IBPBII/1/415-558/09/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) po ponownym rozpatrzeniu, w związku z prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 17 lutego 2009 r. Sygn. akt I SA/Gl 1070/08, wniosku z dnia 24 lutego 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 28 lutego 2008 r.), uzupełnionym w dniu 14 maja 2008 r., Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione w ww. wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania na podstawie ugody sądowej odszkodowania z tytułu utraty prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu mieszkalnego - jest prawidłowe.

W dniu 28 lutego 2008 r. wpłynął do tut. Biura wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania na podstawie ugody sądowej odszkodowania z tytułu utraty prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu mieszkalnego.

W dniu 21 maja 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów wydał interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego Znak: IBPB2/415-423/08/MK, w której uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Interpretację skutecznie doręczono w dniu 28 maja 2008 r.

Pismem z dnia 9 czerwca 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 20 czerwca 2008 r.), wniesiono wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, na które udzielono odpowiedzi pismem z dnia 17 lipca 2008 r. Znak: IBPB2/415W-59/08/MK odmawiając zmiany ww. indywidualnej interpretacji indywidualnej. Odpowiedź na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa została skutecznie doręczona w dniu 30 lipca 2008 r.

Pismem z dnia 25 sierpnia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 1 września 2008 r.) wniesiono skargę na ww. interpretację indywidualną. Pismem z dnia 1 października 2008 r. Znak: IBPB2/4160-42/08/MK, IBRP/007-197/08 Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów udzielił odpowiedzi na skargę przesyłając ją, wraz z aktami sprawy, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Postanowieniem z dnia 17 października 2008 r. sygn. akt. III SA/Wa 2834/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przekazał sprawę do rozpoznania według właściwości Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach.

W wyniku rozpatrzenia skargi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 17 lutego 2009 r. Sygn. akt I SA/Gl 1070/08 uchylił zaskarżoną interpretację stwierdzając, że brak oceny stanowiska podatnika jak i nieprawidłowe uzasadnienie prawne stanowiska zajętego przez organ wydający interpretację stanowi naruszenie prawa skutkujące uchyleniem interpretacji. Prawomocny wyrok wpłynął do tut. Biura w dniu 3 lipca 2009 r.

W przedmiotowym wniosku o interpretację indywidualną został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca jest najemcą lokalu mieszkalnego na podstawie umowy najmu na czas nieokreślony. Właścicielem budynku jest C.

Najemcy wszystkich lokali w tym budynku zwrócili się do właściciela budynku o nabycie mieszkań na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych (...) (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 24 z późn. zm.) dającej osobom uprawnionym prawo pierwszeństwa w nabyciu mieszkania na zasadach preferencyjnych. Właściciel postanowił sprzedać cały budynek w drodze przetargu innej osobie. W związku z tym najemcy wnieśli sprawę do Sądu Rejonowego Wydziału Cywilnego. Doszło do zawarcia ugody sądowej, na podstawie której C. wypłacił najemcom odszkodowanie za zrezygnowanie z prawa do pierwszeństwa w nabyciu lokali mieszkalnych pod warunkiem opuszczenia i opróżnienia lokalu mieszkalnego w terminie 3 miesięcy od daty wypłaty odszkodowania. W związku z powyższym wnioskodawca zmuszony jest do zakupu mieszkania na rynku wtórnym, jego wyremontowania i wyposażenia w niezbędne urządzenia i instalacje. Koszty te znacznie przewyższają kwotę wypłaconego odszkodowania, które w całości musi przeznaczyć na ten cel. Tak więc w wyniku rezygnacji z przysługującego mu prawa do pierwokupu lokalu mieszkalnego wraz z zobowiązaniem się do opuszczenia lokalu poniósł szkodę rzeczywistą.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy kwota odszkodowania wypłaconego na podstawie zawartej ugody sądowej jest zwolniona przedmiotowo z podatku dochodowego.

Zdaniem wnioskodawcy, kwota odszkodowania jest zwolniona przedmiotowo zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b.

Wnioskodawca wskazał również na znajdujące się na stronie Ministerstwa Finansów postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego w analogicznej sytuacji (sygnatura USI-415-3/07/274/AT).

W indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z 21 maja 2008 r. Znak: IBPB2/415-423/08/MK Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe stwierdzając, że zawarta ugoda stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego. Kwota odszkodowania wynika jedynie z ustaleń zawartych pomiędzy stronami ugody, ma charakter czysto umowny, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron i przede wszystkim ma rekompensować wnioskodawcy utracone korzyści w postaci prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu mieszkalnego.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów w związku z powyższym stwierdził, iż przedmiotowe odszkodowanie nie jest odszkodowaniem, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc zastosowanie do niego mógłby mieć przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy. Jednakże zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ww. ustawy, zwolnienie nie ma zastosowania do odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wobec powyższego odszkodowanie, które wypłaciła wnioskodawcy firma C., nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, jako że jest to odszkodowanie dotyczące korzyści jakie wnioskodawca mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wnioskodawca zaskarżył, po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, ww. interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, rozpatrując sprawę zgodnie z właściwością, prawomocnym wyrokiem z dnia 17 lutego 2009 r. Sygn. akt I SA/Gl 1070/08 uchylił ww. interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 21 maja 2008 r. Znak: IBPB2/415-423/08/MK stwierdzając m.in., że organ podatkowy w uzasadnieniu prawnym swojego stanowiska nie dokonał analizy przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu państwa mimo, że wnioskodawca wprost odnosił się do tej ustawy. Nie rozważył również tego, że w ustawie z dnia 21 czerwca 1990 r. o zwrocie korzyści uzyskanych niesłusznie kosztem Skarbu Państwa lub innych osób państwowych prawnych w jej art. 1 ust. 1 stwierdzono, że jeżeli wskutek czynności prawnej lub decyzji administracyjnej przenoszącej własność lub inne prawo majątkowe (...), sąd może oznaczyć sposób i wysokość wyrównania strat (...). Stwierdził ponadto, że skoro przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy podatkowej dotyczy innych odszkodowań niż wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3a tej ustawy to obowiązkiem organu podatkowego było ustalenie czy przedmiotowa kwota stanowiła odszkodowanie a następnie dokonanie analizy wskazanych przepisów odrębnych ustaw oraz ocena czy otrzymana na podstawie ugody sądowej kwota stanowi inne odszkodowanie będące wyrównaniem strat czy korzyściami z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy podatkowej.

Mając na uwadze powyższe uzasadnienie ww. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz treść art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), który stanowi, iż "ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia", Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów, rozpatrując ponownie wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej z dnia 24 lutego 2008 r. stwierdza, iż w świetle stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym stanowisko wnioskodawcy - jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do postanowień art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

W myśl art. 361 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93):

* zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła - § 1,

* w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono - § 2.

Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym, może mieć w świetle tego przepisu postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista, ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego wnioskodawca, na mocy ugody sądowej, otrzymał odszkodowanie za odstąpienie od prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu mieszkalnego pod warunkiem opuszczenia i opróżnienia lokalu w terminie 3 miesięcy od daty wypłaty odszkodowania.

Szkoda, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ww. przepisu, dotyczy natomiast takiej sytuacji, w której wnioskodawca posiadając majątek w postaci mieszkania, mógł się spodziewać uzyskania korzyści "z tego mieszkania" na przykład z tytułu najmu. W omawianym przypadku wnioskodawca nie był właścicielem mieszkania, nie mógł zatem spodziewać się dodatkowych korzyści związanych z mieszkaniem. Zatem niezasadnie organ podatkowy uznał w interpretacji indywidualnej z dnia 21 maja 2008 r., że otrzymane odszkodowanie spełnia przesłankę, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z czym nie może korzystać ze zwolnienia. Ponieważ nie ma podstaw do uznania, że wypłacone odszkodowanie dotyczy utraconych korzyści, będzie ono korzystało ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podkreślenia wymaga również fakt, że otrzymane odszkodowanie nie może korzystać ze zwolnienia określonego treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na mocy tegoż przepisu zwolnione są jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych. Powołana przez wnioskodawcę ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 24 z późn. zm.) nie zawiera żadnych uregulowań dotyczących wypłaty odszkodowania w sytuacji, gdyby lokal mieszkalny został zbyty z pominięciem prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu przez osoby uprawnione. Wskazuje tylko, że takie pierwszeństwo uprawnionym osobom przysługuje. Natomiast omawiane odszkodowanie, skoro nie znajduje do niego zastosowania norma wynikająca z art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, korzysta ze zwolnienia określonego w treści art. 21 ust. 1 pkt 3b tejże ustawy.

Należy również zważyć na fakt, iż interpretacja indywidualna nie jest aktem stosowania prawa sensu stricto, lecz swoją konstrukcją przypomina raczej jego wiążącą wykładnię, dokonywaną przez uprawniony organ. W odróżnieniu od procesu stosowania prawa organ dokonujący interpretacji nie ustala stanu faktycznego w sprawie (zgodnie z zasadami postępowania podatkowego wynikającymi z Ordynacji podatkowej), lecz odnosi przepisy prawa podatkowego do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku przez osobę zainteresowaną. Mając na uwadze powyższe, nie było podstaw, aby organ podatkowy uzyskiwał dodatkowe wyjaśnienia uzupełniające celem ustalenia charakteru otrzymanej na podstawie ugody sądowej kwoty. Należało bowiem uznać, że otrzymane świadczenie ma charakter odszkodowawczy, w przeciwnym wypadku fakt ten nie zostałby potwierdzony w ugodzie zatwierdzonej przez Sąd. Postępowanie w sprawie indywidualnej interpretacji z zakresu prawa podatkowego nie może określić odmiennego charakteru świadczenia od tego, jaki został "ustalony" przez strony (a potwierdzony przez Sąd) w odrębnym, cywilnym postępowaniu.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym otrzymane odszkodowanie jest zwolnione z podatku dochodowego, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Stefana P. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.