IBPBII/1/415-347/13/ASz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 22 marca 2013 r. (data wpływu do tut. Biura - 26 marca 2013 r.), uzupełnionym w dniu 11 czerwca 2013 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 26 marca 2013 r. do tut. Biura wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

Z uwagi na fakt, iż wniosek nie spełniał wymogów formalnych pismem z dnia 24 maja 2013 r. znak: IBPB II/1/415-347/13/ASz wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono w dniu 11 czerwca 2013 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 19 kwietnia 2012 r. zasądzono na rzecz Wnioskodawcy od Spółki X kwotę 40.673,00 zł wraz z odsetkami.

Po otrzymaniu orzeczenia wyroku w tej sprawie i otrzymaniu wynagrodzenia, Wnioskodawca zwrócił się do urzędu skarbowego z pytaniem o zapłatę podatku dochodowego. Otrzymał odpowiedź, że podatku nie zapłaci.

W dniu 23 lutego 2013 r. Wnioskodawca otrzymał od Spółki X informację PIT-8C, w której w pozycji "D" wykazano jako przychód z innych źródeł wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości w kwocie o wysokości łącznej 48.539,05 zł.

Wnioskodawca i jego żona są od 1993 r. właścicielami działki o powierzchni 515 m^2, dla której Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą.

Według Studium Uwarunkowań i Kierunków Rozwoju Miasta zatwierdzonego Uchwałą Rady Miasta z dnia 16 kwietnia 2003 r. przedmiotowa działka znajduje się na terenie o przeważającej funkcji mieszkaniowej niskiej intensywności. Przez działkę przebiegają sieć wodociągowa o średnicy 150 mm i długości 18 m oraz sieć kanalizacyjna o średnicy 400 mm i długości 18 m. Rodzice Wnioskodawcy, będący poprzednimi właścicielami działki, nigdy nie wyrazili zgody na przeprowadzenie tych sieci, a Spółka X nie posiada tytułu prawnego do ich posadowienia. W korespondencji ze Spółką X w latach 2008-2011 Wnioskodawca kilkakrotnie wzywał firmę do usunięcia rur (otrzymując odpowiedź odmowną) a także do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki w 2007 r. oraz odszkodowanie za utratę jej wartości w związku z bezprawnym umieszczeniem w latach 70-tych infrastruktury technicznej. Istotą rozbieżności pomiędzy wyceną rzeczoznawcy powołanego przez Spółkę X a Wnioskodawcy była przyjęta przez firmę szerokość pasa ochronnego a co zatem idzie jego powierzchnia.

W wyniku procesu w sądowym uzasadnieniu wyroku z dnia 19 kwietnia 2012 r. uznano wynagrodzenie w kwocie obliczonej przez powołanego przez sąd biegłego sądowego, tytułem odszkodowania za obniżenie wartości działki z uwagi na przebieg infrastruktury podziemnej w kwocie 39.109,00 zł a także wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z części działki w 2007 r. w kwocie 1.564,00 zł. Sąd wskazał na bezsporny fakt istnienia na przedmiotowej nieruchomości widocznego, trwałego urządzenia, które Spółka X wykorzystywała w ramach normalnego ruchu przedsiębiorstwa i robiła to bez tytułu prawnego. Pas ten tworzy powierzchnię 153,9 m^2. Zasądzono również wypłacenie odsetek od dnia doręczenia pozwu, tj. od dnia 2 grudnia 2010 r.

Wnioskodawca wskazał, że w uzasadnieniu wyroku Sąd wyraźnie oddziela sprawę odszkodowania za obniżenie wartości działki od wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki. Wyrok Sądu nie dotyczy natomiast wynagrodzenia za służebność przesyłu.

W dniu 12 marca 2013 r. Wnioskodawca zwrócił się do Spółki X z zapytaniem o przyczyny przysłania informacji PIT-8C na kwotę 48.539,05 zł, która to kwota zawiera trzy źródła dochodu zasądzone na rzecz Wnioskodawcy (odszkodowanie, wynagrodzenie i odsetki). W kolumnie rodzaj dochodu druku PIT pominięto odsetki.

