IBPBII/1/415-533/13/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 6 maja 2013 r. (wpływ do tut. Biura - 9 maja 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłacenia żonie odszkodowania przez zakład pracy zmarłego męża - jest nieprawidłowe.

W dniu 9 maja 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłacenia żonie odszkodowania przez zakład pracy zmarłego męża.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W dniu 2 czerwca 2012 r. zmarł mąż Wnioskodawczyni. Mąż zatrudniony był w Spółce Akcyjnej. Śmierć męża uznana została za wypadek przy pracy.

W listopadzie 2012 r. Wnioskodawczyni otrzymała z Zakładu Pracy zmarłego męża informację pisemną o nazwie: "Świadczenia po śmierci pracownika spowodowanej wypadkiem przy pracy w dniu 02.06.2012 - Pan..." - oraz - "Wniosek o wypłatę odszkodowania wynikającego z § 48 ust. 2 Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy".

Wg "Informacji...", Spółka Akcyjna wypłaca jednorazowe odszkodowanie na rzecz członków rodziny zmarłego pracownika na skutek wypadku przy pracy... jednorazowe odszkodowanie w wysokości 50.000,00 zł... w terminie 30 dni od zgłoszenia wniosku, niezależnie od innych świadczeń wynikających z przepisów prawa". Zaś z przekazanego Wnioskodawczyni gotowego (sporządzonego przez Zakład Pracy)"wniosku" o wypłatę tychże 50.000,00 zł wynikało (treść pkt 2c str. 2) - iż "kwota odszkodowania wynikająca z § ust. 2 Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy w wysokości 50.000,00 zł stanowi pokrycie wszelkich wydatków i szkód materialnych w związku ze śmiercią pracownika oraz jako zadośćuczynienie za doznaną w związku z tym krzywdę".

Mając na uwadze, iż treść ww. "Wniosku", jest inna niż wynikająca z "Informacji o nazwie Świadczenia po śmierci pracownika spowodowanej wypadkiem przy pracy w dniu 2.06.2012 - Pan...", Wnioskodawczyni nie złożyła do Spółki Akcyjnej takowego wniosku, jednakże pod koniec listopada 2012 r. na jej konto wpłynęła od Zakładu Pracy kwota 50.000,00 zł a na przesłanym w 2013 r. PIT-8C podano, iż ta kwota dochodu to "odszkodowanie wypłacone na podstawie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy".

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wpłacona na konto Wnioskodawczyni kwota 50.000,00 zł przez zakład pracy zmarłego męża - bez wniosku o jej wypłatę i bez pisemnej zgody na wypłatę, jest na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odszkodowaniem zwolnionym od podatku dochodowego od osób fizycznych, bowiem jego wysokość wynika z odrębnych ustaw.

Zdaniem Wnioskodawczyni, wpłacona kwota jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym "wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania bądź zadośćuczynienia jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw."

Według Wnioskodawczyni, w jej przypadku, samodzielną podstawą prawną do zapłaty tej kwoty (50.000,00 zł) stanowi Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy w Spółce Akcyjnej, a zatem jest to odszkodowanie należne na podstawie przepisów prawa pracy tj. Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy. Art. 9 Kodeksu pracy zawiera definicję pracy, lecz nie wyczerpuje pojęcia "prawa pracy" w rozumieniu tego przepisu. Do "prawa pracy" należą również inne ustawy a także te akty normatywne, które powstały z woli partnerów socjalnych i stanowią autonomiczne "prawo pracy". Wśród nich najważniejsza rolę w hierarchii źródeł prawa pracy stanowią "Układy Zbiorowe Pracy". Zgodnie z art. 9 § 1 Kodeksu pracy "Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy". Zachowany w art. 9 Kodeksu pracy układ hierarchiczny aktów normatywnych prawa pracy, determinuje pierwszeństwo stosowania norm wynikających z aktów niższego rzędu, przed normami wyprowadzonymi z aktów wyższego rzędu.

Mając na uwadze powyższe zasady, Wnioskodawczyni uważa, iż odszkodowanie wypłacone na podstawie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy obowiązującego w Spółce Akcyjnej odpowiada pojęciu "odszkodowanie" - jest odszkodowaniem wynikającym z przepisów prawa pracy, mieści się w zwolnieniach, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i nie zostało wymienione w tym przepisie jako "wyjątki" w pkt a-g, które podlegają opodatkowaniu. Z brzmienia tego przepisu wynika jednoznacznie, że wypłacone odszkodowanie (zadośćuczynienie) korzysta ze zwolnienia w sytuacji, gdy spełnione są jednocześnie dwa warunki:

Zdaniem Wnioskodawczyni, oba warunki w jej przypadku zostały spełnione.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłami przychodów są również inne źródła, które nie zostały wymienione enumeratywnie w tym artykule.

Na podstawie art. 11 ust. 1 cyt. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Oznacza to, iż przychodem z innych źródeł będzie każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne, czy częściowo odpłatne.

Zgodnie z art. 42a ww. ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informacje według ustalonego wzoru o wysokości przychodów, i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Jednakże, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w dniu 2 czerwca 2012 r. zmarł mąż Wnioskodawczyni. Mąż zatrudniony był w Spółce Akcyjnej. Śmierć męża uznana została za wypadek przy pracy.

