnionym 3 i 5 listopada 2014 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego na podstawie wyroku sądowego odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 27 sierpnia 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych m.in. w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego na podstawie wyroku sądowego odszkodowania.

Z uwagi na fakt, iż wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 23 października 2014 r. znak: IBPB II/1/415-691/14/B, IBPB II/1/415-692/14/BJ wezwano Wnioskodawczynię o jego uzupełnienie. Wniosek uzupełniono 3 listopada 2014 r. (uiszczenie dodatkowej opłaty)i 5 listopada 2014 r. (pozostałe braki formalne).

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Dnia 24 czerwca 2014 r. Skarb Państwa wypłacił Wnioskodawczyni kwotę 5.486.134 zł 50 gr. Podstawę do wypłaty powyższej kwoty stanowił prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego z 29 maja 2014 r. oddalający apelację pozwanego Skarbu Państwa.

Wypłacona kwota związana jest z uznaniem, za uzasadnione, roszczenia Wnioskodawczyni o odszkodowanie za utracone przez poprzedników prawnych (rodziców) w wyniku wywłaszczenia nieruchomości. Na kwotę tę złożyły się: kwota główna przyznanego odszkodowania, tj. 3.070.600 zł i 40 gr oraz wypłacone odsetki liczone od 22 kwietnia 2008 r. w kwocie 2.415.534 zł 10 gr.

Wypłacenie odszkodowania było związane z następującymi faktami:

Ojciec Wnioskodawczyni był właścicielem nieruchomości położonych w C. o pow. 0,2723 ha (była to nieruchomość niezabudowana, na której znajdował się ogród owocowo-warzywny) oraz wspólnie z żoną (matką Wnioskodawczyni) - nieruchomości o pow. 0,7210 ha (była to nieruchomość zabudowana, częściowo wykorzystywana na potrzeby prowadzonych przez ojca Wnioskodawczyni zakładu produkcyjnego X oraz zakładu wytwórczego Y, a częściowo na inne cele; w tym istniał tam duży budynek mieszkalny, w którym mieszkali rodzice Wnioskodawczyni wraz z dziećmi, w tym sama Wnioskodawczyni).

Rodzice Wnioskodawczyni zostali zmuszeni wraz z dziećmi do opuszczenia wszystkich powyższych nieruchomości 1 września 1950 r. Orzeczenie o wywłaszczeniu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa zostało wydane przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w S. z 3 kwietnia 1953 r. z mocą obowiązującą od 9 stycznia 1952 r. - na podstawie art. 21 dekretu z dnia 26 czerwca 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych.

Decyzją z dnia 28 lipca 2005 r. Minister Infrastruktury stwierdził, że powyższa decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa została wydana z naruszeniem prawa.

Decyzją z dnia 16 lutego 2007 r. Minister Budownictwa umorzył postępowanie o wypłatę odszkodowania z uwagi na zmianę przepisów k.p.a. odsyłając sprawę odszkodowania na drogę postępowania cywilnego przed sądem powszechnym.

Od złożenia pozwu przez Wnioskodawczynię (jako jedyną uprawioną, po zmarłych rodzicach, do występowania z roszczeniem o odszkodowanie od Skarbu Państwa) 20 marca 2008 r. w Sądzie Okręgowym sprawa toczyła się przed sądami powszechnymi.

Wyrokiem z 28 maja 2009 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo Wnioskodawczyni.

Sąd Apelacyjny uchylił wyrok z 28 maja 2009 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy, który rozpatrując sprawę ponownie wyrokiem wstępnym z 15 grudnia 2010 r. uznał powództwo Wnioskodawczyni za usprawiedliwione co do zasady - wyrok ten stał się prawomocny 8 lutego 2011 r.

Następnie wyrokiem z 30 października 2013 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego Skarbu Państwa - Prezydenta Miasta na rzecz powódki (Wnioskodawczyni) kwotę odszkodowania równą 3.070.600 zł 40 gr wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 22 kwietnia 2008 r., czyli od dnia wytoczenia powództwa.

W związku ze złożoną przez pozwanego apelacją Sąd Apelacyjny oddalił apelację prawomocnym wyrokiem z 29 maja 2014 r.

W toku sprawy sądowej Wnioskodawczyni zrezygnowała z dochodzenia utraconych korzyści. Nie podnosiła także w ogóle, z uwagi na brak możliwości dowodowych, kwestii odszkodowania za mienie związane ściśle z zakładami prowadzonymi przez jej ojca - czyli m.in. maszyn, surowców, środków bankowych, itd.

W piśmie z 3 listopada 2014 r. (wpływ do Biura - 5 listopada 2014 r.), stanowiącym uzupełnienie wniosku, Wnioskodawczyni wskazała, że Sąd przyznał jej odszkodowanie za utracone przez jej rodziców nieruchomości na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego:

W zakresie odsetek ustawowych podstawę ich zasądzenia stanowiły przepisy art. 481 § 1 i § 2.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy kwota odszkodowania uzyskana na podstawie wskazanego wyżej prawomocnego wyroku sądu apelacyjnego jest zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych.

2. Czy uzyskane na podstawie wskazanego wyżej prawomocnego wyroku sądu apelacyjnego odsetki zasądzone od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty dokonanej przez pozwanego zwolnione są od podatku dochodowego od osób fizycznych.

W razie negatywnej odpowiedzi na pytania 1 i 2 lub którekolwiek z tych pytań Wnioskodawczyni prosi o odpowiedź na pytanie:

3. W jakim momencie powstanie obowiązek podatkowy po stronie podatniczki w niniejszej sprawie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska zajętego w zakresie pytania nr 1.