W dniu 18 marca 2012 r. Wnioskodawca otrzymał odpowiedź od Kierownika Działu Regulacji Stanów Prawnych i Nieruchomości Spółki X, w której przyznano, że powstały wątpliwości, czy Spółka X uprawniona jest do wystawienia informacji PIT-8C tylko na kwotę stanowiącą wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości Wnioskodawcy, ponieważ sentencja wyroku obejmuje łącznie obie kwoty, natomiast w uzasadnieniu wyroku kwota ta została rozbita na dwie pozycje.

Z uzupełnienia wniosku wynika, że wypłacone Wnioskodawcy odszkodowanie w kwocie 39.109,00 zł w części zasądzonego odszkodowania za utracenie wartości działki dotyczy szkody rzeczywistej. Szkoda została wyliczona w dwóch niezależnych ekspertyzach (Spółki X i sądu) poprzez porównanie wartości działki przed posadowieniem na niej instalacji podziemnych i po ich zainstalowaniu.

Natomiast wynagrodzenie za bezumowne użytkowanie za 2007 r. w kwocie 1.564,00 zł dotyczy odszkodowania za utracone korzyści.

W złożonym uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca przeformułował część pytań.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych podlega odszkodowanie za zmniejszenie wartości działki wskutek umieszczenia w niej sieci.

2. Czy otrzymane odszkodowanie za szkodę rzeczywistą w wysokości 39.109,00 zł za obniżenie wartości działki jest zwolnione z podatku dochodowego zgodnie z katalogiem zwolnień dotyczących odszkodowań art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a, 3b, 3c, 3d, 4, 106 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

3. Czy zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych podlega wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z części nieruchomości.

4. Czy Spółka X może w druku PIT rozdzielić zasądzoną wyrokiem sądowym kwotę na dwie pozycje, mające różną podstawę prawną i wystawić PIT dotyczący tylko jednej z nich.

Wnioskodawca wskazał, że Spółka X w przesłanym PIT-8C w pkt "D" podała "przychód z innych źródeł: wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości: kwota 48.539,05 zł. Wymienione źródła stanowią kwotę 40.673,00 zł, pozostała kwota to odsetki ustawowe 7.866,05 zł, co daje końcową, zasądzoną kwotę 48.539,05 zł. Sąd, w uzasadnieniu wyroku z 19 kwietnia 2012 r., przychód za bezumowne korzystanie z nieruchomości podał jako jeden składnik a osobno potraktował przychód za zmniejszenie wartości działki. Tym samym wskazał wyraźnie na inny rodzaj podstawy prawnej tych roszczeń.

Wnioskodawca uważa, że kwota 39.109,00 zł, która stanowi wynagrodzenie za obniżenie wartości działki, powinna korzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b i wobec tego kwota ta nie powinna być ujęta w informacji PIT-8C, którą Wnioskodawca otrzymał od Spółki X. Odszkodowanie zostało wypłacone bez uwzględnienia zysków, jakie Wnioskodawca mógłby osiągnąć z eksploatacji działki, więc nie powinno podlegać opodatkowaniu.

Wnioskodawca uważa, że w rzeczywistości poniósł szkodę rzeczywistą. Odszkodowanie wypłacone na podstawie wyroku sądowego z tytułu obniżenia wartości nieruchomości dotyczy straty - rzeczywistego uszczerbku w posiadanym majątku, tzn. szkody rzeczywistej, jakiej doznał Wnioskodawca. Zatem podlega ono zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Według definicji szkody rzeczywistej - występuje ona wtedy, gdy następuje obniżenie wartości w związku ze zmianą przeznaczenia. Jest to również spadek wartości nieruchomości, spowodowany uniemożliwieniem bądź istotnym ograniczeniem możliwości korzystania z niej w dotychczasowy sposób (wyrok SN z 12 października 2007 r., sygn. akt V CSK 230/07).

Wobec powyższego odszkodowanie wypłacone na podstawie wyroku sądowego z tytułu obniżenia wartości działki dotyczy straty - rzeczywistego uszczerbku w posiadanej nieruchomości, a więc szkody rzeczywistej, jaką poniósł Wnioskodawca.

