IBPBII/1/415-42/08/TK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani S. przedstawione we wniosku z dnia 3 listopada 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 4 listopada 2008 r.), uzupełnionym w dniu 19 stycznia 2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej:

* z tytułu wydatków poniesionych na używanie samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - jest prawidłowe,

* z tytułu wydatków poniesionych na opłacenie przewodnika osoby niepełnosprawnej - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 listopada 2008 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek, uzupełniony - po wezwaniu z dnia 8 stycznia 2009 r. - w dniu 19 stycznia 2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej:

* z tytułu wydatków poniesionych na używanie samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne,

* z tytułu wydatków poniesionych na opłacenie przewodnika osoby niepełnosprawnej.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Mąż wnioskodawczyni jest na emeryturze. Decyzją ZUS otrzymał I grupę inwalidztwa. Jest po dwóch udarach mózgu i wylewie z ukrwotocznieniem. Efektem tego jest niedowład lewej strony ciała, samodzielnie nie wychodzi z domu, bo ma uszkodzoną część mózgu odpowiedzialną za równowagę, problemy z widzeniem oraz trudności w koncentracji.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wnioskodawczyni może być przewodnikiem osoby niepełnosprawnej dla męża i odliczyć od podatku za 2008 r. i lata następne kwotę 2.280 zł z tytułu opłacania przewodnika osoby niepełnosprawnej.

Zdaniem wnioskodawczyni, w opisanym powyżej stanie faktycznym, dokonując wspólnego z mężem rozliczenia rocznego PIT, małżonkowie mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej w kwocie 2 x 2.280 zł. Jeden raz na używanie samochodu osobowego stanowiącego własność osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł. Drugi raz na opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządów ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje:

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 3, art. 29-30c oraz art. 30e, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1, 2, 4, 4a-4e, ust. 6 lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art. 25, po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Na podstawie art. 26 ust. 7a pkt 7 ustawy, za wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 6, uważa się wydatki poniesione na opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nie przekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł.

Stosownie do art. 26 ust. 7a pkt 14 ww. ustawy, za wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 6, uważa się wydatki poniesione na używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nie przekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł.

Zgodnie z art. 26 ust. 7b ww. ustawy, wydatki o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Natomiast stosownie do art. 26 ust. 7c ustawy, wysokość wydatków na cele określone w ust. 7a ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie, z wyjątkiem wydatków, o których mowa w ust. 7a pkt 7, 8 i 14.

W myśl art. 26 ust. 7d cytowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, warunkiem odliczenia wydatków, o których mowa w ust. 7a, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:

Zgodnie z art. 26 ust. 7f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ilekroć w przepisach ust. 7a jest mowa o osobach zaliczonych do:

Zgodnie z art. 26 ust. 7g ustawy odliczenie o którym mowa w ust. 1 pkt 6 cytowanej ustawy może być dokonane również w przypadku, gdy osoba, której dotyczy wydatek, posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.

Na mocy postanowienia art. 26 ust. 7e cyt. ustawy, odliczenia tytułem wydatków na cele rehabilitacyjne może dokonać podatnik, na którego utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9.120 zł.

Z analizy wyżej przytoczonych przepisów wynika, że aby skorzystać z możliwości odliczenia wydatków związanych z używaniem samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, należy posiadać I lub II grupę inwalidztwa i być właścicielem (współwłaścicielem) samochodu osobowego oraz dojeżdżać nim na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje pojęcia zabieg, rehabilitacja oraz rehabilitacja lecznicza, zatem koniecznym jest wyjaśnienie tych pojęć w oparciu o definicje encyklopedyczne oraz wydaną z zakresu rehabilitacji literaturę. Zgodnie z definicją tych pojęć zawartą w "Słowniku wyrazów obcych" (PWN, Warszawa 1991 r.) oraz "Encyklopedii" PWN, zabieg stanowi interwencję mającą na celu wywołanie określonego skutku, zwykle będącą środkiem zaradczym przeciwdziałającym czemuś (np. skutkom choroby); rehabilitacja jest to przywrócenie choremu sprawności fizycznej i psychicznej poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów leczniczych; rehabilitacja lecznicza zaś to połączenie leczenia z postępowaniem usprawniającym, które obejmuje zabiegi fizykoterapeutyczne, wodolecznictwo, światłolecznictwo, elektrolecznictwo, mechanoterapię i kinezyterapię. Istotne znaczenie mogą mieć również zabiegi chirurgiczne zmierzające do przywrócenia organicznych funkcji, zmniejszenia następstw nieodwracalnych zmian lub wyrównanie ich w takim stopniu, aby poszkodowanemu przywrócić jego społecznie przydatną sprawność.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że współmałżonek wnioskodawczyni jest osobą niepełnosprawną, który decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych otrzymał I grupę inwalidztwa.

Podkreślić należy, iż odliczeniu od dochodu podlegają jedynie te wydatki rehabilitacyjne, które zostały enumeratywnie wymienione w art. 26 ust. 7a ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odliczeniu od dochodu wolą ustawodawcy podlegają m.in. wyłącznie wydatki poniesione na używanie samochodu osobowego związanego z przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne.

