IBPBII/1/415-480/09/HK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) po ponownym rozpatrzeniu, w związku z prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego Gliwicach z dnia 3 lutego 2009 r. Sygn. akt I SA/Gl 1008/08, wniosku z dnia 28 stycznia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 4 lutego 2008 r.), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko wnioskodawcy przedstawione w ww. wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania na podstawie ugody sądowej odszkodowania z tytułu utraty prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu mieszkalnego - jest prawidłowe.

W dniu 4 lutego 2008 r. wpłynął do tut. Biura wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania na podstawie ugody sądowej odszkodowania z tytułu utraty prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu mieszkalnego.

W dniu 26 marca 2008 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów wydał interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego znak: IBPB2/415-243/08/HK, w której uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Interpretację skutecznie doręczono w dniu 28 marca 2008 r.

Pismem z dnia 7 kwietnia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 10 kwietnia 2008 r.), wniesiono wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, na które udzielono odpowiedzi pismem z dnia 5 maja 2008 r. Znak: IBPB2/415W-40/08/HK odmawiając zmiany ww. indywidualnej interpretacji indywidualnej. Odpowiedź na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa została skutecznie doręczona w dniu 12 maja 2008 r.

Pismem z dnia 10 czerwca 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 20 czerwca 2008 r.) wniesiono skargę na ww. interpretację indywidualną. Pismem z dnia 18 lipca 2008 r. Znak: IBPB2/4160-27/08/HK, IBRP/007-0122/08 Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów udzielił odpowiedzi na skargę przesyłając ją, wraz z aktami sprawy, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Postanowieniem z dnia 13 października 2008 r. sygn. akt. III SA/Wa 1848/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przekazał sprawę do rozpoznania według właściwości Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach.

W wyniku rozpatrzenia skargi Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 3 lutego 2009 r. Sygn. akt I SA/Gl 1008/08 uchylił zaskarżoną interpretację stwierdzając, że brak oceny stanowiska podatnika jak i nieprawidłowe uzasadnienie prawne stanowiska zajętego przez organ wydający interpretację stanowi naruszenie prawa skutkujące uchyleniem interpretacji. Prawomocny wyrok wpłynął do tut. Biura w dniu 1 czerwca 2009 r.

W przedmiotowym wniosku o interpretację indywidualną został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Firma C. będąc właścicielem zakładowych lokali mieszkalnych m.in. mieszkania zajmowanego przez wnioskodawcę na podstawie przydziału, przejęła ww. lokal na własne potrzeby. Jednocześnie właściciel lokalu zobowiązał się zapłacić tytułem odszkodowania kwotę w wysokości 359 900 zł, stanowiącą odszkodowanie za prawo pierwszeństwa w nabyciu omawianego lokalu. Powyższe było przedmiotem ugody sądowej z dnia 13 grudnia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r. (sygn. akt SK 51/06) orzekł niekonstytucyjność przepisu w stosunku do odszkodowań uzyskiwanych na podstawie ugody sądowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy dokonana transakcja potwierdzona ugodą sądową daje podstawę do zwolnienia z podatku dochodowego.

Zdaniem wnioskodawcy, otrzymane odszkodowanie stanowiące ekwiwalent za przejęte mieszkanie przez ww. firmę, potwierdzone ugodą sądową jest zwolnione z podatku dochodowego. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem 51/06 zakwestionował niekorzystne zapisy art. 21 ust. 1 pkt 3g w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienia w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugód sądowych. Wnioskodawca uważa, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jest wiążące dla organów podatkowych po jego opublikowaniu (opublikowano w Dz. U. z dnia 11 grudnia 2006 r. Nr 226 poz. 1657).

W indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z 26 marca 2008 r. Znak: IBPB2/415-243/08/HK Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe stwierdzając, że zawarta ugoda stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 Kodeksu cywilnego. Kwota odszkodowania wynika jedynie z ustaleń zawartych pomiędzy stronami ugody, ma charakter czysto umowny, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron i przede wszystkim ma rekompensować wnioskodawcy utracone korzyści w postaci prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu mieszkalnego.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów w związku z powyższym stwierdził, iż przedmiotowe odszkodowanie nie jest odszkodowaniem, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów odrębnych ustaw, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a więc zastosowanie do niego mógłby mieć przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy. Jednakże zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ww. ustawy, zwolnienie nie ma zastosowania do odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wobec powyższego odszkodowanie, które wypłaciła wnioskodawcy firma C., nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, jako że jest to odszkodowanie dotyczące korzyści jakie wnioskodawca mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wnioskodawca zaskarżył, po uprzednim wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, ww. interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie postanowieniem z dnia 13 października 2008 r. Sygn. akt III SA/Wa 1948/08 przekazał sprawę do rozpatrzenia według właściwości Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach prawomocnym wyrokiem z dnia 3 lutego 2009 r. Sygn. akt I SA/Gl 1008/08 uchylił ww. interpretację indywidualną Ministra Finansów z dnia 26 marca 2008 r. Znak: IBPB2/415-243/08/HK stwierdzając m.in. że, w zaskarżonej interpretacji organ podatkowy ograniczył się wyłącznie do stwierdzenia, że opisane świadczenie nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania nie wyjaśniając natomiast, wbrew dyspozycji art. 14c § 2 Ordynacji, podstawy prawnej opodatkowania. Podobnie organ podatkowy nie odniósł się do przepisów ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań w związku z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy podatkowej, mimo że przepis ten był wskazany we wniosku jako norma prawa podatkowego będąca przedmiotem interpretacji (część B 3 wniosku). Nie ocenił również stanowiska wnioskodawcy co do obowiązywania przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy podatkowej po opublikowaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 listopada 2006 r. sygn. akt SK 51/06 i jego wiążącego charakteru dla organów podatkowych.