W uzasadnieniu wyroku w części zasądzającej na rzecz Wnioskodawcy odszkodowanie za obniżenie wartości Sąd szczegółowo rozpatruje trwałe ograniczenia dysponowania działką.

W pasie ochronnym, dotyczącym pasa "terenu niezagospodarowanego, bez elementów małej architektury i zadrzewienia o szerokości 1,0 m, licząc od krawędzi przewodu po każdej z jego stron" kategorycznie zabroniono umiejscawiania nie tylko jakichkolwiek budynków, ale także obiektów małej architektury (krzyże, kapliczki, wodotryski, piaskownice, huśtawki, śmietniki - art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo Budowlane), nie wolno też realizować zadrzewień (art. 5 ust. 27 ustawy o ochronie przyrody). Jedynym sposobem zagospodarowania tej części działki a dotyczącej dwóch pasów ponad 2 metrowych (plus średnica każdej z rur) biegnących w 1/3 wysokości działki na całej jej szerokości jest tylko i wyłącznie utrzymywanie trawnika. Następne trwałe ograniczenie korzystania z prawa własności polega na obwarowaniach dotyczących korzystania z pasa 1,0 m od krawędzi pasa ochronnego, gdzie dopuszczalne jest zadrzewienie (pojedyncze drzewa lub krzewy) i umiejscawianie małej architektury lecz "...nie dopuszczono posadowienia budynków, co stanowi istotne ograniczenie zagospodarowania działki...".

Odszkodowanie, jakie otrzymał Wnioskodawca na mocy wyroku sądowego od posiadacza w złej wierze, uważa za rekompensatę szkody, jaką poniósł. W sposób trwały zostały zawężone możliwości władania własnością, niewielka działka budowlana straciła w 30% swój charakter budowlany co za tym idzie spadła jej wartość. Ponadto Wnioskodawca jest trwale zobowiązany, tak jak i jego następcy do udostępniania nieruchomości dla konserwacji i napraw sieci. Poprzez bezprawne posadowienie i bezumowne korzystanie z działki Wnioskodawcy doznał on szkody rzeczywistej, doznał uszczerbku majątkowego a wypłacone odszkodowanie jest tylko wyrównaniem tej szkody, nie stanowi natomiast w żadnej mierze wzbogacenia się. Nie jest również płatnością za świadczone usługi.

Zdaniem Wnioskodawcy, z powyższych powodów zasadne jest, na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolnienie z podatku dochodowego otrzymanego przez Wnioskodawcę na mocy wyroku sądowego odszkodowania z tytułu obniżenia wartości działki.

W ocenie Wnioskodawcy, ww. odszkodowanie stanowi jedynie wyrównanie szkody mieszczącej się, w ocenie Wnioskodawcy, w zakresie "damnum emergens" - szkody rzeczywiście poniesionej. Odszkodowanie miało za zadanie przywrócić sytuację majątkową jako poszkodowanego, w jakiej znalazłby się, gdyby mu szkody nie wyrządzono. W jego ocenie ustanowienie infrastruktury podziemnej na działce było, jest i będzie rzeczywistą szkodą, jaką poniósł. Nie dotyczy to korzyści, jakie mógłby osiągnąć.

Wnioskodawca uważa, że według obowiązującej ustawy wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu i kwotę 1.564,00 zł, zasądzoną na rzecz Wnioskodawcy za bezumowne korzystanie z nieruchomości w 2007 r., Spółka X słusznie umieściła w informacji PIT-8C, jako dochód z innych źródeł. Tylko ta kwota odszkodowania dotyczyła korzyści, które jako podatnik Wnioskodawca mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zdaniem Wnioskodawcy, informacja PIT-8C wystawiona przez Spółkę X powinna wykazać do opodatkowania jako dochód z innych źródeł jedynie kwotę odsetek oraz wynagrodzenia za bezumowne użytkowanie w 2007 r.