Podkreślić należy, iż określona w ustawie kwota 2.280 zł jest maksymalną kwotą, która może być odliczona tytułem poniesienia ww. wydatków. Wydatki te muszą być jednakże faktycznie poniesione. Użycie przez ustawodawcę, przy określaniu wielkości limitu, wyrażenia "w wysokości nieprzekraczającej kwoty 2.280 zł" (a nie "w wysokości 2.280 zł) wskazuje, iż wysokość odliczenia uzależniona od intensywności (częstości) używania samochodu. Należy również zauważyć, że odliczenia powyższego dokonuje podatnik - osoba niepełnosprawna, a w sytuacji, gdy osoba ta jest - w rozumieniu art. 26 ust. 7e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - na utrzymaniu innej osoby, wówczas powyższego odliczenia może dokonać osoba utrzymująca osobę niepełnosprawną. Małżonkowie mogą więc w zeznaniu podatkowym odliczyć tę kwotę - stosownie do stanu faktycznego - od dochodu męża (osoby niepełnosprawnej) lub od dochodu żony (jeżeli mąż pozostaje na jej utrzymaniu - w rozumieniu cyt. art. 26 ust. 7e ww. ustawy).

A zatem, o ile mąż wnioskodawczyni, będący osobą niepełnosprawną w istocie jest dowożony na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne samochodem będącym jego własnością (współwłasnością) lub własnością (współwłasnością) żony, na której ewentualnie utrzymaniu pozostaje, to odpis ulgi rehabilitacyjnej maksymalnie w kwocie 2.280 zł z tytułu używania samochodu osobowego wykorzystywanego w ww. celach może być dokonany w łącznym rozliczeniu rocznym PIT małżonków w 2008 r. i latach następnych.

Zatem stanowisko wnioskodawczyni w tym zakresie uznać należy za prawidłowe.

Natomiast, jak wskazano wyżej we wniosku, odliczenie tytułem opłacania przewodnika osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa może być z tego tytułu odliczone od dochodu na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 6 w związku z art. 26 ust. 7a pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w kwocie nie przekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł, jeżeli osoba niepełnosprawna faktycznie korzysta z pomocy przewodnika i ponosi z tego tytułu koszty.

Należy przy tym wskazać, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią, że wydatki ponoszone przez osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa nie wymagają sformalizowanego dokumentu potwierdzającego poniesienie wydatku np. rachunku, faktury, co oznacza, że w toku weryfikacji organowi podatkowemu można przedstawić każdy dowód świadczący o tym, że osoba niepełnosprawna istotnie poniosła wydatki na opłacenie przewodnika. Organ podatkowy jest uprawniony na podstawie Ordynacji podatkowej do żądania przedstawienia okoliczności poniesienia wydatku, w tym wskazania danych identyfikujących osoby świadczące pomoc w charakterze przewodników osób niepełnosprawnych oraz wysokości wypłaconego im wynagrodzenia, a podatnik celem zweryfikowania zasadności dokonanego odliczenia winien informacji powyższych udzielić.

Z cytowanego przepisu art. 26 ust. 7a pkt 7 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika bowiem, że aby wydatki te mogły być odliczone, muszą zostać faktycznie poniesione na opłacenie przewodników. Przy czym kwota w wysokości 2.280 zł stanowi górny limit przysługującej ulgi - nie jest to natomiast kwota odliczenia przysługująca podatnikowi bezwarunkowo - zależy ona od wysokości faktycznie poniesionych wydatków.

To oznacza, że z woli ustawodawcy do skorzystania z odliczenia w wysokości 2.280 zł niewystarczający jest sam fakt bycia osobą niewidomą I lub II grupy inwalidztwa oraz osobą z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczoną do I grupy inwalidztwa, koniecznym jest faktyczne korzystanie z usług przewodników i poniesienie związanych z tym wydatków oraz posiadanie dowodów ich poniesienia (wskazanie kto świadczył pomoc i w jakiej wysokości przyjął wynagrodzenie).

Podsumowując, kwota 2.280 zł nie jest odliczeniem z tytułu posiadania przez osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu orzeczenia o I grupie inwalidztwa, lecz wyłącznie limitem, powyżej którego wydatki nie podlegają odliczeniu. Wydatki takie muszą być jednak poniesione co oznacza, że jeśli dana osoba nie potrafi wykazać, że wydatek poniosła, nie może go odliczyć w ramach tejże ulgi.

Jednocześnie osoby pełniące funkcję przewodników osób niepełnosprawnych winny wykazać wartości otrzymanych gratyfikacji w rocznym zeznaniu podatkowym, gdyż zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych otrzymane przez nich świadczenia stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Dodatkowo należy zaznaczyć, że w sytuacji gdy przewodnikiem podatnika jest małżonek (co w tej sprawie jest znaczące i ma miejsce), wówczas nie można skorzystać z ulgi, gdyż zgodnie art. 23 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) małżonkowie są obowiązani do wspólnego pożycia i wzajemnej pomocy i wierności a ponadto zgodnie z art. 31 ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, między małżonkami istnieje ustawowa wspólność małżeńska. Należy podkreślić, że codzienna pomoc współmałżonka nie jest tożsama z opłaceniem przewodnika, o którym mowa w cytowanych przepisach.

W świetle przedstawionych przepisów i opisu stanu faktycznego stanowisko wnioskodawczyni w zakresie możliwości skorzystania z odpisu ulgi rehabilitacyjnej, dokonując wspólnego z mężem rozliczenia rocznego PIT w 2008 r. i latach następnych odpisów z tytułu wydatków poniesionych na opłacenie przewodnika osoby niepełnosprawnej (męża), którym to przewodnikiem byłaby sama wnioskodawczyni uznać należy za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.