W listopadzie 2012 r. Wnioskodawczyni otrzymała z Zakładu Pracy zmarłego męża informację pisemną o nazwie: "Świadczenia po śmierci pracownika spowodowanej wypadkiem przy pracy w dniu 02.06.2012 - Pan..." - oraz - "Wniosek o wypłatę odszkodowania wynikającego z § 48 ust. 2 Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy".

Wg "Informacji...", Spółka Akcyjna wypłaca jednorazowe odszkodowanie na rzecz członków rodziny zmarłego pracownika na skutek wypadku przy pracy... jednorazowe odszkodowanie w wysokości 50.000,00 zł... w terminie 30 dni od zgłoszenia wniosku, niezależnie od innych świadczeń wynikających z przepisów prawa. Zaś z przekazanego Wnioskodawczyni gotowego (sporządzonego przez Zakład Pracy)"wniosku" o wypłatę tychże 50.000,00 zł wynikało (treść pkt 2c str. 2) - iż "kwota odszkodowania wynikająca z § ust. 2 Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy w wysokości 50.000,00 zł stanowi pokrycie wszelkich wydatków i szkód materialnych w związku ze śmiercią pracownika oraz jako zadośćuczynienie za doznaną w związku z tym krzywdę".

Mając na uwadze, iż treść ww. "Wniosku", jest inna niż wynikająca z "Informacji o nazwie Świadczenia po śmierci pracownika spowodowanej wypadkiem przy pracy w dniu 2.06.2012 - Pan...", Wnioskodawczyni nie złożyła do Spółki Akcyjnej takowego wniosku, jednakże pod koniec listopada 2012 r. na jej konto wpłynęła od Zakładu Pracy kwota 50.000,00 zł a na przesłanym w 2013 r. PIT-8C podano, iż ta kwota dochodu to "odszkodowanie wypłacone na podstawie Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy".

Zgodnie z art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

Z treści ww. przepisu Kodeksu pracy wynika, iż układ zbiorowy pracy jest źródłem prawa pracy. Zatem postanowienia powstałego w Spółce Akcyjnej - zakładzie pracy nieżyjącego męża - zakładowego układu zbiorowego pracy są źródłem prawa pracy obowiązującego w Spółce.

Należy zauważyć, iż "Układ zbiorowy pracy" to w istocie porozumienie zawierane pomiędzy pracodawcą lub organizacją pracodawców a reprezentacją pracowników (związkami zawodowymi), regulujące przede wszystkim treść stosunku pracy. W hierarchii źródeł prawa pracy układy zbiorowe pracy - zaliczane do kategorii branżowych aktów normatywnych - są usytuowane pomiędzy aktami prawnymi o powszechnym zasięgu obowiązywania (ustawami, rozporządzeniami wykonawczymi) oraz aktami prawnymi zaliczanymi do kategorii zakładowych (lokalnych) źródeł prawa pracy (regulaminy pracy, wynagradzania). Specyficzna relacja między układami zbiorowymi pracy a innymi aktami prawnymi regulującymi treść stosunku pracy polega na alternatywności normatywnych postanowień układów zbiorowych pracy w stosunku do innych aktów, usytuowanych wyżej (ustawy) lub niżej (regulaminy) w hierarchii źródeł prawa pracy aniżeli układy zbiorowe prawa pracy (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 września 2010 r. sygn. akt II FSK 941/09).

Jednakże jak wynika z powyżej zacytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ze zwolnienia korzystają tylko te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia.

W powyższym przepisie ustawodawca jednoznacznie wymienił akty wykonawcze do ustaw określające wysokość lub zasady ustalania odszkodowań (zadośćuczynień). Aktami wykonawczymi w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, są akty wykonawcze w tym rozporządzenia wydane na podstawie jednoznacznej delegacji zapisanej w ustawie na rzecz konkretnego organu administracji.

Układ zbiorowy pracy - aczkolwiek na mocy art. 9 ww. Kodeksu pracy stanowiący obowiązujące w Spółce źródło prawa pracy - nie jest aktem wykonawczym, o jakim mowa w omawianym przepisie.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że wypłacona Wnioskodawczyni kwota w wysokości 50.000,00 zł nie podlega zwolnieniu na podstawie ww. przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ stanowi wypłatę pieniężną, której podstawą prawną są postanowienia Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy nieposiadające rangi ustawy lub przepisu wykonawczego wydanego na podstawie ustawy.

Wypłacona przez Spółkę Akcyjną kwota w wysokości 50.000,00 zł - jako jednorazowe odszkodowanie na rzecz członków rodziny zmarłego pracownika na skutek wypadku przy pracy (w przedmiotowej sprawie odszkodowanie wypłacone na rzecz żony zmarłego pracownika) - stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wykazany przez Spółkę Akcyjną w PIT-8C.

Należy zauważyć, iż nie ma znaczenia - w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - czy odszkodowanie to wypłacone zostało na wniosek Wnioskodawczyni czy też nie. Odszkodowanie to bowiem zostało Wnioskodawczyni postawione do dyspozycji.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

W związku z dołączeniem do wniosku kserokopii dokumentów należy zauważyć, że wydając interpretacje w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów nie przeprowadza postępowania dowodowego w związku z czym nie jest obowiązany, ani uprawniony do ich oceny; jest związany wyłącznie opisem stanu faktycznego przedstawionym przez Wnioskodawczynię i jej stanowiskiem.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.