Kwota 39.105,00 zł jako odszkodowanie za obniżenie wartości działki - czyli za szkodę rzeczywistą, nie powinna być ujęta w ww. informacji PIT- 8C.

Wnioskodawca powołał się na stanowisko doradcy podatkowego z dnia 29 stycznia 2012 r., zawarte na stronie ksiegowosc.gazetaprawna.pl, zgodnie z którym odszkodowanie za obniżenie wartości działki jak również ograniczenie możliwości m.in. jej zabudowy, sadzenia drzew, nie jest objęte podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z brzmieniem art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

Należy podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej - powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 cytowanej ustawy, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Aby zatem wypłacone odszkodowanie korzystało ze zwolnienia na podstawie wskazanego powyżej przepisu, muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki:

* jego wysokość lub zasady ustalania muszą wynikać z przepisów odrębnych ustaw,

* podstawą jego przyznania nie może być zawarta umowa lub ugoda.

Z literalnego brzmienia powołanego ww. przepisu jednoznacznie wynika, iż nie wszystkie odszkodowania otrzymywane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia, bowiem korzystają jedynie te odszkodowania, których prawo do otrzymania wynika wprost z przepisów ustawy lub aktów wykonawczych, z wyjątkiem wyłączonych ze zwolnienia wolą ustawodawcy.

Stosownie natomiast do art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Na gruncie wykładni stosowanej w prawie podatkowym przyjęło się, że przez określenie "inne" rozumie się odszkodowania, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to przede wszystkim inne zwolnienia niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jednakże koniecznym jest aby to inne odszkodowanie otrzymane zostało na mocy wyroku lub ugody sądowej.

Z wyżej przytoczonych przepisów wynika, iż odszkodowania otrzymane przez podatników na podstawie wyroków sądowych są, co do zasady, zwolnione od podatku dochodowego. Przy czym zakres zwolnienia, wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Stosownie do art. 361 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.):

* zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła - § 1,

* w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia, umowy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono - § 2.

Szkoda rozpatrywana jest jako uszczerbek o charakterze majątkowym, który może mieć w świetle tego przepisu postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy, niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista, ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Odszkodowanie natomiast ma przywrócić sytuację majątkową poszkodowanego do takiej, w jakiej znajdowałby się, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Funkcja odszkodowania polega na wyrównaniu, a nie na polepszeniu pozycji majątkowej poszkodowanego.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji odszkodowania, należy jej więc szukać w przepisach prawa prywatnego, w tym prawa cywilnego i prawa pracy. W prywatnoprawnym ujęciu odszkodowanie jest świadczeniem mającym na celu naprawę wyrządzonej szkody lub jej kompensatę. Odszkodowanie może mieć formę restytucji (przywrócenie stanu poprzedniego) lub zapłaty określonej kwoty, która skompensuje poszkodowanemu poniesione straty. Szkodą jest ubytek w majątku poszkodowanego spowodowany bezprawnym działaniem lub zaniechaniem sprawcy, a także z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem przez dłużnika zobowiązania.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, iż przy interpretacji przepisów dotyczących zwolnień podatkowych stosuje się wykładnię literalną, która ma pierwszeństwo przed wykładnią celowościową, co oznacza, że katalog zwolnień przedmiotowych zawarty w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest katalogiem zamkniętym i nie można interpretować go rozszerzająco.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 19 kwietnia 2012 r. zasądzono na rzecz Wnioskodawcy od Spółki X kwotę 40.673,00 zł wraz z odsetkami. Na ww. kwotę składało się wynagrodzenie w kwocie obliczonej przez powołanego przez Sąd biegłego sądowego, tytułem odszkodowania za obniżenie wartości działki Wnioskodawcy z uwagi na przebieg infrastruktury podziemnej w kwocie 39.109,00 zł a także wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z części działki w 2007 r. w kwocie 1.564,00 zł

W dniu 23 lutego 2013 r. Wnioskodawca otrzymał od Spółki X informację PIT-8C, w której wykazano łączną kwotę 48.539,05 zł.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że odszkodowanie w kwocie 39.109,00 zł za utracenie wartości działki dotyczy szkody rzeczywistej.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny, należy stwierdzić, że wypłacone Wnioskodawcy na podstawie wyroku sądowego odszkodowanie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przedmiotowej sprawie bowiem należy uwzględnić zawarte w opisie stanu faktycznego stwierdzenie, że wypłacone odszkodowanie za utracenie wartości działki dotyczy szkody rzeczywistej.

