IBPBII/1/415-562/13/ASz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 15 maja 2013 r. (data wpływu do tut. Biura - 21 maja 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 21 maja 2013 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W wyniku rozpoznania pozwu z dnia 20 lutego 2009 r., złożonego przez Wnioskodawcę w imieniu własnym oraz pozostałych krewnych, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 12 grudnia 2011 r. zasądził na rzecz powodów od Skarbu Państwa - Ministra Infrastruktury odszkodowanie. Następnie na skutek apelacji wyrok ten został częściowo zmieniony przez Sąd Apelacyjny, który wyrokiem z dnia 7 marca 2013 r. zasądził od Skarbu Państwa - Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej niższe niż uprzednio odszkodowanie.

Wnioskodawca wskazał, że podstawą materialno-prawną zasądzonego odszkodowania stał się obowiązujący do dnia 31 sierpnia 2004 r. art. 160 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.).

Jak wynika z uzasadnienia ostatniego z wyroków Wnioskodawca oraz jego krewni składając pozew wskazali, że są następcami prawnymi właścicieli nieruchomości położonej w (...). Nieruchomość ta z mocy prawa stała się z dniem 21 listopada 1945 r. własnością Skarbu Państwa, a wniosek właścicielki nieruchomości o ustanowienie prawa własności czasowej został rozpatrzony negatywnie przez Prezydium Rady Narodowej miasta oraz Ministra Gospodarki Komunalnej.

Przedstawiona w wyroku sekwencja zdarzeń wskazuje, że najpierw orzeczeniem z dnia 18 października 1954 r. Prezydium Rady Narodowej odmówiło właścicielom prawa własności czasowej do ww. nieruchomości i stwierdziło, że wszystkie wchodzące w jej skład budynki przeszły na własność Skarbu Państwa, następnie zaś orzeczenie to zostało utrzymane w mocy decyzją Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 10 lutego 1955 r.

Znajdujący się na posesji budynek jednorodzinny został sprzedany, a grunt oddany w użytkowanie wieczyste na rzecz (...) decyzją z 1974 r. W ślad za powyższym decyzją z dnia 29 maja 2007 r. Minister Budownictwa stwierdził nieważność zapadłych wcześniejszych rozstrzygnięć, tj. odpowiednio decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 10 lutego 1955 r. oraz orzeczenia Prezydium Rady Narodowej miasta z dnia 18 października 1954 r. Prezydent miasta decyzją z dnia 3 października 2008 r. odmówił powodom ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu nieruchomości podnosząc, że część z niej znajduje się w użytkowaniu wieczystym osoby trzeciej, część zaś nie może być zagospodarowana jako odrębna nieruchomość. Przedstawione okoliczności, zdaniem powodów, dawały im podstawy do żądania odszkodowania w wysokości odpowiadającej wartości ich udziału w nieruchomości.

Zasadność wysuniętego przez powodów roszczenia została uznana przez sądy obu instancji. Za podstawę prawną roszczenia przyjąć należało obowiązujący do dnia 31 sierpnia 2004 r. art. 160 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. Przesądzał o tym fakt, że decyzja ostateczna, stanowiąca źródło szkody, została wydana przed dniem 1 września 2004 r. W świetle natomiast uchwały Pełnego Składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2011 r. sygn. akt III CZP 112/10 wyżej wskazany przepis miał zastosowanie do roszczeń o odszkodowanie za szkodę wyrządzoną decyzją rażąco naruszającą prawo niezależnie od tego, że decyzja nadzorcza została wydana dopiero w 2007 r.

Kierując się powyższym Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 7 marca 2013 r. tytułem odszkodowania zasądził ostatecznie od Skarbu Państwa - Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej na rzecz Wnioskodawcy oraz jego krewnych stosowne kwoty. Zważywszy na zapadły wyrok, działający w imieniu Skarbu Państwa Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, w dniu 9 maja 2013 r. wypłacił Wnioskodawcy zasądzoną na jego rzecz kwotę, wykonując stosowny przelew bankowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy przychód (dochód) tytułem otrzymanej przez Wnioskodawcę kwoty, zasądzonej wyrokiem Sądu Apelacyjnego, korzysta ze zwolnienia w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wnioskodawca, wskazując treść art. 9 ust. 1 oraz art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stwierdził, iż analiza powyższych regulacji prawnych nie pozostawia wątpliwości, że otrzymanie kwoty tytułem zasądzonego wyrokiem odszkodowania co do zasady stanowi przychód podatkowy, Z kolei w kwestii konieczności jego opodatkowania zważyć trzeba, że opodatkowaniu takiemu podlega on o tyle, o ile nie znajdują do niego zastosowania przepisy wskazane w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W rozpatrywanej sprawie, zdaniem Wnioskodawcy, istotne są podstawy materialno-prawne zasądzonego wyrokiem z dnia 7 marca 2013 r. odszkodowania oraz wynikające z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienie podatkowe. Uzasadnienie wydanego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie wyroku wskazuje, że Sąd ten przyznane odszkodowanie oparł na obowiązującym do dnia 31 sierpnia 2004 r. art. 160 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis ten przewidywał, że stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służyło roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosiła ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie. W dalszych też paragrafach art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego uregulowany został tryb dochodzenia należnego w tym wypadku odszkodowania.

Następnie Wnioskodawca przywołał treść art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazał, że odnosząc powyższe regulacje prawne do rozpatrywanego stanu faktycznego stwierdzić wypada, że wpłacone mu odszkodowanie zasądzone zostało na podstawie art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego, z którego wprost wynikają zasady jego ustalania. Ponadto, nie ma miejsca żaden z przypadków enumeratywnie wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyłączających możliwość zastosowania przewidzianego w tym przepisie zwolnienia. W konsekwencji więc wypłacona kwota, zasądzona wyrokiem Sądu Apelacyjnego, korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.

