IBPBII/1/415-617/14/BJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku (data wpływu do Biura - 29 lipca 2014 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie określenia przychodu z tytułu mediacji prowadzonych na zlecenie sądu - jest nieprawidłowe.

W dniu 29 lipca 2014 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie określenia przychodu z tytułu mediacji prowadzonych na zlecenie sądu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni jest mediatorem wpisanym na listę mediatorów prowadzoną przez prezesa Sądu Okręgowego. Wnioskodawczyni prowadzi mediacje na zlecenie sądu w ramach toczących się przed sądem postępowań.

Stronami mediacji są osoby fizyczne (zarówno prowadzące jak i nieprowadzące działalności gospodarczej) jak i osoby prawne i jednostki organizacyjne. W każdym przypadku, również przy mediacjach prowadzonych na zlecenie sądu, wynagrodzenie za przeprowadzoną mediację Wnioskodawczyni otrzymuje bezpośrednio od stron.

Wysokość wynagrodzenia za przeprowadzenie mediacji na zlecenie sądu jest określona w § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (dalej: rozporządzenie). Jednocześnie zgodnie § 3 rozporządzenia poza wynagrodzeniem mediatorowi przysługuje również zwrot poniesionych przez niego wydatków. I tak, zwrotowi podlegają udokumentowane i niezbędne wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji na pokrycie kosztów:

W oparciu o ww. przepis Wnioskodawczyni otrzymuje od stron mediacji zwrot poniesionych w trakcie mediacji i udokumentowanych wydatków.

Wnioskodawczyni przywołała fragment interpretacji wydanej na jej wniosek przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w dniu 6 lipca 201 2 r. znak: IBPB II/1/415-361/12/BJ.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

W jaki sposób powinien być ustalony przychód Wnioskodawczyni w przypadku mediacji prowadzonych na zlecenie sądu, a w szczególności czy przychód uzyskiwany przez Wnioskodawczynię obejmuje również kwoty otrzymywane przez Wnioskodawczynię tytułem zwrotu wydatków, o którym mowa w § 3 rozporządzenia (zwrot kosztów przejazdów, materiałów biurowych i wynajęcia lokalu).

Wnioskodawczyni uważa, że w przypadku mediacji wykonywanych na zlecenie sądu przychód stanowi jedynie wynagrodzenie otrzymywane przez Wnioskodawczynię na podstawie § 2 rozporządzenia, podczas gdy kwoty otrzymane przez nią z tytułu zwrotu wydatków, o których mowa w § 3 rozporządzenia nie stanowią przychodu i nie podlegają opodatkowaniu.

W ocenie Wnioskodawczyni, kwoty otrzymywane przez nią na podstawie § 3 rozporządzenia tytułem zwrotu poniesionych wydatków nie stanowią przychodu i nie podlegają opodatkowaniu. Kwoty te stanowią odrębny od wynagrodzenia (którego podstawą wypłaty jest § 2 rozporządzenia) składnik należności przysługujących mediatorowi. Otrzymane przez Wnioskodawczynię kwoty odpowiadają bowiem wcześniej poniesionym przez nią i udokumentowanym wydatkom. Tak więc w związku z uzyskanym zwrotem Wnioskodawczyni nie osiąga żadnego przysporzenia majątkowego. Z uwagi na powyższe otrzymane tytułem zwrotu kwoty nie mogą być uznane za przychód w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z generalną zasadą powszechności opodatkowania, wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W art. 10 ust. 1 powołanej ustawy ustawodawca wymienił źródła przychodów, w tym w pkt 2 wyszczególniono działalność wykonywaną osobiście.

W myśl art. 13 pkt 6 ww. ustawy za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności, a zwłaszcza przychody biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym oraz płatników, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 2 pkt 10, i inkasentów należności publicznoprawnych, a także przychody z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, z wyjątkiem przychodów, o których mowa w pkt 9.

W myśl art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Stosownie do treści art. 22 ust. 9 pkt 4 ww. ustawy koszty uzyskania przychodów z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4, 6 i 8 - określa się w wysokości 20% uzyskanego przychodu (...).

Natomiast jeżeli podatnik udowodni, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy procentowej określonej w ust. 9 pkt 1-4 i pkt 6, koszty uzyskania przyjmuje się w wysokości kosztów faktycznie poniesionych (art. 22 ust. 10 ustawy).

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni jest mediatorem i prowadzi mediacje na zlecenie sądu w ramach toczących się przed sądem postępowań. Stronami mediacji są osoby fizyczne (zarówno prowadzące jak i nieprowadzące działalności gospodarczej) jak i osoby prawne i jednostki organizacyjne. W każdym przypadku, również przy mediacjach prowadzonych na zlecenie sądu, Wnioskodawczyni otrzymuje bezpośrednio od stron mediacji wynagrodzenie za przeprowadzoną mediację oraz zwrot poniesionych w trakcie mediacji i udokumentowanych wydatków.

Wnioskodawczyni uważa, że w przypadku mediacji wykonywanych na zlecenie sądu przychód stanowi jedynie wynagrodzenie otrzymywane na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym, podczas gdy kwoty otrzymane z tytułu zwrotu poniesionych przez nią wydatków, o których mowa w § 3 rozporządzenia, nie stanowią przychodu i nie podlegają opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 981 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.) do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd.

W myśl art. 1835 Kodeksu postępowania cywilnego mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia. Wynagrodzenie i zwrot wydatków obciążają strony.

Stosownie do treści § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 218) w sprawach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, oraz o prawa niemajątkowe wynagrodzenie mediatora za pierwsze posiedzenie mediacyjne, przeprowadzone w wyznaczonym przez sąd czasie mediacji, wynosi 60 złotych, a za każde następne posiedzenie - 25 złotych.