Przechodząc do oceny skutków podatkowych otrzymania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie zaznaczyć należy, iż bezumowne korzystanie z rzeczy ma miejsce wtedy, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w strefę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

W myśl art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jej posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 225 Kodeksu cywilnego obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

W świetle powyższego, roszczenia uregulowane w ww. przepisach służą naprawieniu uszczerbków spowodowanych pozbawieniem właściciela możliwości korzystania z rzeczy. Treścią tych roszczeń jest natomiast żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości. Wynagrodzenie (odszkodowanie) za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o wynagrodzenie (odszkodowanie), które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wynajął (wydzierżawił). Utrata korzyści w szczególności polega na nie uzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu, dzierżawy), które rzecz przynosi.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wynagrodzenie o jakim mowa w przywoływanych normach nie jest odszkodowaniem. Stanowi ono natomiast sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami.

Należy przy tym zaznaczyć, że przepisy art. 224 § 2 i art. 225 Kodeksu cywilnego w zakresie wymienionych w nich roszczeń wyłączają inne podstawy odpowiedzialności posiadacza wobec właściciela. Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 Kodeksu cywilnego), a nie wyrządzeniem szkody w jakiejkolwiek postaci.

Tym samym świadczenie przysługujące z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi lecz zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą korzystający z rzeczy musiałby uiścić właścicielowi, gdyby to korzystanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdy rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. W związku z powyższym, tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem, do którego miałyby zastosowanie przepisy prawa cywilnego regulujące wysokość lub zasady ustalania roszczeń odszkodowawczych.

Skoro zatem świadczenie z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy nie ma charakteru odszkodowawczego to nie może ono korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie żadnego z wyżej wskazanych przepisów. Co prawda ustawa podatkowa nie zawiera definicji szkody czy odszkodowania, jednakże dokonując jego wykładni nie należy odbiegać od jego rozumienia jakie temu pojęciu zostało nadane w systemie prawa cywilnego. O tym co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują co do zasady przepisy art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego. Natomiast przedmiotowe świadczenie jako nie służące naprawieniu szkody, nie ma charakteru odszkodowawczego, podobnie jak korzystanie z nieruchomości przez posiadacza nie oznacza wyrządzenia jej właścicielowi szkody tylko dlatego, że nie łączy ich ważny stosunek prawny, a właściciel nie mógł z nieruchomości tej korzystać. Wynagrodzenie, o którym mowa w art. 224 § 2 i art. 225 jest należne bez względu na uszczerbek majątkowy jaki poniósł lub mógłby ponieść właściciel rzeczy.

Uwzględniając powyższe, wynagrodzenie otrzymane z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy nie może korzystać ze zwolnienia od podatku zarówno na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b, jak i art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jak również żadnego innego przepisu tejże ustawy.

Tym samym kwota, wypłacona Wnioskodawcy na podstawie wyroku sądowego z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, kwota wypłaconego Wnioskodawcy na podstawie wyroku sądowego odszkodowania korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W informacji PIT-8C nie powinna być wykazana kwota odszkodowania, przyznanego Wnioskodawcy tytułem zmniejszenia wartości działki. Ww. informacja powinna zawierać jedynie kwotę wypłaconą Wnioskodawcy za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez Spółkę X oraz kwotę wypłaconych odsetek.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Jednocześnie wskazać należy, iż procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Zastosowanie zwolnienia z opodatkowania leży w interesie podatnika, więc to po jego stronie spoczywa obowiązek wykazania, iż spełnia przesłanki do zwolnienia, czy to w postępowaniu prowadzonym w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej, czy też w postępowaniu podatkowym. Tym samym w niniejszej interpretacji oparto się na przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym. Jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.