Na marginesie powyższego Wnioskodawca podkreślił, że stanowisko zbieżne z powyższym, wyrażone w stosunku do zbliżonego stanu faktycznego, przedstawione zostało przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 20 marca 2012 r. znak: IPPB2/415-110/12-2/AS. Jak wynika z treści przedmiotowej interpretacji "przepis art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego, na podstawie którego orzeczono o odszkodowaniu jest przepisem, który określa zasady ustalania odszkodowania". Dlatego też, jeśli nie zachodzi jakakolwiek przesłanka negatywna wskazana w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a-g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone odszkodowanie korzysta ze zwolnienia na podstawie tego przepisu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Jednakże na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Powołane uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, iż nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie powołanego powyżej art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy korzystają jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy. Nie jest przy tym wystarczające, aby w przepisach prawa określone były same tylko przesłanki powodujące powstanie roszczenia o odszkodowania.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 12 grudnia 2011 r. zasądził na rzecz powodów od Skarbu Państwa - Ministra Infrastruktury odszkodowanie. Wnioskodawca wskazał, że podstawą materialno-prawną zasądzonego odszkodowania stał się obowiązujący do dnia 31 sierpnia 2004 r. art. 160 § 1 ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego.

Wnioskodawca oraz jego krewni składając pozew wskazali, że są następcami prawnymi właścicieli nieruchomości położonej w (...). Nieruchomość ta z mocy prawa stała się z dniem 21 listopada 1945 r. własnością Skarbu Państwa, a wniosek właścicielki nieruchomości o ustanowienie prawa własności czasowej został rozpatrzony negatywnie przez Prezydium Rady Narodowej miasta oraz Ministra Gospodarki Komunalnej. Orzeczeniem z dnia 18 października 1954 r. Prezydium Rady Narodowej odmówiło właścicielom prawa własności czasowej do ww. nieruchomości i stwierdziło, że wszystkie wchodzące w jej skład budynki przeszły na własność Skarbu Państwa, następnie zaś orzeczenie to zostało utrzymane w mocy decyzją Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 10 lutego 1955 r.

Znajdujący się na posesji budynek jednorodzinny został sprzedany, a grunt oddany w użytkowanie wieczyste na rzecz (...) decyzją z 1974 r. W ślad za powyższym decyzją z dnia 29 maja 2007 r. Minister Budownictwa stwierdził nieważność zapadłych wcześniejszych rozstrzygnięć, tj. odpowiednio decyzji Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 10 lutego 1955 r. oraz orzeczenia Prezydium Rady Narodowej miasta z dnia 18 października 1954 r. Prezydent miasta decyzją z dnia 3 października 2008 r. odmówił powodom ustanowienia prawa użytkowania wieczystego gruntu nieruchomości podnosząc, że część z niej znajduje się w użytkowaniu wieczystym osoby trzeciej, część zaś nie może być zagospodarowana jako odrębna nieruchomość. Przedstawione okoliczności, zdaniem powodów, dawały im podstawy do żądania odszkodowania w wysokości odpowiadającej wartości ich udziału w nieruchomości.

Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 7 marca 2013 r. tytułem odszkodowania zasądził ostatecznie od Skarbu Państwa - Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej na rzecz Wnioskodawcy oraz jego krewnych stosowne kwoty. Zważywszy na zapadły wyrok, działający w imieniu Skarbu Państwa Minister Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, w dniu 9 maja 2013 r. wypłacił Wnioskodawcy zasądzoną na jego rzecz kwotę, wykonując stosowny przelew bankowy.

W myśl art. 160 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 Kodeksu albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie. Natomiast zgodnie z art. 160 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego do odszkodowań stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418 tego Kodeksu.

Odszkodowanie przysługuje od organu, który wydał decyzję z naruszeniem przepisu art. 156 § 1, chyba że winę za powstanie okoliczności wymienionych w ww. przepisie ponosi inna strona postępowania dotyczącego tej decyzji; w tym ostatnim przypadku roszczenie o odszkodowanie służy w stosunku do strony winnej powstania tych okoliczności, o czym stanowi art. 160 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. Jednocześnie zgodnie z § 4 tego artykułu o odszkodowaniu przysługującym od organu wymienionego w § 1 orzeka organ administracji publicznej, który stwierdził nieważność decyzji z powodu naruszenia przepisu art. 156 § 1 albo stwierdził - w myśl art. 158 § 2 - że decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1. Dochodzenie odszkodowania od strony winnej powstania okoliczności wymienionych w art. 156 § 1 następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Przepis art. 160 został jednakże uchylony z dniem 1 września 2004 r. przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692). Jednocześnie na mocy art. 5 ww. nowelizacji do zdarzeń i stanów prawnych powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy art. 417, art. 419, art. 420, art. 4201, art. 4202 i art. 421 ustawy, o której mowa w art. 1 (Kodeks cywilny), oraz art. 153, art. 160 i art. 161 § 5 ustawy, o której mowa w art. 2 (Kodeks postępowania administracyjnego), w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Jak wynika z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnieniem przedmiotowym objęte są odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. To oznacza, że zwolnieniem nie są objęte wszystkie odszkodowania, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych w lit. a-g) tego przepisu kategorii odszkodowań.

W niniejszej sprawie istotne jest, że przepis art. 160 Kodeksu postępowania administracyjnego, na podstawie którego orzeczono o odszkodowaniu jest przepisem, który określa zasady ustalania odszkodowania. Z wniosku nie wynika również, że zachodzi jakakolwiek przesłanka negatywna wskazana w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a-g) ustawy. Skoro tak, to odszkodowanie wypłacone na podstawie wyroku sądu, którego podstawę stanowi art. 160 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.