W opinii Wnioskodawczyni, kwota uzyskanego odszkodowania jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych. Podstawą dla tego zwolnienia jest, jej zdaniem, art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że zwolnione są z tego podatku "inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Odszkodowanie zostało uzyskane na podstawie wyroku sądu i w zakresie określonej w nim wysokości jest zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych w związku z brzmieniem powyższego przepisu.

Wnioskodawczyni wskazała, że rozważyć także należało czy nie zachodzi któryś z dwóch wyjątków wskazanych w tym przepisie. Co do pierwszego wyjątku należy stwierdzić, że uzyskanego odszkodowania nie można traktować jako otrzymanego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wnioskodawczyni sama nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej. Fakt, że jej ojciec wykorzystywał część nieruchomości, za które uzyskano odszkodowanie, do prowadzenia swoich zakładów nie wypełnia dyspozycji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a. Uzyskane na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego z 29 maja 2014 r. odszkodowanie jest związane wyłączenie ze szkodą, która polegała na pozbawieniu własności samych nieruchomości - wprost wynika to m.in. z uzasadnień do wyroków sądowych w niniejszej sprawie.

Ponadto, Wnioskodawczyni nie wnosiła o odszkodowanie za przedmioty służące ściśle do działalności gospodarczej ojca i z jej prowadzenia wynikające, jak np. maszyny.

Wnioskodawczyni nadmieniła, że samo przejęcie nieruchomości w posiadanie Skarbu Państwa nastąpiło początkowo na potrzeby wojska, fakt ten również potwierdza, że ani przejęcie nieruchomości ani późniejsze odszkodowanie nie miały związku z prowadzoną przez ojca Wnioskodawczyni działalnością gospodarczą a jedynie z pozbawieniem mienia w podobny sposób jak np. w związku z wywłaszczeniem na cele infrastruktury technicznej.

Co do drugiego wyjątku - również wyjątek ten nie zachodzi ponieważ, jak wspomniano powyżej, w trakcie sprawy Wnioskodawczyni zrezygnowała z dochodzenia utraconych korzyści i w związku z tym przyznane odszkodowanie nie jest w żaden sposób związane z korzyściami, które mogłaby osiągnąć gdyby szkoda nie nastąpiła.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawczyni w zakresie zwolnienia z opodatkowania otrzymanego na podstawie wyroku sądowego odszkodowania (pyt. nr 1). W zakresie pytań nr 2 i 3 wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Wyrazem jej praktycznej realizacji jest art. 11 ust. 1 ww. ustawy, z którego treści wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z wniosku wynika, że 24 czerwca 2014 r. Skarb Państwa wypłacił Wnioskodawczyni kwotę 5.486.134 zł 50 gr. Podstawę do wypłaty powyższej kwoty stanowił prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego z 29 maja 2014 r. oddalający apelację pozwanego Skarbu Państwa. Na kwotę tę złożyły się: kwota główna przyznanego odszkodowania, tj. 3.070.600 zł i 40 gr oraz wypłacone odsetki liczone od 22 kwietnia 2008 r. w kwocie 2.415.534 zł 10 gr.

Sąd przyznał Wnioskodawczyni odszkodowanie za utracone przez jej rodziców nieruchomości na podstawie przepisów art. 417 § 1, art. 417¹ § 2 i art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego.

W opinii Wnioskodawczyni, kwota uzyskanego odszkodowania jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Przywołany przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania, które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Na podstawie ww. przepisu opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy została więc wyłączona (poza odszkodowaniami otrzymanymi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą) kategoria odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego).

Stosownie do treści art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili (art. 363 § 2 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie z art. 417 § 1 Kodeksu cywilnego za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

W myśl art. 417¹ § 2 Kodeksu cywilnego, jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.

Szkodą jest uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia - z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku (darowizna, zbycie rzeczy).

Uszczerbek w majątku może polegać na:

* zmniejszeniu się aktywów majątku (poprzez ubytek, zniszczenie lub utratę np. praw rzeczowych - w tym własności lub obniżenie ich wartości),

* zwiększeniu się pasywów (długów),

* udaremnieniu zwiększenia się majątku poprzez utratę korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Żeby rozstrzygnąć kwestię opodatkowania kwoty, będącej odszkodowaniem, a zasądzonej wyrokiem sądu należy ustalić jaki rodzaj szkody został pokryty tym odszkodowaniem. Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć - jak wyżej wskazano - w świetle przepisów Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa, należy stwierdzić, że wypłacone Wnioskodawczyni (jako uprawionej po zmarłych rodzicach) odszkodowanie od Skarbu Państwa korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przedmiotowe zwolnienie obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą czyli za poniesioną stratę. W analizowanej sprawie Sąd przyznał Wnioskodawczyni odszkodowanie za utracone przez jej rodziców nieruchomości. Zatem Wnioskodawczyni poniosła rzeczywistą szkodę. Przedmiotowe odszkodowanie nie wypełnia żadnej z przesłanek negatywnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a i b) ustawy. To, że ojciec Wnioskodawczyni wykorzystywał część nieruchomości, za które uzyskała odszkodowanie, do prowadzenia swoich zakładów nie oznacza, że odszkodowanie to jest odszkodowaniem otrzymanym w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, gdyż jak wynika z wniosku, Wnioskodawczyni takiej działalności nie prowadzi. Ponadto, jak wskazano we wniosku, w toku sprawy sądowej Wnioskodawczyni zrezygnowała z dochodzenia utraconych korzyści. Wnioskodawczyni nie podnosiła w ogóle, z uwagi na brak możliwości dowodowych, kwestii odszkodowania za mienie związane ściśle z zakładami prowadzonymi przez jej ojca. W tych okolicznościach przyznane jej odszkodowanie nie jest związane z korzyściami, które mogłaby osiągnąć gdyby szkoda nie nastąpiła.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni dotyczące zwolnienia z opodatkowania odszkodowania należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.