Jeżeli sąd upoważnił mediatora do zapoznania się z aktami sprawy, wynagrodzenie za całość postępowania, o którym mowa w ust. 1 i 2, podwyższa się o 10% (§ 2 ust. 3 ww. rozporządzenia).

Na podstawie § 3 powołanego rozporządzenia zwrotowi podlegają udokumentowane i niezbędne wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji na pokrycie kosztów:

Z powyżej powołanych przepisów wynika, że mediatorowi w sprawach cywilnych oprócz wynagrodzenia wypłacane są także kwoty tytułem zwrotu poniesionych przez niego wydatków w związku z przeprowadzonym postępowaniem mediacyjnym. Ww. należności, tj. zarówno wynagrodzenie jak i zwrot wydatków stanowią przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie można więc zgodzić się z Wnioskodawczynią, że w przypadku mediacji wykonywanych na zlecenie sądu przychód stanowi jedynie wynagrodzenie otrzymywane przez Wnioskodawczynię na podstawie § 2 rozporządzenia, podczas gdy kwoty otrzymane przez nią z tytułu zwrotu wydatków, o których mowa w § 3 rozporządzenia nie stanowią przychodu i nie podlegają opodatkowaniu.

Zauważyć należy, iż pojęcie "przychodu" zdefiniowane w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma szerszy zakres niż "wynagrodzenie". Do przychodów mediatora zalicza się nie tylko kwotę otrzymanego wynagrodzenia z tytułu przeprowadzonego na zlecenie sądu postępowania mediacyjnego, ale również wartość zwróconych, a wcześniej poniesionych - w związku z tym postępowaniem - wydatków. Gdyby nie postępowanie mediacyjne i poniesione z tego tytułu koszty mediator nie otrzymałby bowiem tych świadczeń. Stąd też ich wartość jest przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepisy uregulowane w katalogu zwolnień ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie dają co do zasady przyzwolenia na nieopodatkowanie należności przekazanych tytułem zwrotu poniesionych przez mediatora kosztów niezbędnych do przeprowadzenia mediacji.

Niemniej Wnioskodawczyni winna mieć na uwadze, iż w przypadku, gdy zwrot dotyczy należności związanych z podróżą, to zastosowanie będzie miał art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl powyższego artykułu, wolne od podatku dochodowego są diety i inne należności za czas:

- do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w przepisach wydanych przez ministra właściwego do spraw pracy w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, z zastrzeżeniem ust. 13.

Powołany przepis odnosi się zarówno do pracowników (lit. a), jak i osób niebędących pracownikami (lit. b). W powołanym art. 21 ust. 1 pkt 16 lit. b ww. ustawy ustawodawca posłużył się terminem "podróż" bez określenia "służbowa", dlatego też zakres tego zwolnienia jest szerszy, ponieważ nie ogranicza się ono jedynie do podróży służbowych, ale do wszystkich podróży osób niebędących pracownikami.

Stosownie do postanowień art. 21 ust. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepis ust. 1 pkt 16 lit. b stosuje się, jeżeli otrzymane świadczenia nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów i zostały poniesione:

Oznacza to, że aby świadczenia otrzymywane w związku z odbywaną podróżą mogły skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w powyższym przepisie, muszą spełniać ww. warunki i kwoty te nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. W przypadku zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodów świadczenia stanowiące zwrot tych wydatków będą stanowiły przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Omawiane zwolnienie jest limitowane do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 167).

Jako, że zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy odnosi się także do osób niebędących pracownikami, może ono mieć zastosowanie do zwróconych Wnioskodawczyni kosztów przejazdu w związku z odbytą podróżą w ramach prowadzonego na zalecenie sądu postępowania mediacyjnego, o ile wydatki z tego tytułu nie zostały zaliczone przez Wnioskodawczynię do kosztów uzyskania przychodów powodując zmniejszenie podstawy opodatkowania o ich wartość. Ewentualna nadwyżka zwracanych tytułem podróży świadczeń (kosztów przejazdu) ponad określony limit stanowi przychód podlegający opodatkowaniu.

Mając na uwadze przedstawiony opis stanu faktycznego oraz powołane wyżej przepisy prawa uznać należy, że zwrot kosztów za czas podróży odbytej przez Wnioskodawczynię w związku z prowadzonym postępowaniem mediacyjnym będzie objęty zwolnieniem od podatku, do wysokości określonej w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, o ile spełnia kryteria określone w cytowanym wyżej art. 21 ust. 13 ustawy. W przeciwnym przypadku zwrot tych kosztów będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast odnośnie zwrotu wydatków na pokrycie kosztów zawiadomień stron, zużytych materiałów biurowych oraz wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego, stwierdzić należy, że kwoty otrzymywane tytułem zwrotu tych wydatków - z uwagi na brak w katalogu zwolnień ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uregulowań dotyczących zwolnienia ich z opodatkowania - są przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże skoro wydatki związane z prowadzeniem mediacji zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodu z tytułu postępowania mediacyjnego, Wnioskodawczyni winna uwzględnić poniesione wydatki jako koszty uzyskania tego przychodu.

Zatem koszty uzyskania przychodu z tego tytułu winny zostać określone ryczałtowo stosownie do treści art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bądź w wysokości kosztów faktycznie poniesionych - zgodnie z art. 22 ust. 10 ustawy.

Wbrew zatem stanowisku Wnioskodawczyni zarówno otrzymywane przez nią wynagrodzenie, jak i zwrot wydatków, o których mowa w § 3 cyt. rozporządzenia stanowią przychód, o którym mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.