Mając na uwadze powyższe uzasadnienie ww. wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz treść art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), który stanowi, iż "ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia", Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów, rozpatrując ponownie wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej z dnia 28 stycznia 2008 r. stwierdza, iż w świetle stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym stanowisko wnioskodawcy - jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do postanowień art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

W myśl art. 361 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93):

* zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła - § 1,

* w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono - § 2.

Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym, może mieć w świetle tego przepisu postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista, ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego wnioskodawca, na mocy ugody sądowej, otrzymał odszkodowanie za odstąpienie od prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu mieszkalnego pod warunkiem opuszczenia i opróżnienia lokalu w terminie 3 miesięcy od daty wypłaty odszkodowania.

Szkoda, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ww. przepisu, dotyczy natomiast takiej sytuacji, w której wnioskodawca posiadając majątek w postaci mieszkania, mógł się spodziewać uzyskania korzyści "z tego mieszkania" na przykład z tytułu najmu. W omawianym przypadku wnioskodawca nie był właścicielem mieszkania, nie mógł zatem spodziewać się dodatkowych korzyści związanych z mieszkaniem. Zatem niezasadnie organ podatkowy uznał w interpretacji indywidualnej z dnia 28 marca 2008 r., że otrzymane odszkodowanie spełnia przesłankę, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w związku z czym nie może korzystać ze zwolnienia. Ponieważ nie ma podstaw do uznania, że wypłacone odszkodowanie dotyczy utraconych korzyści, będzie ono korzystało ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podkreślenia wymaga również fakt, że otrzymane odszkodowanie nie może korzystać ze zwolnienia określonego treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na mocy tegoż przepisu zwolnione są jedynie te odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych. Powołana przez wnioskodawcę ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 24 z późn. zm.) nie zawiera żadnych uregulowań dotyczących wypłaty odszkodowania w sytuacji, gdyby lokal mieszkalny został zbyty z pominięciem prawa pierwszeństwa w nabyciu lokalu przez osoby uprawnione. Wskazuje tylko, że takie pierwszeństwo uprawnionym osobom przysługuje. Natomiast omawiane odszkodowanie, skoro nie znajduje do niego zastosowania norma wynikająca z art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, korzysta ze zwolnienia określonego w treści art. 21 ust. 1 pkt 3b tejże ustawy.

Należy również zważyć na fakt, iż interpretacja indywidualna nie jest aktem stosowania prawa sensu stricto, lecz swoją konstrukcją przypomina raczej jego wiążącą wykładnię, dokonywaną przez uprawniony organ. W odróżnieniu od procesu stosowania prawa organ dokonujący interpretacji nie ustala stanu faktycznego w sprawie (zgodnie z zasadami postępowania podatkowego wynikającymi z Ordynacji podatkowej), lecz odnosi przepisy prawa podatkowego do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku przez osobę zainteresowaną. Mając na uwadze powyższe, nie było podstaw, aby organ podatkowy uzyskiwał dodatkowe wyjaśnienia uzupełniające celem ustalenia charakteru otrzymanej na podstawie ugody sądowej kwoty. Należało bowiem uznać, że otrzymane świadczenie ma charakter odszkodowawczy, w przeciwnym wypadku fakt ten nie zostałby potwierdzony w ugodzie zatwierdzonej przez Sąd. Postępowanie w sprawie indywidualnej interpretacji z zakresu prawa podatkowego nie może określić odmiennego charakteru świadczenia od tego, jaki został "ustalony" przez strony (a potwierdzony przez Sąd) w odrębnym, cywilnym postępowaniu.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym otrzymane odszkodowanie jest zwolnione z podatku dochodowego, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Stefana P. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.