IBPBII/1/415-427/12/MK - Określenie skutków podatkowych wypłacenia przez Spółdzielnię Mieszkaniową wkładu mieszkaniowego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 20 kwietnia 2012 r. (data wpływu do tut. Biura - 23 kwietnia 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłacenia przez Spółdzielnię Mieszkaniową wkładu mieszkaniowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 23 kwietnia 2012 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych wypłacenia przez Spółdzielnię Mieszkaniową wkładu mieszkaniowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W 1993 r. zmarli rodzice Wnioskodawcy. Od tego czasu Wnioskodawcę wychowywali dziadkowie. W 2001 r. dziadek zmarł. Wnioskodawca był wtedy niepełnoletni.

Po przeprowadzonym postępowaniu spadkowym babci Wnioskodawcy oraz jemu przypadł spadek - prawo do mieszkania spółdzielczego oraz wpłacony wkład mieszkaniowy. Po latach okazało się, że dziadek pozostawił po sobie zadłużenie, którego babcia nie była w stanie spłacić. W październiku 2010 r. w związku z zadłużeniem doszło do eksmisji babci do lokalu socjalnego.

W 2011 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa powiadomiła o tym, iż po sprzedaży mieszkania przez komornika, Wnioskodawcy i jego babci przysługuje zwrot wkładu mieszkaniowego pomniejszony o pokrycie z tytułu zadłużenia. Wnioskodawca jako wnuk, po dziadku otrzymał zwrot w wysokości 9.000 zł po potrąceniach. Po otrzymaniu ww. kwoty Wnioskodawca pytał się w Spółdzielni oraz w Urzędzie Skarbowym czy od tego zwrotu musi odprowadzić podatek. W Urzędzie Skarbowym w S., gdzie wtedy Wnioskodawca mieszkał, dowiedział się, iż w związku z tym, że postępowanie spadkowe było przeprowadzone w 2003 r., więc po 5 latach sprawa podatkowa uległa przedawnieniu. Spółdzielnia również potwierdziła, że wypłacony przez nich wkład mieszkaniowy nie podlega opodatkowaniu. W lutym 2012 r. przysłała jednak Wnioskodawcy i jego babci PIT-8C, z którego wynika, że trzeba od tego dochodu zapłacić podatek. Radząc się w kilku biurach podatkowych polecono Wnioskodawcy poprosić Spółdzielnię Mieszkaniową o korektę PIT-u. Spółdzielnia Mieszkaniowa stanowczo jednak stwierdziła, iż nie ma zamiaru przeprowadzić korekty. Powołując się wtedy na art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych Wnioskodawca dowiedział się od księgowej Spółdzielni, że jeśli zastosowałaby ten artykuł i wystawiła korektę PIT-u to "wtedy musiałaby potrącić pieniądze swoim pracownikom".

W Urzędzie Skarbowym Wnioskodawca dowiedział się, że powinien wystąpić o wydanie interpretacji indywidualnej do Dyrektora Izby Skarbowej Biura Informacji Podatkowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1.

Wobec art. 21 ust. 1 pkt 50 wkład, który po części otrzymał Wnioskodawca, po części jego babcia, powinien być zwolniony od podatku, ponieważ suma pieniędzy, którą otrzymali nie przekracza kwoty za jaką komornik sądowy sprzedał mieszkanie. Z uwagi na to, iż wkład wniesiony został w latach 70-tych naturalną rzeczą jest, że wartość pieniądza w tak długim czasie uległa zmianie. Cena jaka została uzyskana podczas sprzedaży jest jego obecną wartością rynkową, więc nie przekracza wartości wniesionego wkładu.

Ad. 2.

Wkład mieszkaniowy jest skutkiem nabycia spadku przez Wnioskodawcę i jego babcię po zmarłym dziadku. Nabywając spadek głównym celem było nabycie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. W związku z późniejszymi zdarzeniami, podczas których doszło do utraty prawa do lokalu przez babcię Wnioskodawcy nastąpił zwrot wkładu mieszkaniowego, który był niczym innym tylko skutkiem zdarzenia, które miało miejsce w 2003 r. tj. postanowienia Sądu o przyznaniu spadku Wnioskodawcy oraz jego babci.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Stosownie do art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji.

Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego powstaje z chwilą zawarcia między członkiem a spółdzielnią umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Umowa powinna być zawarta pod rygorem nieważności w formie pisemnej (art. 9 ust. 4 ww. ustawy).

Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego może należeć do jednej osoby albo do małżonków (art. 9 ust. 5 ww. ustawy).

Z przepisu art. 14 ust. 1 ww. ustawy wynika, iż z chwilą śmierci jednego z małżonków spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada z mocy prawa drugiemu małżonkowi.

Wykluczenie możliwości dziedziczenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu nie narusza uprawnień spadkobierców do dziedziczenia wkładu mieszkaniowego związanego z takim prawem, co zostało uregulowane w ww. art. 14 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Stosownie zaś do treści art. 15 ust. 2 cytowanej ustawy, w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na podstawie art. 11 lub niedokonania czynności, o których mowa w art. 14, roszczenia o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przysługują małżonkowi, dzieciom i innym osobom bliskim.

W drodze dziedziczenia wkład ten może przypadać różnym osobom bez względu na to, czy ktoś nabędzie spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu w oparciu o przepis art. 15 ust. 2 ustawy, czy nie. Niemniej jednak dla zachowania roszczenia o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego (o czym mowa we wskazanym przepisie art. 15 ust. 2) osoby bliskie mają w ciągu roku od wygaśnięcia spółdzielczego prawa do lokalu lub ustania członkostwa osoby oczekującej na ustanowienie lokatorskiego prawa, złożyć deklarację członkowską i na piśmie wyrazić gotowość do zawarcia umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu (art. 15 ust. 4).

W wypadku wygaśnięcia roszczeń lub braku uprawnionych osób, o których mowa w ust. 3, spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu ustaloną zgodnie z art. 11 ust. 2 #185; i 2#178; (art. 15 ust. 6 ww. ustawy).

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, iż w 2001 r. zmarł dziadek Wnioskodawcy. Po przeprowadzonym postępowaniu spadkowym, babci Wnioskodawcy oraz jemu przypadł spadek - prawo do mieszkania spółdzielczego oraz wpłacony wkład mieszkaniowy.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, iż z chwilą śmierci dziadka, Wnioskodawca (osoba wówczas niepełnoletnia) nabył po nim spadek. Ponieważ przedmiotem spadku był wkład mieszkaniowy związany ze spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu, nabyty w 2001 r. w drodze spadku opodatkowaniu podatkiem od spadków, o którym mowa w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768) podlegał ten wkład. Z wniosku wynika, iż wkład ten (w związku z jego nabyciem w 2001 r. w drodze spadku) nie został spadkobiercom (Wnioskodawcy i jego babci) wypłacony.

Oznacza to, że opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlegał wówczas wkład, który pozostał w spółdzielni mieszkaniowej. Gdyby po śmierci dziadka Wnioskodawcy doszło do wypłaty tego wkładu kwota wypłacona jako wkład podlegałaby wyłącznie opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Tymczasem wkład nabyty w spadku pozostał w spółdzielni i wypłata nastąpiła w 2011 r. w związku z zupełnie innym zdarzeniem niż nabycie spadku a mianowicie w związku ze sprzedażą mieszkania przez komornika. Obecnie wypłacona kwota nie może być uznana za spadek.

Wobec powyższego zastosowania w niniejszej sprawie do obecnie wypłaconej kwoty nie znajduje ustawa o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768), ale ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.). Zwrot wkładu podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ale w roku, w którym wkład ten został przez Spółdzielnię Mieszkaniową zwrócony. Zwrot wkładu - co wynika z wniosku - miał miejsce w 2011 r., zatem w świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychód do opodatkowania powstał w 2011 r.

Z wniosku wynika, iż po latach okazało się, że dziadek pozostawił po sobie zadłużenie, którego babcia Wnioskodawcy nie była w stanie spłacić. W październiku 2010 r. w związku z zadłużeniem doszło do eksmisji babci Wnioskodawcy do lokalu socjalnego. W 2011 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa powiadomiła o tym, iż po sprzedaży mieszkania przez komornika, Wnioskodawcy i jego babci przysługuje zwrot wkładu mieszkaniowego pomniejszony o pokrycie z tytułu zadłużenia. Wnioskodawca jako wnuk, po dziadku otrzymał zwrot w wysokości 9.000 zł po potrąceniach.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w treści art. 9 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy wynika, iż przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przepis art. 10 ust. 1 ww. ustawy zawiera katalog przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są "inne źródła".

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Natomiast jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Z treści powyższego wynika, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia. Tak więc podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Na podstawie powołanych wyżej przepisów opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega uzyskany w roku podatkowym dochód stanowiący dla osób fizycznych (podatników) przysporzenie majątkowe.

Jednakże w myśl art. 21 ust. 1 pkt 50 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane w związku ze zwrotem udziałów lub wkładów w spółdzielni, do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni.

Literalne brzmienie powyższego przepisu wskazuje jednoznacznie, iż zwolnieniu z opodatkowania podlega przychód do wysokości wniesionych wkładów do spółdzielni.

Kwestię zwrotu wniesionego wkładu mieszkaniowego regulują przepisy powołanej powyżej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa z chwilą ustania członkostwa oraz w innych wypadkach określonych w niniejszym rozdziale.

Przepis art. 11 ust. 1#185; ww. ustawy stanowi, iż spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego z następujących przyczyn:

Z przepisu art. 11 ust. 2#185; tej ustawy wynika, iż w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu.

Natomiast art. 11 ust. 2#178; ww. ustawy stanowi, iż z wartości rynkowej lokalu potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy. Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu.

Warunkiem wypłaty, o której mowa w ust. 21, jest opróżnienie lokalu (art. 11 ust. 2⁴ ww. ustawy).

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż kwota zwróconego wkładu mieszkaniowego, do wysokości wkładu wniesionego do Spółdzielni Mieszkaniowej przez dziadka Wnioskodawcy, w części odziedziczonej przez Wnioskodawcę jest przychodem zwolnionym z podatku dochodowego na mocy ww. art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast różnica pomiędzy wypłaconym wkładem a wniesionym wkładem w odziedziczonej części stanowi przysporzenie majątkowe, tj. przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 tej ustawy.

Zatem Spółdzielnia Mieszkaniowa winna była wystawić na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych informację PIT-8C, w której należało wykazać różnicę pomiędzy zwróconym (w części przypadającej Wnioskodawcy) wkładem mieszkaniowym a wniesionym (w tej samej części) wkładem mieszkaniowym do Spółdzielni Mieszkaniowej. Zgodnie bowiem z treścią art. 42a ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Należy zauważyć, iż cała przypadająca Wnioskodawcy część zwróconej przez Spółdzielnię Mieszkaniową kwoty wkładu mieszkaniowego stanowi przysporzenie majątkowe, tj. przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy. Jednakże kwotą podlegającą opodatkowaniu jest jedynie różnica pomiędzy wkładem zwróconym a wniesionym wkładem w części przypadającej Wnioskodawcy w spadku. W świetle powołanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kwota zwróconego przez Spółdzielnię Mieszkaniową wkładu mieszkaniowego do wysokości wniesionego do Spółdzielni wkładu jest bowiem zwolniona z podatku dochodowego.

Należy mieć na uwadze, że zwolnieniem objęta jest kwota w rzeczywistości wpłacona do spółdzielni przez dziadka Wnioskodawcy, oczywiście w części nabytej w spadku w 2001 r.

Fakt, iż z kwoty zwróconego wkładu część została "skonsumowana" przez zaległości wobec Spółdzielni, nie może oznaczać, iż Wnioskodawca nie otrzymał konkretnego przysporzenia. Gdyby bowiem zaległości nie było członek Spółdzielni miałby do wyłącznej dyspozycji konkretną, pełną kwotę środków (pełną - w jego części - kwotę zwróconego wkładu mieszkaniowego).

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.